Robert Rydell heeft al meerder boeken over World’s Fairs in Amerika
geschreven. In dit boek trekt hij het onderwerp breder: hoe is massacultuur in
de Verenigde Staten ontstaan en heeft het zich over de wereld verspreid? Het
bieden van ‘Brood en spelen’ is van alle tijden, maar in Amerika aan het eind van
de negentiende eeuw kreeg het een andere dimensie.
Dit had zeker te maken met nieuwe vormen van communicatie en
transport, zoals telegrafie, fotografie en radio. Van grote symbolische waarde
was het voltooien van de transcontinental railroad in 1869. Heel Amerika was
per trein te overbruggen. Deze communicatie- en transportmiddelen waren voorwaarden voor de snelle verspreiding
van amusement.
Rydell ziet
The Columbian World fair in Chicago 1893 als een startpunt. Op deze
wereldtentoonstelling was een ongelooflijke hoeveelheid kennis en wetenschap
van over de hele wereld samengebracht. Maar bijna net zo belangrijk was de
sideshow ‘The Midways’. Hier stond de
kermis, het circus, er werden mensen tentoongesteld uit ander continenten: het
was elke avond feest. Op de World's
Columbian Exposition werden zowel nieuwe uitvindingen en toekomstbeelden
getoond als grootschalig amusement verkocht. Rydell ziet deze tentoonstelling
als factor in het nationalisatieproces van de Verenigde Staten.
Andere ontwikkelingen volgden hier snel op en hadden
eenzelfde dubbelfunctie: het verspreiden van kennis en het leveren van amusement:
film, fotografie, circus, vaudeville, comics, postkaarten, de wild west show
van Buffalo Bill en pretparken als Coney Island. De sfeer die heerste bij de
eerste radiomakers lijkt erg veel op die onder de pioniers op internet: veel
zelf doen, een los netwerk, veel vrijheid en experiment. Bij de verdere
verspreiding veranderde dit.
Interessant is dat in de beginperiode van de
amusementsindustrie ook het onderscheid tussen hoge en lage cultuur minder
bestond. Daarbij was bij veel voorstellingen het verschil tussen uitvoerende en
toeschouwer evenmin scherp.Vanuit Amerika verspreidde de film, de ansichtkaart, het
circus, etc. zich over de wereld. De populaire muziek ontstond rond 1900 (jazz,
ragtime, blues). Tijdens de Eerste
Wereldoorlog werd eerst Amerika met deze muziek veroverd, daarna Europa en de
rest van de wereld: ”Americanization of the world starts at home.”
Rydell en Kroes laten zien dat bij de verspreiding van
massacultuur racisme een grote rol speelde. Grappen en stereotypen over andere
rassen verkochten goed. De film ‘Birth of a nation’, een van de meest bekeken
films aller tijden, is een treurig dieptepunt.
‘Buffalo Bill in Bologna’ is zo’n boek waar je eindeloos
anekdotes uit kunt navertellen. Vooral het eerste deel leest erg goed weg. De
latere hoofdstukken (waarschijnlijk door Rob Kroes geschreven) zijn wat
langdradiger . In deze latere hoofdstukken wordt ook de kritiek op massacultuur
behandeld, vaak met als argument dat massacultuur een gebrek aan echte cultuur
is…
Een van de grondleggers van het massa-amusement was P.T.
Barnum. Hij maakte het circus groot en wist op vele manieren mensen het geld
uit de zakken te kloppen. Hij stelde mensen tentoon als de 161-jarige Joice
Heth, the greatest curiosity in the world! Beroemd is zijn uitspraak: “There’s
a sucker born every minute”. Maar zoals hij zelf stelde, het gaat er niet om
hoe makkelijk het is het publiek voor de gek te houden , maar dat het publiek
ervan geniet voor de gek gehouden te worden.
Een van de conclusies van dit boek is dat Amerikaanse
massacultuur niet plotseling na 1945 is ontstaan, maar dat het de wortels heeft
aan het eind van de 19de eeuw en dat massacultuur eraan heeft
bijgedragen van de Verenigde Staten één land te maken. Bijna even belangrijk hiervoor was de
uitvinding van de colt en de winchester: “without the bullit, America would not
be a great, free, united, and powerful country.”
Tot slot, door dit boek weet ik dat het woord Muzak (ook een
groot exportartikel) is ontstaan uit de samentrekking van music en Kodak.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten