In het mooie boek van Adam Zamoyski over de slag om Warschau
las ik dat Isaak Babel erbij aanwezig was als ‘journalist’. Maksim Gorki had
hem aangeraden onder de mensen te gaan. Dit dagboek is hiervan het resultaat.
Uiteraard mocht het werk in de Sovjet-Unie niet uitgebracht worden. Hoewel
Babel voorstander van de revolutie was, schreef hij veel te realistisch,
genuanceerd en openlijk over deze veldtocht. Het Sovjetleger bracht niet overal
geluk en vrede. In 1940 werd Babel, zoals vele Russische schrijvers
geëxecuteerd.
In het voorwoord schrijft Peter Zeeman over de
Pools-Russische oorlog. Kennelijk heeft hij naast dit dagboek geen andere
boeken geraadpleegd, want zijn beeld is nogal eenzijdig. Hij beweert o.a. dat
de eerste Poolse aanval was bedoeld ter gebiedsuitbreiding en niet om de
voorziene invasie van de Sovjets af te slaan. Ook benadrukt hij dat de Polen
tot tweemaal toe vredesvoorstellen afsloegen, zonder de achtergronden te
vermelden. Hadden zij de voorstellen aangenomen dan had Polen als land niet
lang meer bestaan.
Babel beschrijft in zijn dagboek de dagelijkse
beslommeringen rond de troepenbewegingen. Hij zit dicht bij het front maar op
voldoende afstand om weinig te merken van de directe oorlogshandelingen. Een
enkele keer maakt hij beschietingen mee. Hij schrijft vooral over de soldaten:
de lompe manieren, de wreedheden en de honger en uitputting die hij ook zelf
beleeft. Hij vertelt over de mensen waar hij is ondergebracht. Vooral voor de
joods bevolking heeft hij extra belangstelling. Babel was zelf een jood maar
opereerde voor zijn veiligheid onder een schuilnaam.
Zoals in elke oorlog werden ook in deze de boeren beroofd,
de vrouwen verkracht en de joden vermoord. Ik zal de details over het
kozakkenleven verder besparen.
Interessant is de stijl van Babel. Vooral in het begin lees
je dat dit dagboek nog niet af is. Het lijkt een eerste, niet geredigeerde
versie. Hij hanteert veel telegramstijl, schrijft af en toe dat hij iets wil
uitwerken of verder wil beschrijven. Later is het dagboek meer verhalend en
samenhangend. Veel van de onderwerpen keren terug in de verhalenbundel ‘De Rode
Ruiterij’. In dit dagboek is de oervorm van deze verhalen te lezen.
Opvallend is dat Babel in het begin nog wel eens het
communisme en de revolutie prijst, later wordt dit minder; vooral wanneer Babel
ziet dat niet alleen de Polen de nodige wreedheden begaan. Tijdens de
terugtocht lijkt Babel alle hoop op een communistisch ideaal verloren te
hebben. Hoe gevoelig de nederlaag van de Russen ligt blijkt eruit dat het
laatste deel van dit dagboek waarin de aftocht van de Russen wordt beschreven in
de uitgave van 1989 ontbreekt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten