Koos van Zomeren – Nog in morgens gemeten

Dit is mijn derde boek van Koos van Zomeren in korte tijd. Volgens R. is het zijn beste. ‘Nog in morgens gemeten’ is het  vervolg op ‘Een jaar in scherven’ . Van Zomeren keert terug naar zijn geboortestreek Herwijnen. Drie thema’s beheersen dit boek: de ruilverkaveling en wat dit met de mensen in de polder heeft gedaan, de moord op Leendert van Zandwijk in 1951 en zijn eigen nostalgische zoektocht naar familiewortels. Het overkoepelde thema is natuurlijk de tijd, verandering en de dood, maar dat geldt wel voor meer boeken. 

Van Zomeren vraagt zich voortdurend af of de mensen toen in de polder het beter hadden dan wij nu. Zijn afkeer van mobieltjes en computers is een beetje flauw. Over het feit dat in Nederland het landschap en de natuur totaal vernietigd worden, maakt hij zich terecht druk. Dieren zijn instrumenten geworden. Ze spelen en rol in het landschapsdecor, of dit nu voor onze vleesconsumptie is of voor ons natuurplezier in een door Natuurmonumenten beheerd gebied, het heeft niets meer te maken met hoe de natuur vroeger zijn gang ging. 

Niet het hele boek gaat hierover. Van Zomeren voert vooral gesprekken met bewoners op leeftijd uit de polder Herwijnen, waaronder zijn eigen vader. Mannen met namen als Kiene van Lin de Beul, Hein van Klontjes, Jan van Ome Barend en mijn favoriet Peer de Snert. Hij gaat zelfs een tijdje in de polder wonen, om nog dichter bij zijn onderwerp te komen.

De verhalen over het boerenbedrijf, de armoede en de aard van de mensen vind ik het best. “Zeker, van de walgelijke armoede van toen zijn we verlost. Wat is ervoor in de plaats gekomen? De walgelijke rijkdom van nu.” Mooi is hoe van Zomeren de mentaliteit van de polderbewoners in kaart brengt. De omgang met andere mensen verloopt stroef. Na een kleine ruzie zeggen buren of huisgenoten soms jarenlang niets tegen elkaar. Natuurlijke tegenslagen en armoede daarentegen worden heel gelaten opgevat; er is toch niets aan te doen, geen reden om je druk te maken.