Judith Koelemeijer heeft na Het zwijgen van Maria Zachea, dat in 2001 uitkwam en een bestseller werd, een handvol non-fictie boeken geschreven, maar ieder boek van haar is bijzonder en weer heel anders dan het voorgaande. In 2022 verscheen haar biografie van Etty Hillesum die alom waardering kreeg. De redding is het verhaal van een bijna noodlottig ongeval dat het leven van zowel slachtoffer als redster danig verandert. Het boek is gebaseerd op een werkelijke gebeurtenis uit 2010, het verhaal is non-fictie maar de manier van vertellen is literair. Koelemeijer slaagt erin de spanning tot het einde toe hoog te houden.
In dat jaar 2010 reed de eenenzeventigjarige Leah op een koude avond met haar auto een Haarlemse gracht in; zij beseft na enige tijd dat zij zinkt en niet meer zelfstandig de auto uit zal kunnen komen. Aan de waterkant heeft zich een groepje mensen verzameld, maar alleen de jonge filosofiestudente en taekwondokampioene Mirjam springt het ijskoude water in en redt haar. De tijd rond de tewaterlating heeft Koelemeijer opgerekt. Uitvoerig beschrijft zij de gedachten die door het hoofd van Leah gaan en de vele tegenstrijdige gevoelens die Mirjam heeft voordat zij het water in gaat en nadat zij weer aan de kant staat: ze is woedend op de mensen die toe stonden te kijken en niets deden, maar twijfelt ook of haar eigen gevoelens wel zuiver waren; was het niet laf om zo lang te wachten en te aarzelen, een mens in doodsnood verdiende toch direct hulp, dat is zelfs een plicht had zij van huis uit geleerd. Leah voelt zich achteraf ook schuldig omdat zij het leven van een ander in gevaar heeft gebracht.
De opbouw van het verhaal is ingenieus. De korte tijdspanne van de tewaterlating wordt onderbroken door terugblikken op het leven van beide hoofdpersonen. Leah groeide op in een Katholiek milieu en woonde als kind in bij de nonnen, een gruwelijke ervaring. Later koos zij juist voor totale vrijheid. Als kind was zij ooit bijna verdronken. Zij kon niet zwemen, werd bang voor diep water en probeerde op latere leeftijd tevergeefs een zwemdiploma te halen. Mirjam ontwikkelde na de dramatische gebeurtenis juist een angst voor water waar zij pas jaren later van af raakt. De vrouwen delen een filosofische interesse, ze waren beiden op weg naar een lezing van een bekende filosoof. Al snel sluiten zij vriendschap en herkennen zij veel dingen in elkaar. Op latere leeftijd krijgt Leah last van slapeloze nachten en gepieker, ze voert dan een gevecht met het waterspook. Steeds meer trekt zij zich terug op zichzelf.
De redding is naast een prachtig verhaal ook een filosofische thriller, waar subtiel grote levensvragen als de rol van toeval, de blik van de medemens en de categorisch imperatief in zijn verwerkt. Judith Koelemeijer daagt je uit je in beide vrouwen te verplaatsen en te reflecteren op wat je zelf zou doen in hun situatie. Tot slot is het goed om te weten dat een dergelijke tewaterlating in Nederland jaarlijks zevenhonderdvijftig keer voorkomt en dat daarbij dertig mensen om het leven komen. Parkeren langs het water is daarmee een stuk gevaarlijker dan bijvoorbeeld in een bos wandelen waar je een wolf kunt tegenkomen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten