Karel Capek – Leven en werk van de componist Foltyn

Karel Čapek behoort samen met Bohumil Hrabal tot mijn favoriete Tsjechische schrijvers. Hrabal heeft een herkenbare stijl. Wat hij schrijft aan wonderlijke verhalen lijkt puur verzonnen, maar het meeste is autobiografisch. Hij heeft gewoon een bizarre kijk op de wereld. Karel Čapek is een ander slag schrijver. Zijn stijl is juist niet herkenbaar. Hij heeft allerlei genres uitgeoefend en probeert in ieder boek iets nieuws uit. Čapek heeft wel net als Hrabal plezier in het beschrijven van vreemde gebeurtenissen en excentrieke personages. 

Anna Enquist – Sloop

Bij het werk van Anna Enquist heb ik een beetje een dubbel gevoel. Ik bewonder haar, heb al haar romans gelezen en ken haar poëzie. Ik begin altijd met plezier aan een boek, maar halverwege raak ik vaak wat ontmoedigd om verder te lezen. Dat heeft te maken met de schurende karakters die zij opvoert, maar ook met de voorspelbaarheid van de loop van een verhaal. 

 

Wlodzimierz Odojewski – Verdraaide tijd

In 2019 verscheen de Nederlandse vertaling van Een zomer in Venetië van Włodzimierz Odojewski (1930-2016). Het was de eerste kennismaking met deze in Polen vrij bekende schrijver van romans, korte verhalen, poëzie en toneel. Onlangs verscheen Verdraaide tijd, ook vertaald door Charlotte Pothuizen.

Lidia Ginzburg – Omsingeld, notities van een belegerde

 

Het beleg van Leningrad in de Tweede Wereldoorlog duurde 900 dagen. Drie miljoen inwoners waren afgesloten van de buitenwereld. Een miljoen Sovjetburgers kwamen om het leven, voornamelijk door ondervoeding. Lidia Ginzburg (1901-1990) - schrijver en literatuurcriticus - was een van de inwoners. Zij publiceerde dit verslag van het beleg in 1984. De Nederlandse vertaling door Jan Robert Braat verscheen in 1988.

 

Emmanuel Carrere – Yoga

Emmanuel Carrère is een bekende Franse schrijver van fictie en non-fictie. In zijn geboorteland is hij overladen met prijzen. Ik kende de schrijver niet, maar las dat er al een hele reeks boeken van hem vertaald is in het Nederlands. Yoga is uit 2020 en werd in 2021 vertaald door Floor Bosboom. Op het omslag staat dat het een roman is, maar het verhaal gaat over de schrijver en niets anders. In het boek zelf geeft hij aan welke personages hij verzonnen heeft. Maar vertrouw nooit een schrijver.

Marijke Schermer – Gods wegen

Marijke Schermer is toneelschrijver en regisseur. Zij schreef ook drie sterke romans. De laatste uit 2019 was Liefde, als dat het is. Haar romans kenmerken zich door een verzorgde stijl. Zij schrijft over gewone mensen die met elkaar trachten samen te leven. Door misverstanden en onbegrip vallen verbanden uit elkaar. 

 

Louter leugens & Poespas

 

De twee titels in dit deel van de verzamelde Kronkels stammen uit 1951 en 1952. De meeste stukjes had ik al eens gelezen. Poespas gaat grotendeels over katten en hier en daar een ander dier. Sommige stukjes zijn wat oubollig en het taalgebruik van Carmiggelt is ook niet van deze tijd. Je komt woorden tegen waarvan je meteen denk, jammer dat deze niet meer worden gebruikt.

Nicolien Mizee – De halfbroer

De halfbroer uit 2015 is de vierde roman van Nicolien Mizee. Twee jaar later verscheen haar eerste bundeling Faxen aan Ger. Na het lezen van de Faxen ben je bekend met haar persoon. De halfbroer lees je waarschijnlijk anders als je de Faxen niet hebt gelezen. Het verhaal draait om het gezin waar Nicolien - in het boek heet zij Marly Sanders - uit komt en om de dood van haar vader. Daarnaast ontmoet zij haar toekomstige man en gaat het verhaal over een halfbroer, zoals de titel al doet vermoeden.

Thomas Rosenboom – De grote ronde

Na het lezen van het wandelboekje van Gerbrand Bakker, ben ik meteen doorgegaan met een ander deeltje uit de Van Oorschot-reeks Terloops. In De grote ronde beschrijft Thomas Rosenboom de stadswandeling die hij iedere dag door Amsterdam maakt. Rosenboom was in de jaren negentig van de vorige eeuw een van de grote nieuwe schrijvers. Gewassen vlees (1994) en Publieke werken (1999) zijn magnifieke, spannende en zeer goed geschreven romans. Zijn laatste roman is Rode loper uit 2012. Ik dacht dat Rosenboom helemaal gestopt was met schrijven, maar hier is dus dit mooi uitgegeven werkje.

Gerbrand Bakker – De 3 bestaat niet

De Van Oorschot-serie Terloops bestaat sinds voorjaar 2020. De fraai uitgegeven boekjes gaan over wandelen. Literaire auteurs schrijven over hun favoriete wandelingen en over hun wandelgedrag. Sinds Corona heeft wandelen aan populariteit gewonnen, misschien was dat wel de aanleiding voor deze serie. Inmiddels zijn er negen deeltjes verschenen. De 3 bestaat niet is de mysterieuze titel van dit mooie verhaal van Gerbrand Bakker. 

Hans van Willigenburg – Zenderbaas

 

Hans van Willigenburg is journalist en schreef deze geestige verhalenbundel waar de journalistiek in al zijn verschijningsvormen op de hak wordt genomen. Van Willigenburg is naast journalist, dichter en schrijver. Door het gebruik van fictie neemt hij enige afstand van deze wereld waar hij onderdeel van is. Het geeft hem ook de ruimte om te overdrijven en types neer te zetten, zonder dat hij hen bij naam hoeft te noemen. In veel verhalen is de hoofdpersoon een eenzame vijftiger, teleurgesteld in het leven en wars van modes en trends.

 

Emmanuel Bove – Een vader en zijn dochter

De korte roman Une père et sa fille zag in 1928 het licht. Het boek kwam uit in een productieve periode in het leven van Emmanuel Bove (1898-1945). In 1924 brak hij door met Mes Amis. Hij ontving een belangrijke prijs en het leek hem, ook financieel, voor de wind te gaan. Hij moest echter zijn familie, het gezin van zijn ex en zijn eigen gezin onderhouden. Hij schreef dus veel in deze tijd. Zijn romans leden er niet onder, maar hij schreef ook pulp in opdracht. Werk dat het vertalen niet waard is. Een vader en zijn dochter is een typisch Bove-verhaal, vertaald door Mirjam de Veth en in 2018 prachtig uitgegeven door uitgeverij Vleugels.

 

Ine Boermans – Een opsomming van tekortkomingen

Ine Boermans studeerde aan de kunstacademie en had een galerie. Sinds 2016 schrijft zij. Zij volgde een schrijfcursus bij Nicolien Mizee. Een opsomming van tekortkomingen is de debuutroman van Boermans. Vanaf de eerste pagina was ik verkocht. “De wachtkamer ruikt naar wc’s die te weinig zijn doorgespoeld. Aan een muur naast de deur hangen informatieve posters: een oproep voor de Nationale Depressiedag van twee jaar geleden en een oude cursus Intuïtief ademen. BEGIN NU MET ADEMEN staat er in grote letters. Mijn nieuwe psych heeft een vriendelijk, vierkant hoofd, een ruimvallende mintgroene bloes en een grote bril. De foto op zijn website is van jaren geleden. Hij wil weten waarom ik er ben.” Na deze beginzinnen wil je toch meteen het hele boek uitlezen!

Delphine Lecompte - Beschermvrouwe van de verschoppelingen 2

 

Delphine Lecompte is van een obscure dichter uitgegroeid tot een bekende Vlaming. Bij de Vlaamse versie van De Slimste Mens mocht zij haar bizarre humor op onschuldige kijkers loslaten. Sinds kort schrijft zij ook proza. Eerder dit jaar verscheen Beschermvrouwe van de verschoppelingen en nu is er alweer een tweede verhalenbundel vol met vreemde jeugdherinneringen, krankzinnige hersenspinsels en avonturen met de voormalige vrachtwagenchauffeur, de pedofiele tuinman, de oude kruisboogschutter en vele andere wezens uit haar hallucinaties opwekkende universum.

 

Warna Oosterbaan – Het leven van dingen

Sommige onderwerpen zijn zo breed dat er bibliotheken vol over geschreven kunnen worden. Over dingen, zo’n beetje alles wat er buiten mensen en natuur om te vinden is in de wereld, is relatief weinig geschreven. Dat is opmerkelijk, maar ook begrijpelijk. Waar moet je beginnen? En hoe beperk je je onderwerp zodat het een leesbaar geheel blijft. Warna Oosterbaan is daar goed in geslaagd. Ik vind het sowieso een fascinerend onderwerp en las Het leven van dingen met gretigheid.

Thomas Verbogt – Schrijven is ritme

 

Ik ben altijd nieuwsgierig naar schrijvers die workshops geven om anderen het vak van schrijven te leren. Is schrijven wel te leren of moet je al een hoeveelheid talent hebben? En wat vertel je iemand zonder talent? Welke regels moet zo iemand volgen? De weerslag van dit lesgeven is door een aantal schrijfdocenten verwerkt tot een boek, hoe kan het ook anders. Het beste boek dat ik ken in dit genre is Onder de motorkap van het schrijverschap van Renate Dorrestein, wat eigenlijk veel meer is dan een boek over (leren) schrijven. Een belangrijk punt dat Dorrestein maakt na het behandelen van technieken en regels is dat er uiteindelijk geen regels blijken te bestaan.

 

Karel en Josef Capek - Pudlenka

Pudlenka is de naam van een van de vele katten van Karel Čapek. Deze recente heruitgave is van uitgeverij Voetnoot, het origineel is uit 1933. Josef, de broer van Čapek tekende eraan mee. De vormgeving van deze Nederlandse vertaling is eender als die van de vertaling van het twee jaar terug verschenen Dasja, eveneens vertaald door Edgar de Bruin. Pudlenka gaat niet alleen over de katten van Čapek. Het grootste deel gaat over zijn honden. Čapek was een dierenvriend, maar ook blijkt uit dit verslag dat hij de geslachtdrift van zijn honden en katten niet in toom kon houden. Voortdurend was hij in zijn kennissenkring aan het leuren met jonge katjes.

Alex Schulman – De overlevenden

In Zweden is Alex Schulman een populaire en gevreesde columnist. Hij maakt ook een zeer goed beluisterde podcast. Als schrijver kreeg hij bekendheid met autobiografische boeken over zijn familie. De overlevenden is zijn eerste roman. De Nederlandse vertaling is van Angélique de Kroon. Door verschillende mensen werd mij dit boek aangeraden. Ik las er ook louter positieve verhalen over. De uitgever heeft het over “een weergaloos en intens verhaal”. De verwachtingen waren dus hoog gespannen. Dan kan een boek alleen maar tegenvallen en dat deed het ook.

Anne van den Dool - Vluchthaven

Anne van den Dool schrijft veel: recensies, essays, beleidsstukken, poëzie en meer. Ik kom haar naam steeds vaker tegen: in de NRC, Vrij Nederland, Poëziekrant, Awater, Tirade en in/op nog wel tien bladen en websites. Zij is ook actief binnen de bibliotheekwereld en schrijft visiestukken voor de KB en voor de OBA. Daarnaast heeft zij tijd over om romans te schrijven! Vluchthaven uit 2020 is haar tweede roman.

Kees ‘t Hart - Victorien, ik hou van je

In een grijs verleden heb ik wel iets gelezen van Kees ’t Hart, maar er staat mij niets meer bij van de inhoud van zijn werk. Victorien, ik hou van je is zijn meest recente boek. Het is een bonte verzameling stukken: korte verhalen, beschouwingen over schrijvers, grappige stukjes en poëzie. Ik luister graag naar de podcast De Nieuwe Contrabas. Volgens Chrétien Breukers - een van de twee presentatoren, de ander is Hans van Willigenburg - komen in dit boek alle kanten van zijn werk en persoon aan bod. Hij besprak het lovend en ik spoedde mij naar de bibliotheek om het te lenen.

 

Nicolien Mizee – Hoog en laag springen

Hoog en laag springen is het vierde deel in de reeks Faxen aan Ger. Het verscheen dit jaar en het bestrijkt de periode 1 juni 1999 t/m 22 februari 2000, dus ruim vierhonderd pagina’s voor nog geen jaar. Zouden we nu nog twintig delen Faxen aan Ger kunnen verwachten? Ik denk het niet. In een interview met Gijs Groenteman liet Nicolien Mizee weten dat zij nog steeds faxt aan Ger, maar dat de hoeveelheid tekst minder is geworden.

Babs Gons - Doe het toch maar

Voor het zomernummer van Awater (2021) schreef ik de volgende recensie:

Babs Gons, vooraanstaand performer van spoken word en een veelgevraagd dichter, schrijft al decennialang, maar haar poëzie was tot voor kort vooral te horen. In haar gedichten weet ze te vatten wat er zoal leeft in de maatschappij. Zowel op voordrachtavonden als in talkshows bracht zij haar gedichten op het podium. Daarbij schuwt ze pijnlijke onderwerpen, zoals ons slavernijverleden, niet. Als organisator en pleit bezorger is zij een voorbeeld voor de jonge spoken word generatie. In 2019 stelde ze de bundel Hardop samen, waarin achttien spoken word dichters in gedrukte vorm aan het woord kwamen, onder wie Dean Bowen, Neusa Gomes en Siham Amghar. 

Antonio Damasio – De vergissing van Descartes

Descartes’ Error kwam uit in 1994 en werd snel een bestseller. Het populairwetenschappelijke boek werd een jaar later vertaald in het Nederlands en ook in ons land werd het een succes. Deze negende druk is uit 2019. Het boek heeft dus nog steeds een lezerspubliek. Toen het uitgebracht werd had ik er wel over gehoord maar het kwam er niet van het te lezen. Neurowetenschap, het menselijk brein en rare neurologische afwijkingen interesseerden mij toen ook al. Ik las gretig de boeken van Oliver Sacks. Maar iets weerhield mij ervan het boek van Damasio te lezen.

Ramsey Nasr – De fundamenten

In de begintijden van Corona werd er veel gesproken over de toestand in de wereld en over onze samenleving in het bijzonder. Algemeen werd deze benoemd in termen van crisis. Veel mensen voelden de behoefte om duiding te geven en vaak werd de pandemie in verband gebracht met hoe wij als mensen omgaan met onze planeet. Ramsey Nasr is een van hen. Hij schreef voor NRC Handelsblad een paar stukken die hij bundelde en aanvulde. Het resultaat is De fundamenten. Het is een boekje geworden vol grote woorden. Ik ben het vrijwel altijd met hem eens, maar wie niet? Het essay bevat vooral veel open deuren. Misschien ligt dat aan de actualiteit van het onderwerp. Wat een jaar geleden een verrassend inzicht was, is nu een afgekloven cliché geworden.

Nicolien Mizee - Allesverpletterende

Inmiddels ben ik geheel verslingerd geraakt aan de Faxen van Ger. In dit derde deel (uitgebracht in 2019) schrijft Nicolien Mizee wederom over haar dagelijkse leven, haar jeugd en familie, haar bewondering voor Ger en over haar soms moeizame verhouding met Louise. Niks nieuws dus, maar wel aangenaam om te lezen. Zij geeft haar kijk op het leven aan de hand van kleine gebeurtenissen, maar deze verraden veel over haar opmerkelijke innerlijke leven, dat vol tegenstrijdigheden lijkt te zitten. 

Joost Oomen – De zon als hij valt

Het Perenlied uit 2020 was het romandebuut van Joost Oomen, maar niet het eerste proza dat hij publiceerde, dat was De zon als hij valt. Dit boekje verscheen in 2016 als chapbook bij literair productiehuis Wintertuin. Voor liefhebbers van Het Perenlied is dit een aanrader, evenzo voor mensen die met plezier Oomen hebben zien deelnemen aan De slimste mens.

Elfie Tromp - Pietà

 

Elfie Tromp acteert, presenteert, danst, dicht en zingt. En zij schrijft romans. Pietà is haar derde. Het boek werd vorige week gepresenteerd in Annabel. Het kon weer. In Pietà brengt Tromp actuele maatschappelijke onderwerpen samen in een veelstemmig verhaal dat elementen heeft van een thriller en bij vlagen grappig is. De hoofdpersoon, diegene die de anderen in beweging brengt, doet zelf heel weinig. Het enige wat Joshua doet, een jongen van 21 die bij zijn moeder woont, is in een standbeeld klimmen en er niet meer uit komen.

Said El Haji – De dagen van Sjaitan

 

De dagen van Sjaitan is het debuut van de Rotterdamse schrijver Said El Haji. De boekpresentatie vond plaats op zijn vierentwintigste verjaardag in het jaar 2000. In het nawoord bij deze recente heruitgave van Jurgen Maas schrijft hij dat het boek geen kunstzinnig product was, maar een hartenkreet. Hij verontschuldigt zich voor de gammele stijl. Het boek gaat over een Marokkaanse jongen die zich afzet tegen zijn streng Islamitische vader. Het tijdstip van verschijnen van De dagen van Sjaitan is belangrijk. Het is vóór 11 september, vóór Bin Laden en vóór Geert Wilders. Paul Scheffer was de enige ‘extremist’, schrijft El Haji in het nawoord. 

 

Nicolien Mizee – Voor God en de Sociale Dienst

 

Voor God en de Sociale Dienst is het debuut van Nicolien Mizee uit 2000. De korte roman heeft de opbouw van een aantal faxen en is geheel autobiografisch. Omdat ik net de eerste twee delen van de Faxen aan Ger gelezen heb kwam veel mij erg bekend voor. Sommige passages komen woordelijk overeen. Leuk is dat ik las over haar plannen een boek uit te brengen op basis van haar faxen. Verschillende mensen uit haar omgeving reageerden hier tamelijk opgewonden op en wilden niet in het boek genoemd worden. Vreemd genoeg heeft Ger een ander naam gekregen, Sam. Dat is volgens mij het enige wat verzonnen is in dit debuut.

Nicolien Mizee – De porseleinkast

 

Het tweede deel van deze Faxen aan Ger (2018) gaat gewoon door waar het eerste deel stopte, in juli 1997. De 450 pagina’s beslaan een jaar. Onlangs is deel vier verschenen dat tot het jaar 2000 gaat. Wij lezers kunnen dus nog even vooruit. In De porseleinkast schrijft Mizee even eerlijk en niets verhullend als in het eerste deel, zowel tegenover zichzelf als tegenover andere mensen. Zij vertelt over misverstanden in de omgang met anderen, over haar jeugd, haar werk als model en als scenarioschrijver en over haar verering van Ger. Daarbij is zij erg grappig, ondanks de depressies waar zij regelmatig in verzinkt.

 

Herman Koch – Een film met Sophia

 

Een nieuw boek van Herman Koch verkoopt altijd goed. Een film met Sophia kwam vorige week binnen op de eerste plaats van de bestseller top 60. Toch neemt de aandacht in de media bij ieder nieuw boek af. Misschien dat hij zelf niet meer zo zit te wachten op interviews en televisieoptredens. Hij wordt ouder en zijn enthousiasme voor media-aandacht neemt af. Zowel in de roman als in een recent radio-interview komt het onderwerp ouder worden en nieuwsgierigheid voorbij. Alom wordt beweerd dat je zo jong bent als je je voelt, wanneer je maar nieuwsgierig blijft. Dit is een mythe. Koch geeft zelf toe dat de nieuwsgierigheid bij hem aan het afnemen is. Hij was onlangs zelfs opgelucht dat een buitenlands uitstapje niet doorging. Zijn wereld wordt met het ouder worden kleiner en hij is er niet bedroefd om.

 

Said El Haji – Gemeente zegt ik Nederlands leren

De Rotterdamse schrijver Said El Haji debuteerde in 2000 met De dagen van Sjaitan. De roman had onmiddellijk succes. Daarna kwam hij onder andere met een verhalenbundel en twee romans, de laatste in 2011. Naast schrijver is hij NT2-docent. Hij geeft les aan mensen voor wie Nederlands de tweede taal is, nieuwkomers, maar ook mensen die al decennia in Nederland wonen. In Gemeente zegt ik Nederlands leren doet hij verslag van het lesgeven. Het boek is geen roman, maar een gefictionaliseerde weergave van zijn ervaringen als docent. Namen van personen zijn verzonnen.

Emmanuel Bove - Reis door een appartement

De Franse schrijver Emmanuel Bove (1898-1945) is bekend om zijn korte romans waarin hij vooral eenzame mannen portretteert die worstelen met hun positie in de maatschappij. Armoede, verveling en botsingen door standsverschillen zijn terugkerende thema’s. Emmanuel heette bij geboorte Bobovnikoff, maar In Frankrijk was tijdens de Eerste Wereldoorlog iemand met een Russische naam verdacht. In zijn leven maakte hij zelf zowel maatschappelijke stijgingen als dalingen mee. Hij moest zijn familie, zijn eigen gezin en dat van zijn ex onderhouden. Hij schreef niet alleen voor zijn plezier, maar ook om geld te verdienen. Als een razende schreef hij een korte periode in zijn leven pulp om in leven te blijven, maar hij werd er zeer ongelukkig van.

Nicolien Mizee – De kennismaking

Sommige schrijvers waardeer je omdat zij goed een verhaal kunnen vertellen, anderen vanwege de stijl of de merkwaardige onderwerpkeuze of omdat zij boeiend personages van binnenuit kunnen beschrijven. Een ander slag schrijvers blijf ik lezen omdat de persoon fascinerend is. Werk en persoon vallen samen of vullen elkaar aan. Ik wil dan alles van zo iemand lezen en weten en doe mijn best een oeuvre compleet te krijgen. Voorbeelden van dergelijke schrijvers in het Nederlands taalgebied zijn voor mij onder vele anderen: W.F. Hermans, Simon Vestwijk, Rascha Peper, Esther Gerritsen en LH. Wiener. Dan is er nog een ander slag schrijvers, waarbij je het idee hebt dan je mee kunt kijken in hun hersenpan. Je denkt ze te begrijpen en zou zo een boek kunnen binnenstappen om mee te praten en mee te denken. Je voelt sterke verwantschap. Dit zijn voor mij schrijvers als Maarten ’t Hart, J.J. Voskuil, Frida Vogels en A.L. Snijders. Een voorwaarde voor deze verwantschap is misschien dat je met dergelijke schrijvers nooit in het echte leven een gesprek hebt gevoerd. Een andere voorwaarde om deze eenzijdige verwantschap aan te gaan is dat een schrijver een flink aantal boeken moet hebben geschreven. Om mij met hem of haar te kunnen vereenzelvigen is volume nodig. 

Jonathan Drori – Een reis om de wereld in 80 planten

Eerder las ik van Jonathan Drori het schitterende boek Een reis om de wereld in 80 bomen. Dit recent verschenen plantenboek heeft eenzelfde opzet als het bomenboek. In tachtig hoofstukjes vertelt Drori in het kort de geschiedenis van evenveel planten, met name hoe mensen vanaf duizenden jaren terug deze planten hebben gebruikt. Hij houdt ervan om allerlei opmerkelijke eigenschappen van deze planten naar voren te halen. De illustraties van Lucielle Clerc zijn even mooi als in het bomenboek.

A.L. Snijders / Erik Harteveld – Koude oorlog aan de IJssel

Toen ik dit boek aanschafte wist ik niet wat ik kon verwachten. Het onderwerp is de IJssellinie. Ik kocht het boek vanwege de bijdrage van A.L. Snijders. Het is een merkwaardig boek. Het is een liefdesgeschiedenis in brieven, een spannend verhaal uit de koude oorlog, een historisch document en een verzameling zkv’s, zeer korte verhalen die zich afspelen op of rond de IJssel en verband houden met de linie. Erik Harteveld is muzikant, dichter, acteur, wat niet eigenlijk? Hij is ook Ruslandkenner. 

Szczepan Twardoch – Het zwarte koninkrijk

Het zwarte koninkrijk uit 2018 volgt op De koning dat in Polen twee jaar ervoor uitkwam. Szczepan Twardoch (1971) is een bestsellerauteur en zijn boeken zijn het meer dan waard om te worden vertaald. Deze recente vertaling is van Charlotte Pothuizen, die ook De koning vertaalde. De hoofdpersoon in De Koning is Jakub Shapiro, een Joodse bokser en bendeleider in het Warschau aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog. Het zwarte koninkrijk speelt ín de oorlog, voornamelijk in het getto van Warschau. Jakub is lichamelijk verzwakt en wordt geholpen door zijn vriendin Ryfka. Het criminele milieu van vóór de oorlog was wreed, bloederig en grotesk, maar het absurde zorgde ook voor humor in het verhaal. Dit tweede boek staat ook vol wreedheden en menselijk moreel verval. De uitzichtloosheid is nog sterker aanwezig en de humor is praktisch verdwenen uit het verhaal.

A.L. Snijders – Ik ben de vreemdeling die naar de herfst moet gaan

 

A.L. Snijders is een van die schrijvers waarvan ik alles wil lezen. Ook verzamel ik zijn werk. Dat is een uitdaging want zijn zeer korte verhalen zijn in talloze gelegenheidsuitgaven verschenen en voor sommige boekjes worden flinke bedragen gevraagd. Ik ben de vreemdeling die naar de herfst moet gaan is uit 1997. Het is dus een vrij vroege speciale uitgave, uit de tijd dat hij nog geen landelijke bekendheid genoot als uitvinder van het zkv. 

 

Jens Christian Grondahl – Dagen als gras

Jens Christian Grøndahl (1959) is een van de grootste Deense schrijvers van dit moment. Hij schrijft verschillende genres, zoals toneelstukken, kinderboeken en essays, maar het meest bekend is hij om zijn romans. Ieder jaar komt hij wel met een nieuw boek. De meeste boeken, met name zijn romans, worden vertaald in het Nederlands. Dagen als gras is een dikke verhalenbundel uit 2020, onlangs vertaald door Femke Muller.

 

Roderik Six – Monster

 

Roderik Six (1979) is een Vlaamse schrijver en journalist. Zijn romans – Monster is zijn vierde – worden alom lovend besproken. Op zijn website citeert de schrijver uitbundige reacties van collega-schrijvers, zoals van Stefan Hertmans: “Stilistisch loepzuiver, filmisch en suggestief. Zelfs van een onwereldse poëzie. Een exotische droom als dystopie.” Zo’n citaat zou de lezer moeten prikkelen, maar ik ben meer geneigd op mijn hoede te zijn. Drie van zijn romans hebben eenlettergrepige titels en beginnen met een V. De covers van zijn boeken hebben vage kleuren en beloven geheimzinnigheid en diepgang. Ik krijg het gevoel, hier is een schrijver die nadrukkelijk de menselijke ziel bloot wil leggen. 

 

Jose Saramago - De man in duplo

José Saramago (1922-2010) won in 1998 de Nobelprijs voor literatuur. Hij was journalist, literatuurcriticus en overtuigd communist, wat in Portugal in die tijd niet zonder gevaar was. Als jongeman publiceerde hij een poëziebundel en hij schreef veel journalistieke stukken. Pas na zijn vijftigste legde hij zich toe op het schrijven van romans. In 1980 volgde het eerste succes met Levantado do Chão (Vertaling: Opgestaan van de grond). Beroemd werd hij met de fantastische roman Ensaio sobre a cegueira (1995), in 1998 vertaald als Stad der blinden. Vanwege het actuele onderwerp – in een stad breekt een mysterieuze besmettelijke ziekte uit waar mensen blind van worden – kreeg het boek onlangs weer de nodige aandacht.

Emmanuel Bove – Vrouwelijk karakter

Emmanuel Bove (1898-1945) schreef bijna dertig korte romans, waarvan er een aantal pas na zijn dood zijn uitgegeven. Onder het bed van zijn tweede vrouw werd na haar dood in 1979 een koffer met materiaal gevonden: foto’s, notitieboekjes, zijden hemden met de initiatie E.B. en drie onuitgegeven manuscripten. Een daarvan was Un caractère de femme. Bove had het boek in 1936 aangeboden aan uitgeverij Fayard, maar kreeg te horen dat het verhaal moest worden herschreven. Daar had hij geen zin in en het manuscript bleef liggen. In 1999 verscheen het alsnog in boekvorm, bij uitgeverij Flammarion.

Mieke Tillema – Ida Simons

Ida Simons (1911-1960) is inmiddels de meest bekende vergeten schrijver van Nederland. Zij was in de eerste plaats pianiste. Na de Tweede Wereldoorlog legde zij zich meer toe op het schrijven. In 1959 publiceerde zij Een dwaze maagd, de roman waarmee zij bekendheid verwierf en die het bestaansrecht is van deze biografie. De roman beleefde na haar dood enkele herdrukken die niet veel deden. Ida Simons werd door het grote publiek vergeten. Pas in 2014, bij een herdruk van uitgeverij Cossee, werd het boek een bestseller en kreeg het ook internationaal de nodige aandacht.

Emmanuel Bove – Het voorgevoel

Emmanuel Bove (1898-1945) schreef een stuk of dertig literaire romans en verhalenbundels, naast zijn journalistieke werk. Hij moest wel want hij had drie gezinnen te onderhouden: zijn eigen gezin, dat van zijn ex-vrouw en dat van zijn moeder. Zijn nogal luie broer woonde nog thuis en deed voortdurend een beroep op Emmanuel. De schrijver had een goedaardig karakter en voldeed aan alle vragen om financiële ondersteuning. Hij was daarom ook broodschrijver. In het nawoord bij deze uitgave van Le Pressentiment (1935) citeert vertaler Mirjam de Veth uit een interview met de schrijver. Hij zegt daarin in tien of twaalf dagen een goedkoop romannetje te schrijven.

Frida Vogels – De vader van Artenio

  

Frida Vogels is een van de grootste Nederlandse schrijvers. Ze leeft teruggetrokken in het Italiaanse Bologna en treedt nooit in de openbaarheid. Afbeeldingen van haar bestaan er nauwelijks. Interviews doet zij niet en op televisie zul je haar vanzelfsprekend niet zien. Zij heeft een grondige afkeer van oppervlakkige flauwekul en wil zich alleen op haar werk concentreren. Het is niet dat zij iets verborgen wil houden. Er zijn juist weinig schrijvers die zo persoonlijk en eerlijk zijn als Vogels. Zowel in haar driedelige werk De harde kern als in haar dagboeken heb je het gevoel in haar hoofd mee te kijken. In 2014 verscheen het elfde deel van de reeks dagboeken (1977-1978). Na haar dood zullen de overige delen (vijf of zes?) verschijnen.

Marguerite Yourcenar – Fantasie in blauw

Een eeuwigheid geleden las ik van Marguerite Yourcenar (1903-1987) Hadrianus’ geschriften en was diep onder de indruk. Waarom ik daarna nooit meer iets van haar heb gelezen weet ik niet. Het hermetisch zwart kocht ik een paar jaar geleden en staat nog altijd ongelezen in de kast. Fantasie in blauw schafte ik onlangs aan op de boekenmarkt in Zutphen. Het is een mooi uitgegeven bundel met drie korte verhalen. Het zijn verhalen uit de beginperiode van haar schrijverschap, zo rond 1930. Ze werden pas na haar dood in 1993 gebundeld en uitgegeven. Deze vertaling van Jenny Tuin is van een jaar later.

Ida Simons – Als water in de woestijn

Ida Simons (1911-1960) oogstte vlak voor haar dood veel succes met de roman Een dwaze maagd. Het boek - haar enige roman – raakte in de decennia erna in vergetelheid, totdat uitgeverij Cossee het in 2014 opnieuw uitgaf. Wederom werd het een bestseller, volkomen terecht want het is een schitterende roman. Een jaar na haar dood verscheen Als water in de woestijn. Het werk is fragmentarisch. Het zijn verhalen die een roman hadden moeten vormen, aangevuld met andere verhalen uit haar nalatenschap. In 2015 bracht Cossee dit werk opnieuw uit, inclusief het voorwoord van Pierre H. Dubois en een nieuw nawoord van Annelies Verbeke.

David Edmonds – Would you kill the fat man?

 

Stel, je staat langs een trambaan en je ziet vijf mensen vastgebonden op de rails liggen. Er komt een op hol geslagen tram (trolley) aan. Er is een zijspoor en een hendel waarmee je de tram van baan kan laten veranderen. Echter, op dit spoor ligt één persoon vastgebonden. Wat doe je? Haal je de hendel over waardoor er maar één persoon om het leven komt in plaats van vijf? Veel mensen zeggen dit te zullen doen. Het is een rationele overweging. Een tweede scenario is dat de ene man niet op het spoor ligt vastgebonden, maar dat hij op een brug boven het spoor staat. Het is een dikke man. Wanneer hij op het spoor terecht zou komen stopt hij de tram en zouden de vijf het overleven. De vraag is of jij de dikke man van de brug zou duwen en hem hiermee doden. Would you kill the fat man?

 

Simon Vestdijk – De held van Temesa

 

Ongeveer de helft van de 52 romans van Vestdijk heb ik gelezen. Al langer had ik mij voorgenomen de andere helft ook te lezen, maar zoals zovele voornemens schoof ik het voor mij uit. Bijna al de romans die ik gelezen heb vond ik zeer de moeite waard. De kwaliteit ging bij hem niet ten koste van de kwantiteit. Het is ongelooflijk dat hij, naast zijn andere schrijfwerk, soms meerdere romans per jaar schreef. Daarbij komt dat zijn historisch romans, zoals De held van Temesa (1962), hem veel lees- en studietijd moeten hebben gekost. Vestdijk was een schrijfmaniak.

 

Pieter Waterdrinker – Duitse bruiloft

Pieter Waterdrinker is een groot verhalenverteller. Duitse bruiloft (uit 2005 en in 2015 volledig herzien) speelt in de jaren vijftig in een anonieme badplaats in Nederland. Het is een pijnlijke familiegeschiedenis met talrijke personages. Hoofdpersoon is Ludo Bagman, een jongeman en flierefluiter. Hij is de zoon van een hoteleigenaar en hij gaat trouwen met Liza Bender, een Duitse schone. Haar stiefvader is de eigenaar van een worstenfabriek. Haar moeder, de worstmakersvrouw, is een drankzuchtige slons. Het Duitse gezinnetje komt voor de bruiloft een paar dagen naar de badplaats. Deze bezoekers en de inwoners van het plaatsje worden door Waterdrinker met groot plezier in al hun burgerlijkheid neergezet. Bijna alle personages zijn oneerlijk, kleinzielig en roddelzuchtig. Bijna iedereen gaat vreemd of is op seks belust. De twee huwelijkskandidaten houden elkaar voor de gek en liegen erop los. Hij heeft net syfilis opgelopen, wat hij natuurlijk verzwijgt voor haar; zij beweert zwanger van hem te zijn en moet haar ongesteldheid zien te verhullen. De badplaats staat voor de Nederlandse samenleving als geheel.