Toen Karel van het Reve in zijn geschiedenis van de
Russische literatuur een hoofdstuk inruimde voor deze schrijver dachten
sommigen dat hij het allemaal zelf verzonnen had. Maar nee, Petsjerin bestaat
echt! Dit is een heel gek boek dat bijna niet na te vertellen valt. Het is
autobiografisch en Petsjerin verhaalt over zijn vlucht uit Rusland en zijn
zwerversbestaan in Europa.
Hij is niet de enige Rus die in de tijd van Nicolaas
1 Rusland verlaat. Hij is wel de enige zonder geld, die hier later over
geschreven heeft. Dus geen verhalen over ontmoetingen met grote Europese
schrijvers, mooie dames in salons etc. Wel ongure kroegjes, kopen op de pof en
steden die ontvlucht moeten worden. Er zit weinig lijn in zijn levensbeschrijving,
hij zoomt in op details, springt van de hak op de tak, de chronologie klopt
niet maar het is meesterlijk geschreven (en vertaalt, neem ik aan). Petsjerin bekeert zich tot het katholieke
geloof. Waarom, daar kom je niet achter. Het past wel in zijn bezetenheid zich
op ieder denksystemen te storten. Een jaar lang hangt hij bijvoorbeeld
Pythagoras aan. Petsjerin denkt ook na over dit geloof en het gemak waarmee
mensen van geloofssysteem veranderen: “ Sluit iemand één of twee weken op in een
kamer en laat hem enkele keren per dag herhalen: God is God en Mohammed is zijn
profeet. Op het laatst zal hij in Mohammed geloven.”
Zijn handelen is vaak behoorlijk
tegenstrijdig: hij zoekt bijvoorbeeld werk, krijgt het aangeboden en slaat het meteen af. Of hij neemt zich voor
geen cent te geven aan iemand waar hij enige tijd mee optrekt, dan blijkt deze
persoon geld nodig te hebben en prompt geeft hij alles wat hij heeft. Leuk zijn
ook de vooroordelen die hij heeft over Fransen, Belgen, Russen, Polen etc. Over
de luiheid van laatsten vraagt hij zich af: “hoe kun je helemaal niets doen?
Maar dat is de Slavische natuur.” Het
boek staat wel vol met Franse, Latijnse en andere citaten, maar nergens
onterecht. De anekdotes zijn het moois, maar die ga ik hier niet allemaal
opdissen. Eén verhaal vond ik wel heel merkwaardig. Een vriend van hem laat in
een kast een vrouwenhoofd op sterk water zien en doet veronderstellen dat het
aan zijn inmiddels ex-vriendin heeft toebehoord. Petsjerin gaat er verder niet op in en de
gebeurtenis krijgt geen vervolg. Later vroeg ik mij af of ik het wel goed
gelezen had… maar ik kan nu het citaat zo snel niet terugvinden. Kortom, voor
diegenen die van Dostojewski en/of Gogol houden, een boek dat je gelezen moet
hebben.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten