Na het lezen van de eerste twee delen moest ik natuurlijk ook Afhankelijkheid, het derde deel van de Kopenhagentrilogie, lezen. In 2020 verscheen de Nederlandse vertaling van de hand van Lammie Post-Oostenbrink. Ditlevsen (1917-1976) begint dit deel van haar memoires bij de start van haar schrijfcarrière. Op haar twintigste publiceerde zij haar eerste gedicht in een tijdschrift; dit kwam aan de orde in deel twee. In 1939 verschijnt haar eerste dichtbundel en in de oorlog volgt er een roman.
De Vlaamse Lize Spit is sinds haar debuut Het smelt uit 2016 een succesvolle auteur. Haar boeken krijgen veel goede kritieken en vorig jaar mocht zij het Boekenweekgeschenk schrijven. Autobiografie van mijn lichaam verscheen twee weken geleden en de recensies waren lovend. Het boek is geen roman, maar heeft wel de opbouw en spanning die herkenbaar is uit haar twee eerdere romans. Het verhaal begint in december 2021, wanneer zij met haar man Rob van Essen in Oostende is en een mailtje van haar moeder ontvangt waarin zij schrijft ongeneeslijk ziek te zijn: “In de seconden na deze mail is dit wat er moet gebeuren: de stippellijn bepalen. Ik ben geen dochter die een mailtje leest, ik ben een schrijver die de dochter observeert die een mailtje heeft gelezen."
De dokter en het lichte meisje veroorzaakte een kleine rel toen het boek in 1951 uitkwam. De critici waren over het algemeen positief, maar het grove taalgebruik werd ook veroordeeld. De katholieke kerk raadde het lezen van de roman sterk af en er werden zelfs Kamervragen over gesteld. Het schandelijke boek werd er niet minder om gelezen. Het eerste jaar werden er 14.000 exemplaren van verkocht. De roman draait om de verhouding tussen een jonge huisarts en een prostituee. Nergens in de roman gebruikt Vestdijk de term ‘lichte meisje’, het woord ‘hoer’ komt daarentegen wel vaak voorbij, maar ik denk dat zelfs voor Vestdijk de titel ‘De dokter en het hoertje’ wat te ver ging, of zijn uitgever zag dit niet zitten.
De Britse cultuurhistorica Kassia St Clair schreef eerder over de rol van textiel in de geschiedenis en over het geheime leven van kleuren. Van Peking naar Parijs (vertaald door Annemie de Vries) lijkt een minder breed opgezette cultuurgeschiedenis - in het boek staat één autorace centraal – maar zij verbindt er vele onderwerpen aan en weet zo een treffend beeld te schetsen van de stand van de techniek in de Westerse wereld aan het begin van de twintigste eeuw.
De Deense Tove Ditlevsen (1917-1976) is een veelgelezen auteur in haar eigen land. Vanaf 2020 werd haar werk in het Nederlands vertaald door Lammie Post-Oostenbrink. Ditlevsen is hier vooral bekend geworden door haar autobiografische trilogie (1967-1971), waarvan Kindertijd het eerste deel is. Tove groeide op in Vesterbro, toen een armoedige wijk in Kopenhagen; nu is het een gewilde plek om te wonen. Haar vader was een werkeloze arbeider die zich actief bleef inzetten voor de vakbond; haar moeder deed weinig meer dan wat rondhangen en het leven van haar huisgenoten vergallen.
De afgelopen tijd las ik vooral romans van Vestdijk uit zijn latere periode, zoals Vijf vadem diep, Het verboden bacchanaal en De huisbewaarder. Steeds viel mij op hoe immoreel de meeste personages zijn. Er komt bijna geen aardig mens voor in deze romans. Ook is Vestdijk geneigd om zijn personages bizarre, soms onbegrijpelijke dingen te laten doen. Anders is dat in een eerdere roman, De koperen tuin, uit 1950. Rond dezelfde tijd schreef hij andere klassiekers als Pastorale 1943, De redding van Fré Bolderhey en De dokter en het lichte meisje. De koperen tuin wordt terecht gezien als een van de hoogtepunten uit zijn oeuvre. Het boek is een liefdesroman, een muziekroman en een schets van een kleinburgerlijk provinciaal milieu. De hoofdpersoon Nol Rieske, een opgroeiende jongeman, is vooral tragisch. Zijn gedrag is soms extreem, maar wat hij doet is nog wel begrijpelijk en al te menselijk.
Het verboden bacchanaal uit 1969 is de op een na laatste roman die Vestdijk tijdens zijn leven publiceerde. Het verhaal bestrijkt één dag en speelt grotendeels in het huis van het echtpaar Mary en Frits van der Laan. De man heeft een jubileum te vieren en heeft voor vandaag een stel vrienden uitgenodigd. Het blijken stuk voor stuk vreselijke types en eigenlijk komt er in het hele boek geen enkel aardig mens voor. Dat is een bekend verschijnsel in de romans van Vestdijk. Andere terugkerende thema’s zijn het bespieden en afluisteren van elkaar, het inwonende dienstmeisje dat beledigd en seksueel geïntimideerd wordt en het gegeven dat veel personages hun duistere kanten voor elkaar verbergen, maar hier niet geheel in slagen. Het verbodene is dat de samenkomsten van de vriendenclub geregeld eindigen in orgieën, maar bij dit jubileum mag het niet uit de hand lopen. De kinderen worden al wat ouder en moeten onwetend blijven over wat hun ouders uitspoken en ook de minnaar van Mary, een mislukte schilder, mag hier geen kennis van hebben.
Met het verschijnen van Pleun in 2010 is de angst van de Pleun uit het boek bewaarheid geworden. In het boek smeekt de vrouw van Detlev haar man bijna om te beloven niets over hem te publiceren. Hij antwoordt haar: “Ik ben niet van plan iets te publiceren. Verder kan ik niet gaan. Ik ga geen garanties geven. Als ik zoiets zou beloven moet ik in mijn dagboek rekening houden met de consequenties van mijn schrijven. En als ik dat zou doen, dan is het geen dagboek meer. In een dagboek gelden geen grenzen. Daarin schrijf je zonder reserves.” Pleun is als een dagboek opgezet, maar het is waarschijnlijk niet letterlijk zijn dagboek over de periode 2004-2006, de drie jaar dat hij en zijn vrouw Annelotte in Nieuw-Zeeland woonden. Alhoewel in het boek vermeld staat dat het een roman is, is het autobiografische karakter onmiskenbaar.
