Met ‘Wat is
de wat?’ in het achterhoofd – het boek gaat over de gevolgen van de oorlog in
Soedan - begon ik aan ‘De monnik van
Mokka’. De hoofdpersoon in dit boek is Mokthar Alkhansali, koffiehandelaar in
Jemen. Ik had een roman verwacht over de verschrikkingen in Jemen. Maar ‘De
monnik van Mokka’ is een biografie van de werkelijk bestaande Mokthar. Hij weet
zich als arme drommel op te werken tot succesvol zakenman.
De chaos in
Jemen komt in de tweede helft van het boek zeker aan bod, maar hier aan
voorafgaand beschrijft Eggers zeer uitvoerig de jeugd van Mokthar en de vele
stappen op weg naar het verwezenlijken van zijn droom: koffie uit Jemen naar de
wereldmarkt brengen. Hiermee hoopt hij de koffieboeren te helpen en de
eeuwenoude Jemenitische koffietraditie nieuw leven in te blazen.
Vervelend
is dat Eggers te lang stilstaat bij de plannenmakerij van Mokthar. Je leest met
wie hij allemaal kennismaakt en wat hij allemaal moet weten en doen om een stap
verder te komen. De geschiedenislessen over de verspreiding van koffie zijn
interessant, maar alle verschillende smaken hoef ik niet te kennen. Lachwekkend
wordt het wanneer hij vele pagina’s wijdt aan doelstellingen, visies en
SWOT-analyses. Hier lees ik geen roman voor. Maar dat is dit boek dus ook niet.
Pas op twee
derde van het boek, wanneer Moktar terug is in Jemen om koffie op te kopen,
krijgt het verhaal vaart en spanning. In deze tijd wordt de oorlogsdreiging
reëel. Saoedi-Arabië valt het land binnen om de gevluchte president Hadi te
steunen tegen de Houthi’s. Moktar wil vluchten. Hij is niet bang, maar wil
graag naar een koffieconferentie in Amerika.
In Jemen is
altijd wat aan de hand. Het land zit tjokvol met wapens. Wanneer Mokthar door
het land reist wordt hij met zijn compagnons om de haverklap aangehouden door
milities. Jongemannen, soms kinderen, lopen rond met Kalasjnikovs. Wanneer de
Houthi’s de staatstelevisie overnemen en overheidsgebouwen bezetten maken zij
zich geen zorgen, ‘business as usual’.
Opstanden
en conflicten zijn een vast onderdeel van de Jemenitische cultuur. Ontvoeren
hoort daar ook bij. Mokthar slaagt erin een schipper te vinden die hem, samen
met zijn compagnon Andrew, naar Djibouti over wil varen. Het schip is niet meer
dan een gammel vissersbootje. Hij vraagt zich af of de schipper wel te
vertrouwen is. “Mokthar en Andrew zouden Ali en Ahmed bellen als ze de haven
van Djibouti hadden bereikt, of in elk geval binnen vierentwintig uur. Tot dat
moment moesten Ali en Ahmed in Mokka blijven. Als Mokthar en Andrew binnen die
tijd niets van zich hadden laten horen, betekende dat dat er iets verkeerd was
gegaan, en het meest waarschijnlijke was dan dat ze aan piraten waren verkocht.
In dat geval konden Ali en Ahmed overgaan tot het ontvoeren van familieleden
van de schipper. Zo ging dat in Jemen.”
Mokthar
weet uiteindelijk het land te ontkomen en bezocht de conferentie in Amerika.
Hij oogst veel lof vanwege zijn koffie. De wonderlijke avonturen die hij
beleefde maken hem een bekende persoonlijkheid. Hij is geslaagd in zijn missie.
Dit is geen spoiler, want het staat al in de eerste regels van het boek te
lezen.
‘De monnik
van Mokka’ vind ik zeker niet het beste boek van Eggers. De avonturen van
Mokthar lezen als een jongensboek. Wat de oorlog betekent voor de
burgerbevolking in Jemen, lees je niet. Het verhaal is iets te glad. Juist
omdat het geen fictie is, zou je verwachten dat Eggers iets meer zou laten zien
van de rauwe werkelijkheid in Jemen. Het verhaal bevat weinig dilemma’s en
tegenstrijdigheden. Een doel van Mokthar was om de koffieboeren te helpen, maar
of zij uiteindelijk beter af zijn lees je niet. De waanzinnige situatie dat
iemand zich fanatiek zorgen maakt om de Jemenitisch koffie, terwijl het land
wordt verwoest, blijft teveel buiten beeld. Eggers concentreert zich op het
vervullen van de Amerikaanse droom van Mokthar. Dat is een gemiste kans.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten