Jeroen Olyslaegers – De zielhouderij

‘De zielhouderij’ is een filosofisch essay, uitgegeven door uitgeverij Academia Press. In dezelfde reeks verschenen eerder essays van Alicja Gescinska en Marente de Moor. Olyslaegers’ essay gaat over rituelen. In zijn verhaal mengt hij herinneringen en beschouwingen. Het is een persoonlijk verhaal. Vertellen ligt in zijn natuur. De waarheid wordt verteld en niet gezegd.

Een ritueel geeft een markering in de tijd aan. Het is een moment van rust en bezinning. Hij onderscheidt ritueel van traditie en ziet dat deze begrippen vaak door elkaar worden gebruikt. “We hebben met z’n allen een bijzonder nerveuze relatie met de tijd gekregen. Rust is iets waar velen van ons voor moeten vechten.” Kleine tradities in bijvoorbeeld een gezin worden rustmomenten, maar voor een ritueel is meer ruimte en rust nodig.

Om een ritueel (of ceremonie) te ervaren ondergaat Olyslaegers met zijn vrouw Nikkie een ayahuasca-ceremonie. Onder leiding van sjamanen uit de Amazone liggen zij met twintig anderen een weekend lang op matrassen en drinken een zeer sterk psychoactief brouwsel. Mensen worden hysterisch, gaan braken en huilen. Hij voelt zich na afloop als herboren, alsof hij uit de baarmoeder kruipt.

Vervolgens vertelt hij hoe hij zijn eigen leven markeert met een aantal rituelen: bij het volwassen worden van zijn zoon en ter nagedachtenis aan zijn vader. Zijn huwelijk met Nikkie is ook een groots ritueel. Voor de burgerlijke stand trouwen zij niet, maar zij verbinden zich met elkaar in een heksenhuwelijk. Bijzonder is dat de gelofte die zij afleggen geldt voor vijf jaar. Daarna kijken de gehuwden opnieuw of zij met elkaar verder willen. Wat een origineel idee!

Aan het eind van het boekje ontmoet Olyslaegers twee therapeuten. Zij zetten een bedrijf op om voor mensen rituelen te bedenken en deze uit te voeren: De zielhouderij. Liever had ik nog wat meer reflectie gelezen over de zin en betekenis van rituelen.

Halverwege de tekst geeft hij aan dat er na de secularisatie en het verlies van betekenis van de Katholieke kerk er bitter weinig rituelen voor in de plaats zijn gekomen. Mensen hebben hier echter veel behoefte aan. Dat laatste ben ik met hem eens, maar ik zie juist dat elke kans om van een gebeurtenis een ritueel te maken met beide handen wordt aangegrepen. Bij overlijden van publieke figuren is dat heel duidelijk. Denk aan André Hazes. Maar ook bij het herdenken van slachtoffers van een misdaad zie je dit verschijnsel: stille tochten, beertjes, een bloemenzee, e.d. Deze behoefte lijkt mij universeel. Jammer dat Jeroen Olyslaegers hier niet wat langer bij stil heeft gestaan.