Bij het lezen van de nieuwste roman van L.H. Wiener moest ik sterk denken aan Koos van Zomeren, waarvan ik onlangs We gaan zo las, een boek dat je kunt lezen als een afscheid. Zo blikt Wiener met In verlatenheidook terug op zijn leven alsof dat inmiddels voorbij. Beide auteurs zijn rond de tachtig; ze zijn niet helemaal vergeten, hebben een klein en fanatiek lezerspubliek, maar bestsellers zullen ze niet meer schrijven. Beiden zijn stilisten waarvoor het vooral gaat om hoe iets is geformuleerd. Het verhaal doet er wat minder toe, maar na lezing van In verlatenheid had ik net als na het lezen van We gaan zo het gevoel een afgeronde roman te hebben gelezen.
Op de eerste pagina meldt Wiener meteen dat zijn Laatste Vriendin (2009-2023) hem heeft verlaten en geeft hij een overzicht van zijn relaties. Hij was leraar Engels op het stedelijk gymnasium te Haarlem en drie van zijn exen waren oud-leerlingen van hem; ‘let wel, dus nadat zij de school ruimschoots verlaten hadden, voor alle duidelijkheid.’ Zijn gevoel van verlatenheid is dus vooral een gevolg van het verdwijnen uit zijn leven van deze vriendin, maar hangt natuurlijk ook samen met zijn leeftijd. Hij zoekt niet werkelijk een nieuwe vriendin, maar hij ontmoet weleens iemand, die zich aan hem opdringt. De vergelijking met eerdere liefdes valt altijd slechter uit voor de nieuwkomer. Hij gaat uit eten met ene Olga, die op haar schedel een dunne laag uitgedroogd gras lijkt te bezitten: ‘Hoe lelijk was ik zelf, zo vroeg ik mij af.’ Na het eten en het drinken van ettelijke glazen wijn vraagt hij Olga of zij een haarstukje draagt. Dat had hij beter achterwege kunnen laten, want ze zegt niets meer, staat op en loopt weg.
De meeste stukken in het boek zijn niet per se geestig, maar tussen alle ellende door klinkt altijd een relativerende toon op. Hij schrijft over hoe hij en zijn laatste vriendin - die hij Kenau noemt - uit elkaar dreven. Zij is knap en intelligent, en professioneel musicus. Ze gaat veel met een collega-musicus om en wanneer Wiener het haar direct vraagt blijken ze al gezoend te hebben. Het onderlinge vertrouwen verdwijnt snel. Hij zag haar als een kameraad voor het leven, zij zoekt lichamelijke liefde bij haar collega en opeens is er niets meer tussen hen.
Door deze breuk dringen vele verhalen uit het verleden zich aan hem op, zoals het overlijden van zijn ouders, een bijna dood ervaring en herinneringen aan een goede jeugdvriend die achter zijn bureau plotseling dood neerviel. De hernieuwde ontmoeting met zijn eerste vrouw beschrijft hij aangrijpend. Zij is ongeneeslijk ziek, wil hem graag ontmoeten en laat hem weten dat hij haar grote liefde was. Hij wordt overspoeld door herinneringen van meer dan veertig jaar geleden. De twee ontmoeten elkaar en na enig aftasten is het contact goed, al staat alles in het teken van haar naderende einde. ‘Kort na haar dood brengt een van haar zoons mij een doos met fotomateriaal uit het vervlogen verleden, dat zijn moeder al die jaren bewaard had. Ik neem die in ontvangst, omdat ik dat niet kan weigeren, maar berg hem vervolgens weg in een lade, vastbesloten die nooit meer te openen.’
In verlatenheid leest als een afscheid. De onderwerpen zijn zwaar, maar het boek zit stilistische goed in elkaar en hij weet door zijn stijl afstand te creëren waardoor er plaats is voor luchtigheid en relativering. Het schrijven van dit boek zal voor L.H. Wiener een manier zijn geweest om te overleven.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten