zondag 15 september 2013

Willem Frederik Hermans – Wittgenstein


Hermans was een der eersten in Nederland die zich verdiepte in het werk van Wittgenstein. Zijn hele verdere leven heeft hij  deze belangstelling gehouden. In 1990 bundelde hij al zijn stukken over Wittgenstein. Wonderlijk genoeg had ik dit boek nog niet; nu dus wel.



De meeste teksten lagen nog wel in mijn geheugen, maar het blijft mooi het te herlezen. Hermans was geen beroepsfilosoof, wat dat dan ook mag zijn; in ieder geval geen academisch filosoof. Dit was voor velen al voldoende hem te diskwalificeren als kenner van Wittgenstein. Maar wie heeft er nog van Kazemier gehoord als Hermans hem niet gefileerd had.

Hij heeft in deze bundel weer volop gelijk, de foutieve sterfdatum zullen we maar als drukfout opvatten. Het is ondoenlijk om Wittgenstein samen te vatten. Hermans citeert daarom veel. En hij behandeld in vogelvlucht de denkbeelden van een aantal analytische filosofen; deze zijn vaak treffend. Leuk is daarnaast zijn samenvattingen van filosofen waar hij weinig mee heeft, bijvoorbeeld Wilhelm Wundt (wie kent hem niet?). “Bekende zelf dat zijn filosofisch systeem een synthese van hegelianisme en positivisme was. De hoofdstelling van zijn metafysica luidt dat de materiële en mechanische werkelijkheid slechts een schelp is, waarbinnen zich geestelijke krachten en activiteiten verbergen.” (p. 101) Zulke zinnen vind ik leuk.

De levensbeschrijving van Wittgenstein in deze bundel is soms wel wat verouderd, sinds o.a. de biografie van Ray Monk, maar als introductie is deze uitstekend geschikt. Las tot slot nog een mooie uitspraak (ben vergeten op welke pagina) dat mensen soms denken iets te begrijpen, maar dat ze het alleen maar vaak gehoord hebben.

Geen opmerkingen: