zondag 15 september 2013

Philippe Remarque – Boze geesten van Berlijn


Ter voorbereiding van een bezoek aan Berlijn lees ik wat boeken over deze stad. Boze geesten van Berlijn is voor mij een perfect boek om in de stemming te komen: geen slap vakantiegebabbel, ook geen doorwrochte geschiedenisles, maar een mooie koppeling tussen recente, vooral stedenbouwkundige, ontwikkelingen en de historische achtergronden ervan.



In Berlijn heeft alles ten eerste te maken met de oorlog en de besmette plekken in de stad. Het tweede onderwerp is uiteraard de muur en de communistisch heilstaat in het Oostelijke deel. Alle grote politieke beslissingen die over de stad genomen worden hebben hier direct of indirect mee te maken: Berlijn als hoofdstad, het nieuwe Kanzleramt, maar ook: de bouw van een parkeergarage op een besmette plek of Russische Graffiti in de Rijksdag. Duitsland wil de vingers nergens aan branden en vooral het buitenland laten zien dat de oorlog niet vergeten is.

Hoewel Ossies en Wessies vaak strikt gescheiden leven laat Remarque zien dat Berlijn in snel tempo verandert. De hippe wijken verplaatsen zich snel door de stad.Voor kunstenaars is de stad een paradijs, er is overal werkruimte te vinden en in talloze onverkoopbare leegstaande gebouwen is het elke avond feest.

Berlijn is volgens Remarque geen wereldstad, maar probeert dit graag te zijn. Leuk is dat met veel bombarie de rechtstreekse lijnvlucht naar New York werd geopend; enige tijd later werd deze stopgezet wegens te weinig belangstelling.  Er wordt wel veel kunst gemaakt in Berlijn, maar er wonen geen kopers. Industrie is er niet meer, de media zitten elders, net als de ingenieurs, bankiers en advocaten.

Er wonen slechts 3,5 miljoen mensen, zoiets als de Randstad dus. Ik heb nooit geweten dat de Berlijners (of de Duitsers) daar zo onder leden. Of besteedt Remarque er net iets te veel aandacht aan?

Een interessant feitje (dat ik niet kende) tot slot. Er is ver buiten Berlijn in de jaren 30 een hakenkruisbos geplant! Pas in 1992 werd het bos bij toeval ontdekt. Duitsland reageerde zoals gewoonlijk spastisch en de meningen waren verdeeld. Na publicatie van de foto’s in buitenlandse media moesten de schuldige bomen natuurlijk omgehakt worden. De eerste poging mislukte, maar in 1995 was het hakenkruis vanuit de lucht niet meer zichtbaar. Een opmerkelijk verhaal, zie voor een foto: http://www.strangehistory.net/2010/06/22/totalitarian-trees/  

Geen opmerkingen: