Gerrit Komrij – De tranen der ecclesia’s

Het zal niemand ontgaan zijn dat de jaarlijkse campagne Nederland Leest dit jaar in het teken staat van 'De Donkere kamer van Damokles'. Ter gelegenheid hiervan zijn er in de hal van de Centrale Bibliotheek een hoop Hermans-uitgaven te zien en te leen. Het meeste kende ik. Alleen dit boekje van Komrij had ik om onbegrijpelijke redenen nooit eerder gezien: meteen gekocht en gelezen.
Het is een lezing ter gelegenheid van de oprichting van het Willem Frederik Hermans-instituut in 1999. Komrij constateert dat alweer 4 jaar na zijn dood er een hoop onzin over Hermans wordt verteld. Nu hij zichzelf niet meer kan verdedigen zien anderen hun kans schoon zijn werk ‘te interpreteren’ en zijn ‘wereldbeeld te verklaren’.

Ik vind het ook nog steeds opvallend hoeveel mensen, die zeggen liefhebber te zijn van zijn werk, zulke denigrerende flauwekul  over hem oppennen. Iemand als Hans van Straten bijvoorbeeld heeft een hele biografie over Hermans geschreven. Deze rammelt niet alleen aan alle kanten vanwege de vele feitelijke onjuistheden, het boek is ook helemaal doortrokken van een haat jegens de hoofdpersoon, terwijl Van Straten dit niet hardop zegt. Waarom zoveel energie steken in een degelijke ‘biografie’? Een kort haatessay kan volstaan.

Terug naar Komrij. Hij richt zijn betoog op Oek de Jong. Deze Oek schreef na de dood van Hermans een stuk waarin hij uiteen zette waarom hij Hermans afwijst, zogenaamd op een onpartijdige manier. Natuurlijk is dit flauwekul. Oek was gewoon te laf om tijdens Hermans’ leven over hem te schrijven en zemelt nu over het wereldbeeld van Hermans dat hem niet aanstaat. Komrij maakt gehakt van hem en vat Oeks kritiek op Hermans als volgt samen: hij is niet zoekende en niet zangerig en niet blij genoeg en vervolgt. ”We komen al dichter bij Oeks wereldbeeld: een heelal vol honing en gezoem.”

Merkwaardig genoeg werd de bijdrage van Oek door een aantal anderen serieus genomen; bijvoorbeeld door Wilbert Smulders, die er weer een breedsprakig stuk over schreef. Zo houden de talentlozen elkaar in stand. Kortom, een mooi onderwerp voor Komrij. Lees dit boekje nadat u het gratis exemplaar van De Donkere kamer van Damokles uit heeft.

Zelf heb ik ooit Cirkel in het gras van Oek de Jong weten uit te lezen. Iemand vond dit het mooiste boek dat zij ooit gelezen had. Dat maakte nieuwsgierig. Wat een teleurstelling. Zelden heb ik zo’n opgeblazen, slecht geschreven wartaalboek uitgelezen. Van de inhoud is mij gelukkig niets bijgebleven, eruit citeren kan ik niet. Na lezing verdween het meteen in de vuilnisbak waar het thuishoort.

Nu heeft Oek na jaren zwoegen weer een werk uitgepoept. Ik hoef het niet te zien. Misschien dat iemand anders een paar pagina’s kan opslaan en eruit kan citeren. Recenseren hoeft niet. De kreupele zinnen voor je zien lijkt mij voldoende.