Het Boekenweekgeschenk van dit jaar werd overschaduwd door alle ophef rond het Boekenweekessay van Özcan Akyol. Dat is jammer want Leon & Juliette is het beste Boekenweekgeschenk sinds jaren. Van der Zijl schrijft vooral non-fictie, met name levensverhalen. Haar uitgangspunt is dat een waargebeurd levensverhaal wel spannend moet zijn. Het verhaal van Leon & Juliette is zowel waargebeurd als spannend.
Het verhaal speelt begin negentiende eeuw en voornamelijk in de Amerikaanse stad
Charleston. Leon Herckenrath, zoon van een arts, vertrok in 1818 naar Amerika om een handelscarrière te beginnen. Zijn vader was overleden. Zijn moeder, broers en zussen bleven wonen op een landgoed in Monster. Leons handel in Charleston floreerde en hij behoorde al snel tot de gegoede burgerij van de stad. Hij ontmoette er Juliette, een tot slaaf gemaakt meisje dat hij met haar familie vrijkocht. In het geheim trouwden de twee en zij kregen een aantal kinderen. Jarenlang moest hun relatie geheim blijven. Leon leidde een dubbelleven.
Van der Zijl schets heel mooi de historisch context. Terwijl in het Noorden de slavernij min of meer was afgeschaft, werden in een stad als Charleston de wetten juist aangescherpt. Zij geeft er een aantal gruwelijke voorbeelden van. Slavernij was alledaagse realiteit. Slaven waren volkomen rechteloos. Bij verdenking van opstandigheid, te laat op straat lopen of een ander klein vergrijp mochten er zonder gerechtelijke uitspraak lijfstraffen worden toegediend. Blanke vrouwen deden niets in het huishouden, overal waren slaven voor. Kinderen kregen zo rond hun tiende jaar een slaafje van ongeveer dezelfde leeftijd cadeau.
De economisch voorspoed in Charleston in de eerste helft van de negentiende eeuw was gebouwd op slavernij. Het maatschappelijk leven werd bepaald door rassenscheiding. Hoe meer de slavernij onder vuur kwam te liggen, met name vanuit de Noordelijk staten, hoe strenger de wetgeving werd. Dit werd nog eens versterkt door een verijdelde opstand onder slaven in 1822. Vanaf toen mochten slaven de staat niet meer in of uit reizen. De spanningen kwamen later tot een uitbarsting tijdens de Amerikaanse burgeroorlog.
In deze angstcultuur was het voor Leon steeds lastiger zijn dubbelleven vol te houden. Vluchten uit Charleston was levensgevaarlijk. Hij slaagde er echter in één voor één zijn kinderen het land uit te smokkelen. Zij werden opgenomen in zijn Hollandse familie. Later volgde zijn vrouw Juliette. Zelf reisde Leon heen en weer tussen Charleston en Holland. Voor zijn Amerikaanse zakenpartners moest hij zijn huwelijk blijven verzwijgen.
Dit verhaal over onvoorwaardelijke liefde heeft alles in zich om verteld te worden in een meeslepende roman. Van der Zijl blijft echter dicht bij de bronnen. Zij laat voortdurend zien wat er bekend is uit de archieven en over welke gebeurtenissen uit hun levens we helaas niets weten. Zij maakte veel gebruik van lokale bronnen en kreeg ook hulp hierbij van Amerikaanse historici. Het voordeel van deze aanpak is dat wat zij schrijft historisch verantwoord is. Het nadeel is dat je over het persoonlijk leven van de twee weinig leest. Annejet van der Zijl schrijft wel zo goed dat ik vanzelf er allerlei voorstellingen bij maakte. Het zou mij verbazen als dit verhaal niet verfilmd wordt. Maar eerst komt er – zoals de auteur aankondigt in het nawoord - een meer uitgebreide versie van dit boek, waarin ook fotomateriaal is opgenomen. Ik kijk ernaar uit.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten