zondag 29 september 2013

Michel Houellebecq – Platform


De hoofdpersoon in Platform is Michel, een lege figuur, zonder enige ambitie of verlangen. Hij is vrij gevoelloos, werkt zonder plezier op het ministerie van cultuur en heeft geen vrienden. Zijn enige plezier is het bezoeken na werktijd van peepshows. Als zijn vader overlijdt - een gebeurtenis die hem niet raakt, het enige voordeel is dat hij een erfenis  ontvangt – neemt hij een vakantie naar Thailand: een groepsrondreis.


Hier ziet hij zijn nihilistisch kijk op de wereld bevestigd. Westerlingen die ofwel zgn. diepe culturele ervaringen willen op doen ofwel gebruik willen maken van goedkoop intiem vermaak. De toeristenindustrie als uitwas van een samenleving in verval geeft een ieder wat hij wil. Vreugdevol is het allemaal niet, maar Michel heeft wel af en toe mooie filosofisch gedachten over de nutteloosheid van het hele bestaan.

Een lichtpuntje is zijn ontmoeting met  Valérie. Na de vakantie zoekt Michel haar op en hij wordt echt verliefd, voor het eerst in zijn leven. Zij werkt in de toeristenindustrie en samen met een collega moeten zij het bedrijf een nieuwe wereldwijde impuls geven. Michel denkt mee en komt met een idee:

“… aan de ene kant zie je honderdduizenden Westerlingen die alles hebben wat ze willen, maar geen seksuele bevrediging meer kunnen vinden: ze zoeken, ze zoeken onophoudelijk verder, maar ze vinden niets, en daar worden ze doodongelukkig van. Aan de andere kant zie je miljarden individuen die niets hebben, die omkomen van de honger, jong sterven, in erbarmelijke omstandigheden leven en niets anders meer hebben om te verkopen dan hun lichaam en hun onbedorven seksualiteit. Het is zo klaar als een klontje: dit is een ideale ruilsituatie. De poen die daarmee te halen valt is haast onvoorstelbaar…”

Het idee wordt uitgevoerd en het gaat hen voor de wind. Dit duurt zo een jaartje, maar uiteindelijk willen Michel en Valérie rust en besluiten zij in Thailand te gaan wonen. “Want in het Westen was het koud, het leven was er duur, de prostitutie van slechte kwaliteit. Je kon er moeilijk roken in openbare ruimten en bijna niet aan medicijnen en drugs komen…” En zo nog wat nadelen.

Michel denkt er zelfs aan om met Valérie kinderen te krijgen, waar hij eigenlijk een afkeer van heeft: “voor zover ik wist waren het lelijke monstertjes die er in het wilde weg op los scheten en een ondraaglijk gekrijs uitstootten.” Maar  Michel ziet ook voordelen in zo’n kleine aap, want misschien zou hij het kunnen leren mens-erger-je-nieten en had hij iemand om tegen te spelen.

De idylle wordt wreed verstoord. Er vindt een aanslag plaats in een van de nieuwe Aphrodite-resorts, tientallen doden waaronder Valérie en er komt een vroegtijdig einde aan een nieuwe vorm van massatoerisme. Michel blijft alleen achter, nog cynischer en nihilistischer dan hij al was. Hij heeft geen enkele hoopvolle boodschap: “voor het Westen voel ik geen haat, hooguit diepe minachting”, etc. etc. Wanneer je net een rondreis door een ver land hebt geboekt zou ik ‘Platform’ niet lezen. Het kan je vakantieplezier ernstig beschadigen. Een vrolijk boek is het niet, maar hoe hij het moderne toerisme neerzet, is erg goed.

Saaier vind ik de veel te lange beschrijvingen van allerlei technisch details over reisbureaus, strategieën om de concurrentie te verslaan, economische theorieën, e.d. Zijn stijl is hier nogal oppervlakkig. De vele seksscènes zijn meer to-the-point beschreven. Verder houdt de hoofdpersoon lange betogen over alles wat er mis is in de wereld en uit hij voortdurend racistisch en seksistische praatjes. Ik werd daar een beetje moe van.

Geen opmerkingen: