Nico Dros - Oorlogsparadijs

In DWDD werd ‘Oorlogsparadijs’ de lucht in geprezen. De verkoop zal daarmee flink zijn gestegen.  Ik las het boek in twee dagen uit, waaruit je kunt opmaken dat het een fijn boek is. Dat is zo, maar laaiend enthousiast ben ik niet. Het verhaal speelt zich af in de Tweede Wereldoorlog en draait om de arts in opleiding Adriaan Wiering. Na een mislukte aanslag vlucht hij als Luc Walraven naar Texel en wordt opgenomen in de gemeenschap. Hij leidt een betrekkelijk rustig leventje en wordt verliefd op Mila. Als in 1945 de Georgische eenheid op het eiland in opstand komt breekt de pleuris uit. Een deel van het boek speelt in 1962. Adriaan gaat dan voor het eerst terug naar het eiland.

Oorlogsparadijs is een historische roman. De persoon Luc/Adriaan zal waarschijnlijk verzonnen zijn. Kenmerkend is Dros’ lange beschrijvingen van oorlogshandelingen, waarbij ik ervan uitga dat deze kloppen met wat er op Texel werkelijk heeft plaatsgevonden. Ook de medische handelingen - operaties, instrumenten, namen van medicijnen - worden vrij exact en uitvoerig beschreven.

Ik vermoed dat Nico Dros zich uitstekend heeft ingelezen. Hij wil alle opgedane kennis met ons delen. Hierdoor zijn de beschrijvingen soms te lang. Eenmaal presteert hij het om eerst alle beschietingen tijdens een aanval en tegenaanval te beschrijven vanuit het perspectief van Luc om vervolgens de oorlogsbewegingen nogmaals te behandelen vanuit het perspectief van het hele eiland: een uitgebreide geschiedenisles van 10 pagina’s die achterwege had kunnen blijven.

Oorlogsparadijs is een beschrijvend boek. Wat Luc denkt kom je van buitenaf te weten. Dros schrijft bijvoorbeeld als hij moet onderduiken en aan zijn moeder denkt: “indringende beelden prangden zijn gemoed.”

Een deel van de dialogen in het boek lijken een studie te zijn naar het Texelse dialect: “Wot doe jee hier zoo sluup sluup? En van wie bei-je d’r ientje?” Daarnaast is er de romance tussen Luc en dochter Mila in het huis waar hij is ondergebracht. Je leest verder over allerlei prachtige (bij)figuren die vrij gedetailleerd aan bod komen. Maar vooral wil Nico Dros de lezer de aanloop en de verwikkelingen tijdens de Georgische opstand laten zien.

Door het verhaal als historicus van buitenaf te beschrijven krijg je een uiterst logisch en geordend beeld. In werkelijk was de chaos denk ik veel groter. De hoofdpersonen in het boek begrijpen elkaar steeds uitstekend, misverstanden komen nauwelijks voor.

Met uitzondering van het dialect is ook de stijl is in het boek evenwichtig. Dros schrijft wat ouderwets en gebruikt op elke pagina uitdrukkingen als ‘vergeefs trachtte hij’, ‘links en rechts pakte men vermeende spionnen op’ , ‘er hing een voelbare spanning’ en woorden als ‘schamperen’, ‘coryfeeën’  en ‘de Duitse roofstaat’. Je krijgt het gevoel een spannend jongensboek te lezen.

Het morele dilemma of de opstand zin heeft gehad komt heel kort aan bod. De eilandbewoners zijn trots op hun Georgiërs; ondanks dat de opstand vele levens heeft gekost en het halve eiland erdoor  in puin is geschoten. Als schrijver kun je hier veel meer mee dan Nico Dros heeft gedaan. In zijn beschrijving lijkt het allemaal heel redelijk wat er is gebeurd, terwijl het gezien vanuit een later standpunt gewoon een dwaze onderneming is geweest. Waren zij niet in opstand gekomen, dan hadden de bewoners rustig het einde van de oorlog kunnen afwachten. Een paar weken later zouden de Canadezen hun paradijselijke eiland bezoeken. Luc en Mila leefden nog lang en gelukkig, einde verhaal. Helaas voor de eilanders loopt het anders.

Ondanks de slechte afloop leest Oorlogsparadijs goed weg. Omdat Nico Dros de lezer niet verontrust  met allerlei morele dilemma’s, duistere misverstanden en mogelijke interpretaties is het een evenwichtig maar enigszins vlak boek geworden. Is dit erg? Welnee. Oorlogsparadijs is gewoon een prima leesboek voor de donkere dagen rond Oud en Nieuw.