Julian Barnes – The Sense of an Ending

'The Sense of an Ending' werd alom enthousiast besproken. Zo enthousiast dat ik het meteen kocht. Het boek is prachtig. Ik raad het iedereen aan. Hoofdpersoon is Tony Webster die in het eerste deel terugkijkt op zijn leven, vooral op zijn jeugd met drie vrienden waar hij nauw mee omging. Adrian was een van hen. Tony bewonderde hem, maar nadat Adrian aanpapte met zijn ex-vriendin Veronica werd het contact minder. De schok was groot toen enige tijd later Tony zelfmoord pleegde.

In het tweede deel is Tony een zestiger en gestopt met werken. Hij is gescheiden maar gaat nog wel om met zijn vrouw. Het contact met zijn dochter en kleinzoon is minimaal. Tony kijkt terug op zijn leven en nadat hij het bericht krijgt dat de moeder van Veronica is overleden en hem het dagboek van Tony nalaat, dringt het verleden zich volledig aan hem op. Steeds sterker ervaart Tony dat het verleden niet is wat hij ervan dacht. De gebeurtenissen tussen hem, Adrian en Veronica krijgen een andere betekenis. Wanneer hij van Veronica een kopie van een brief krijgt die hij zelf 40 jaar terug schreef schrikt hij van de inhoud. Hij herkent zichzelf niet terug. De brief staat vol grofheden als: “It’s just an question of whether you can get pregnant before he discovers you’re a bore.”

Het grote thema’s in dit boek zijn ouderdom, het hebben van herinneringen die niet blijken te kloppen met gebeurtenissen uit het verleden, de onomkeerbare van de tijd, e.d. Tony zegt een paar maal dat we in onze jeugd zo gauw mogelijk ouder willen worden - de tijd gaat niet snel genoeg - om iets te kunnen worden, om iets te bereiken, maar: “how were we to know that our lives had in any case begun, that some advantage had already been gained, some damage had already inflicted?”

Deze mijmeringen en uitweidingen (soms lijken het clichés) passen zeer goed in het verhaal. De hele tekst, inclusief de dialogen zijn zo sterk verwoord dat het boek een totale eenheid is. Geen passage is overbodig. In het boek zit een spanning, die naar het einde toe toeneemt. Je wilt weten wat er in het dagboek staat en wat er precies gebeurd is. De wendingen in het verhaal volgen logisch uit het voorafgaande, zijn niet vergezocht en toch weet je niet waar het verhaal heengaat. Erg knap.

Dan wat citaten. De vrouw van Tony onderscheidt twee soorten vrouwen: “those with clear edges to them, and those who implied mystery.” Mannen vallen vaak op een van de twee soorten. Later komt dit terug en Tony ‘ontdekt’ dat sommige vrouwen helemaal niet mysterieus zijn, “but are only made so by men’s inability to understand them.”

En over ouderdom: “when we are young, we invent different futures for ourselves; when we are old, we invent different pasts for others.”

The 'Sense of an Ending' kan overigens zo verfilmd worden. Het zou mij niet verbazen als de rechten al verkocht zijn.

Ik heb nog een paar andere boeken van Julian Barnes in de kast staan: ooit gekregen en nooit gelezen. Daar gaat nu verandering in komen.