Gijs Wilbrink – De beesten

 

Ik was onlangs een paar dagen in de Achterhoek en het leek mij een goed idee om De beesten mee te nemen. Het romandebuut van Gijs Wilbrink kreeg lovende kritieken en het onderwerp sprak mij meteen aan. Het verhaal speelt in een grensland: de rand van Nederland, maar ook de rand van het toelaatbare: illegale handel, stroperij, drankmisbruik, veel geweld en crossen door de natuur. Hij situeert het in de Achterhoek maar Wilbrink gebruikt nergens plaatsaanduidingen. Alsof hij ermee wil aangeven dat dit grensland op veel plaatsen, ook in Nederland, kan bestaan.

 

Valentijn de Heer – Beste mevrouw Eva

Elias woont in een keurige buurt. Zijn moeder is een wat flets persoon die weinig kwaads in de zin heeft en zich probeert staande te houden in een gezin waar de vader allesbepalend is. Haar man draait Bach en andere geniale muziek die hij graag aan anderen opdringt. Hij maakt zich over veel druk, zoals over de werknemers van de sociale werkplaats die iedere dag langs hun huis komen en over zijn Saab die voor de deur staat en beschadigd zou kunnen worden door de passerende werknemers: mongolen, zoals zij in die tijd werden genoemd. Mopperen, schelden, sjekkies roken en anderen de les lezen, de vader van Elias is gewoon een klootzak. Vanaf het moment dat het broertje van Elias wordt geboren en duidelijk wordt dat hij verstandelijk beperkt is, komt het niet meer goed met de vader en met het gezin.

 

Kees ’t Hart – De keizer en de astroloog

Het is geen geheim dat Kees ’t Hart een groot liefhebber en bewonderaar is van het werk van Simon Vestdijk. Met De keizer en de astroloog uit 2008 heeft hij een Vestdijkiaanse roman geschreven. Niet alleen doet de manier van vertellen en de thematiek sterk aan zijn voorbeeld denken, ook is de hoofdpersoon een uitbeelding van Vestdijk zelf. De roman speelt in 1927. Simon is een jonge arts die zich wil specialiseren in de psychiatrie. Zijn leermeester Godefroy vraagt hem zijn assistent te zijn bij een bijzonder geval, niet vanwege van psychiatrische kennis, maar omdat Simon thuis is in de astrologie. Deze patiënt blijkt de Duitse keizer Wilhelm II te zijn die sinds zijn vlucht uit Duitsland verblijft in Doorn.

 

Simon Vestdijk – De schandalen

De kritiek op De schandalen was direct na verschijnen in 1953 niet mals. Het boek werd platvloers, grof, aanstootgevend en ongeloofwaardig genoemd. Een recensent van de Telegraaf schreef: “men kan aan deze vuilschrijverij beter niet te veel woorden vuil maken - het is een schandvlek op het toch al niet vlekkeloze oeuvre van de vroeger vaak toch boeiende schrijversfiguur S. Vestdijk.” De roman leidde zelfs tot Kamervragen. Met deze roman sloot Vestdijk een zeer productieve periode af. Tussen 1946 en 1952 schreef hij naast veel ander werk vijftien romans. Na publicatie van De schandalen duurde het tot 1956 tot zijn volgende roman, Het glinsterend pantser, verscheen. De felle kritiek wordt wel als reden voor deze pauze gegeven, maar volgens Maarten ‘t Hart moet je de oorzaak ook zoeken in Vestdijks endogene depressie die in die periode bijzonder hevig de kop opstak.

Marijke Schermer – In het oog

 

Marijke Schermer laat in haar boeken altijd heel sterk ongemakkelijke situaties tussen mensen ontstaan. Communiceren gaat hen moeilijk af en niemand is ooit echt helemaal eerlijk. In die zin kun je haar personages realistisch noemen. In haar vierde roman In het oog vertelt zij het verhaal volledig vanuit de microbiologe Nicola. 

 

Cobi van Baars - De onbedoelden

De onbedoelden is de vierde roman van Cobi van Baars. Het boek kreeg veel positieve recensies en is een van de zes genomineerden voor de Libris Literatuur Prijs. Het verhaal gaat over een tweeling die in de jaren zestig werd geboren en los van elkaar opgegroeide in twee adoptiegezinnen. Pas na eenentwintig jaar weten zij dat zij deel zijn van een tweeling. Ze krijgen contact met elkaar en gaan op zoek naar hun ouders.

Raoul de Jong – Gesprekken met opa

 

In 2020 verscheen van Raoul de Jong het boek Jaguarman, waarin hij zijn zoektocht naar zijn Surinaamse voorouders heeft vastgelegd. Het boek is reisboek, geschiedschrijving, autobiografie en roman in een. Tijdens het jarenlange onderzoek werd hij steeds Surinaamser. Ondertussen verhuisde zijn Nederlandse grootvader naar een verzorgingshuis. Deze opa, geboren in 1929 op het Groningse platteland, kende Raoul al zijn hele leven als zijn enige opa. Hij was een vaderfiguur voor hem, bij afwezigheid van zijn Surinaamse vader die hij pas op zijn achtentwintigste voor het eerst ontmoette. In december 2019 vroeg NRC hem voor een maandelijkse column. Hij besloot zijn Nederlandse opa iedere maand te bezoeken en de gesprekken vast te leggen. Het resultaat is later in boekvorm verschenen.

 

Idwer de la Parra - Vlerk

Voor het najaarsnummer van Awater (2023) schreef ik de volgende recensie:

In de poëzie van Idwer de la Parra is de natuur nooit ver weg: laurierkers, sneeuwbes en cyclaambloemen zijn welluidende namen van planten die opduiken in zijn gedichten. Net zo mooi klinken de dierennamen zoals leeuwerik en zeewaterkreeft. Vlerk is de tweede bundel van De la Parra. Hij debuteerde in 2016 met de goed ontvangen bundel Grond, een bundel die even vol zit met natuurbeelden als Vlerk. Pas na lezing ervan kwam ik erachter dat de dichter ook werkzaam is als tuinman. Dit kan de aandacht voor bomen en andere levende wezens verklaren, maar het lijkt niet de bedoeling van de dichter om louter natuurpoëzie te schrijven.

Herman Koch - Eten met Emma

 

Geregeld luister ik een boek. De ervaring is toch heel anders dan lezen. Niet alle boeken lenen zich ervoor. Bij een roman met veel namen en ingewikkelde familieverhoudingen verlies ik eerder het overzicht als ik het verhaal luister dan lees, alsof je namen uitgeschreven voor je moet zien om ze vast te houden. Andere boeken, zeker als ze door een prettige stem worden voorgelezen, werken juist beter als luisterboek. Adriaan van Dis hoor ik graag voorlezen, zijn verhalen zijn makkelijk te volgen. Het viel mij op dat ik veel boeken van Herman Koch heb geluisterd. De roman Eten met Emma uit 2000 is denk ik het vierde boek van hem dat ik luister. Indien ik het had gelezen, had ik hier en daar wat alinea’s overgeslagen.

 

De Chabotten – Gezinsverpakking

 

Meestal lees ik geen recensies voordat ik iets schrijf over een boek dat ik gelezen heb. Bij Gezinsverpakking viel er niet aan te ontkomen iets mee te krijgen van wat anderen van dit Boekenweekgeschenk vonden. Vooraf was er al kritiek op het feit dat het geschenk is geschreven door zes mensen, waarvan er een aantal nooit iets heeft gepubliceerd. De teneur bij de recensenten was dat het een aardig boekje is, vooral omdat de auteurs met elkaar zo’n gezellige familie vormen, maar dat de verhalen, anekdotes en jeugdherinneringen nogal wisselend van kwaliteit zijn.

 

Marten Toonder - Het Bommel-verschiet

 

Geregeld wordt de Bommel-liefhebber getrakteerd op een heruitgave uit de Bommelsaga met een voorwoord waarin de actualiteit van een verhaal wordt belicht. Voor deze recente versie van Het Bommel-verschietschreef Ronald Giphart met behulp van ChatGPT een voorwoord. Het is zonde van het gebruikte papier dat dit interview met AI hierin is afgedrukt. Giphart heeft zelf ook in de gaten dat wat ChatGPT aan gortdroge beleidstaal uitkraamt heel ver afstaat van het taalgebruik van Marten Toonder. Alleen met zeer veel moeite lukte het mij het zeven pagina’s tellende, betekenisloze voorwoord uit te lezen. Als dit de toekomst van AI is dan heeft de literatuur niets te vrezen. Dan rest de vraag waarom Giphart dit als voorwoord wilde en de uitgever ermee instemde.

 

Ota Pavel – Hoe ik de vissen ontmoette

 

De Praagse schrijver Ota Pavel (1930-1972) was vooral bekend als sportjournalist. Hij had een levenslange passie voor vissen waar hij in Hoe ik de vissen ontmoette verslag van doet. Dit is bij mijn weten het enige boek van hem dat in het Nederlands is vertaald. Pavel stierf jong en de laatste jaren van zijn leven bracht hij door in inrichtingen vanwege een bipolaire stoornis.