Douwe Draaisma – Een droevige zaak

Sinds het Lezersfeest ben ik een fan van Douwe Draaisma. In dit kleine boekje gaat hij in op de kritiek van Antonio Damasio op Descartes’ vermeende onderscheid tussen res extensa en res cogitans naar aanleiding van een geval uit 1848 waarbij een flinke ijzeren staaf de schedel van de 25-jarige Phineas Gage doorboorde, waarna hij het overleefde.

Na dit ongeval was de voorhoofdskwab van Gage beschadigd. Zijn gedrag veranderde: hij werd ongeduldig en agressief. Damasio heeft vergelijkbare gevallen onderzocht, waarbij ook sprake is van gedragsverandering en komt tot de conclusie dat het intellect zijn werk los van gevoelens niet kan uitvoeren en dus dat Descartes ongelijk had met zijn scherpe scheiding tussen geest en materie.

Draaisma rekent kort en krachtig af met dit verhaal. Ten eerste: Damasio versimpelt de theorie van Descartes. Ten tweede: hij gooit vele verschillende gedragsveranderingen op één hoop. Ten derde stelt hij dat het ontbreken van emoties geeft dat wij irrationele beslissingen nemen. En dus zijn emoties en ratio van elkaar afhankelijk en heeft Descartes ongelijk.

Tot slot presenteert hij een nogal eendimensionaal beeld van onze hersenen: een panorama, zoals Draaisma het omschrijft, waarbij je met de auteur een smalle wenteltrap opklimt en dan uitkijkt over een theorie waar vanuit prefrontale letsels  de hele menselijke geest, een filosofie van emoties, etc. wordt verklaard. Een mooi betoog van Draaisma. Ik ben overigens wel nieuwsgierig naar andere verklaringen van wat er precies gebeurt bij een dergelijk ongeval met een ijzeren staaf.