L.H. Wiener – In verlatenheid

Bij het lezen van de nieuwste roman van L.H. Wiener moest ik sterk denken aan Koos van Zomeren, waarvan ik onlangs We gaan zo las, een boek dat je kunt lezen als een afscheid. Zo blikt Wiener met In verlatenheid ook terug op zijn leven alsof dat inmiddels voorbij. Beide auteurs zijn rond de tachtig; ze zijn niet helemaal vergeten, hebben een klein en fanatiek lezerspubliek, maar bestsellers zullen ze niet meer schrijven. Beiden zijn stilisten waarvoor het vooral gaat om hoe iets is geformuleerd. Het verhaal doet er wat minder toe, maar na lezing van In verlatenheid had ik net als na het lezen van We gaan zo het gevoel een afgeronde roman te hebben gelezen.

Mathijs Deen – Gras

Van Mathijs Deen lees ik alles, zowel zijn non-fictie, zijn waddenthrillers als zijn andere romans. Omdat zijn stem zo aangenaam is luister ik zijn boeken het liefst, zo ook deze net verschenen korte roman over een aantal generaties tuinbazen. Hij vertelt chronologisch het verhaal van de mannen die werkten op het landgoed Broeckvoorde, van 1848 tot 1954, maar het verhaal gaat vooral over standsverschillen en het verglijden van de tijd.

Koos van Zomeren – We gaan zo

Bij ieder nieuw boek van Koos van Zomeren denk ik dat het zijn laatste zal zijn. In de roman Gevolgen waarover hij schrijft in dit dagboek, kijkt hoofdpersoon Ronald Walraven terug op zijn leven; hij zegt wel dat hij met beide benen buiten het graf staat, maar veel scheelt het niet of hij ligt erin. Van Zomeren mijmert in We gaan zo ook voortdurend over zijn naderende einde. Hij kampt met lichamelijke gebreken, in de bergen wandelen lukt hem niet meer en als schrijver dreigt hij vergeten te worden. Hij schrijft verder over zijn dagelijkse bezigheden, over schrijven (op een typemachine) en over dit dagboek zelf. Het maakt mij niet zoveel uit waarover hij schrijft, het is altijd boeiend, zelfs als hij uitgebreid verslag doet van wat hij op televisie bekijkt aan sportwedstrijden.

Maarten van Riel - Het verdriet van Tilburg

Omdat we binnenkort naar Tilburg verhuizen was ik blij verrast toen ik deze titel zag staan op de lijst van genomineerde boeken voor de Libris Geschiedenisprijs 2025 (volgende week wordt de winnaar bekend gemaakt). Ik was al van plan mij te verdiepen in de geschiedenis van Tilburg, dus het boek kwam op het juiste moment voorbij. Maarten van Riel is historicus en is een paar jaar geleden terugverhuisd naar Tilburg. Hij dacht sindsdien steeds vaker aan zijn grootvader Frans, die zijn hele leven in de textielindustrie werkte en die zelfmoord pleegde in een tijd dat dit voor de kerk een doodzonde was. Van Riel gaat op zoek naar het verhaal van zijn grootvader en van de teloorgang van de Tilburgse textielindustrie. Het verdriet van Tilburg is een breed opgezet boek geworden waarin hij de stadsgeschiedenis prachtig verbindt met zijn persoonlijke geschiedenis.

Anton de Goede – Een gat in het hoofd

Het was voor Anton de Goede geen makkelijke opgave om een biografie over Heere Heeresma (1932-2011) af te leveren. De schrijver stond erom bekend dat hij zijn privéleven zoveel mogelijk afschermde. Hij hield van het vertellen van sterke verhalen en strooide zijn lezers zand in de ogen door de achterflappen van zijn boeken op te sieren met prachtige biografische gegevens die weinig met zijn werkelijke leven te maken hadden. Er zijn maar weinig familieleden en vrienden in leven die Heeresma van dichtbij hebben meegemaakt en die hem echt kende. Met zijn dochter had hij geen contact en zijn zoon weigerde mee te werken. De Goede is ondanks dit alles wel de enige juiste persoon die deze biografie had kunnen schrijven. Hij ging goed met Heeresma om en kreeg hem zelfs aan het praten over zijn jeugd. 

Nicolien Mizee – Schrijfles

Jarenlang gaf Nicolien Mizee schrijfles aan de Volksuniversiteit en de Schrijversvakschool. Ze schreef hierover in onder meer NRC. In 2009 werden deze columns gebundeld, deze nieuwe uitgave is uit 2025. Je herkent ogenblikkelijk de stijl van Mizee: nuchter, grappig en vol zelfspot. Ze beweert dingen met absolute zekerheid. Wanneer een leerling soms doorvraagt weet ze meestal geen argumenten te geven, maar dat doet haar niet twijfelen aan haar gelijk. In het voorwoord citeert zij Karel van het Reve: ‘Voor wie meent iets te zeggen te hebben: verzaak nimmer de dure plicht om dat zo duidelijk en eenvoudig en eerlijk en naïef mogelijke te doen.’ Veel leerlingen denken hier anders over; zij houden van onbegrijpelijkheden en willen graag dingen suggereren in plaats van ze gewoon te zeggen.

Nicolien Mizee – De pech, de zwaarheid en het zweven

 

Ieder nieuw deel van de faxen aan Ger koop ik onmiddellijk na verschijnen. Twee dagen later heb ik het boek uit, verlangend naar meer. Dit zevende deel loopt van half februari tot begin augustus 2001, bijna vierhonderd pagina’s. In deze periode draait het in het leven van Nicolien Mizee om het schrijven van haar tweede roman, die over haar moeder zal gaan. Zij vraagt zich voortdurend af of zij hier goed aan doet. Haar jeugd was geen pretje en werd vooral gedomineerd door haar gestoorde moeder; voor de roman put zij ruim uit haar jeugdherinneringen. Anderen denken dat de moeder zal ontploffen van woede en haar dochter of zichzelf na publicatie iets aan zal doen. Mizee raadpleegt veel mensen in haar omgeving, waarbij de vraag steeds opkomt of je over alles en iedereen mag schrijven.

Mark van Leeuwen – Charlotte

 

De in Rotterdam geboren Mark van Leeuwen is schrijver en vertaler. Hij is net als ik een groot liefhebber van het werk van Bob den Uyl. Samen met Ivar Schutte gaf hij enige tijd het jaarlijkse Bobschrift uit, een bundeling verhalen en artikelen van en over Bob den Uyl. Onlangs verscheen de novelle Charlotte, waar ik nieuwsgierig naar was omdat ik verwachtte de invloed van Bob den Uyl erin te zullen lezen.

Will Gompertz – Je weet niet wat je ziet

Je weet niet wat je ziet is een boek waar ik uit mijzelf niet direct naar zou grijpen, maar je zit in een leesclub en dan lees je soms zulke boeken. Ik kan mijn vooroordelen tegen dit soort boeken met stukjes niet goed onder woorden brengen, maar tijdens het lezen - ik deed er een maand over - werd ik volledig bevestigd in mijn vooroordelen. De besprekingen van eenendertig kunstenaars zijn iets langer dan Wikipedia-introducties, maar je kunt ze ook geen essays noemen. Wat mij meteen tegenstond was het omslag en de pretentieuze ondertitel, verder ergerde ik mij aan de opgewekte toon, het kromme taalgebruik (wat misschien door de vertaling komt) en het teveel aan overbekende feiten. 

Hermann Ungar – De klas

Hermann Ungar (1893-1929) was een Moravische schrijver van Joodse afkomst. Hij woonde en werkte onder meer in Berlijn en Praag en schreef net als Kafka in het Duits. Hij publiceerde slechts enkele boeken en Die Klasse uit 1927 is zijn laatste roman. Hij is vooral bekend van Die Verstümmelten uit 1923, in het Nederlands vertaald als De verminkten. Deze mooie uitgave van De klas is van 2002, het is een vertaling van Angela Adriaansz. Het verhaal draait om de leraar Josef Blau en het wordt verteld vanuit zijn perspectief. Hij voert een verbeten strijd met de klas waar hij les aan geeft en wordt geplaagd door wanen, waardoor het meer een strijd om het bestaan wordt.

Roan Kasanmonadi - Vuurbloem

Voor het winternummer van Awater (2025) schreef ik de volgende recensie:

 

De Rotterdamse dichter en spoken word artiest Roan Kasanmonadi debuteerde in september dit jaar met de bundel Vuurbloem. Hij is ook danser en psychiater in opleiding en hij put voor zijn poëzie uit deze en vele andere bronnen. De bundel leest op sommige momenten als een neerslag van podiumpoëzie, op andere waan je je in een film of in een videogame. Je leest het plezier voor experimenteren eraan af. De titels van zijn gedichten zijn verrassend, maar soms zoek je naar het verband met de tekst, dat er niet per se hoeft te zijn. 

Gerbrand Bakker – Aan mij heb je niks

Het lezen van de dagboeken van Gerbrand Bakker in de reeks privé-domein - Aan mij heb je niks is alweer het vierde deel - is eenzelfde soort ervaring als het lezen van Voskuil of de faxboeken van Nicolien Mizee. Er hoeft niet veel te gebeuren, de beschrijvingen zijn alledaags en toch wil je doorlezen; terloops ontvouwt zich ondertussen een drama. In dit deel draait het uiteindelijk om de verdrinkingsdood van een jonger broertje van de schrijver. Bakker vertelt over zijn voordrachten die hij vooral in Duitsland houdt. Het gaat om de treinreis of autorit erheen, om hotelkamers waar hij, vaak samen met zijn vriend M, verblijft, om eten en om de vraag of zij achteraf wel of niet voor een diner uitgenodigd worden door de organisatie. Ook het kopen van een duur pakje shag en een bezoek aan zijn moeder zijn geen schokkende gebeurtenissen, maar dan krijgt hij op een festival in Istanbul een vraag uit het publiek en wordt hij herinnerd aan de dood van zijn broertje in juni 1969. Hij wordt door emoties overmand.