Ota Pavel – Hoe een reebok ons leven redde

Van de Praagse schrijver Ota Pavel (1930-1972) verscheen in 2023 Hoe ik de vissen ontmoette in Nederlandse vertaling. Onlangs kwam van dezelfde auteur een tweede Nederlandse uitgave uit: Hoe een reebok ons leven redde, ook vertaald door Edgar de Bruin. Het gaat om een bundeling verhalen die een sterke samenhang vertonen en die je ook kunt lezen als een autobiografische roman. De oorspronkelijke editie is uit 1970. De hoofdpersoon in het boek groeit op in het Tsjechië van voor de oorlog en de verhalen draaien allemaal om zijn vader die in vele opzichten een bijzonder mens was.

Bohumil Hrabal – Een driebenig paard

 

Bohumil Hrabal (1914 - 1997) is een van de grootste Tsjechische schrijvers. Veel van zijn werk is vertaald in het Nederlands en ook decennia na zijn dood verschijnen er geregeld nieuwe vertalingen van zijn werk. Een driebenig paard is een serie verhalen/herinneringen in briefvorm. Hij schreef ze in 1989. Ze gaan vooral over zijn tournee door wat hij de Veredelde Staten noemt. Het is een tijd waarin de politieke situatie in zijn land radicaal verandert. De Fluwelen Revolutie juicht hij van harte toe, maar hij denkt ook terug aan eerdere opstanden en zijn rol onder het communistische regime, die niet door iedereen werd gewaardeerd.

 

Ota Pavel – Hoe ik de vissen ontmoette

 

De Praagse schrijver Ota Pavel (1930-1972) was vooral bekend als sportjournalist. Hij had een levenslange passie voor vissen waar hij in Hoe ik de vissen ontmoette verslag van doet. Dit is bij mijn weten het enige boek van hem dat in het Nederlands is vertaald. Pavel stierf jong en de laatste jaren van zijn leven bracht hij door in inrichtingen vanwege een bipolaire stoornis.

 

Jana Beranova – Nu delen we een geheim

 

Jana Beranová is natuurlijk bekend als dichter en vertaler van het werk van onder anderen Milan Kundera. Zij heeft ook proza geschreven. In 1992 verscheen Nu delen we een geheim, een verhalenbundel die als ondertitel fragmenten kreeg. Gezien de samenhang tussen deze verhalen, die zijn gebaseerd op haar eigen geschiedenis, kun je het boek ook als roman lezen.

 

Bianca Bellova – Flarden

 

Voor Tijdschrift voor Slavische Literatuur (mei 2023) schreef ik de volgende recensie.

 

Bianca Bellová debuteerde in 2009 met Sentimentální román en verwierf in 2016 brede bekendheid met Jezero. De korte roman werd een bestseller in Tsjechië en ontving de European Union Prize for Literature. Het boek werd in meer dan twintig talen vertaald en verscheen in 2018 als Het Meer in een Nederlandse vertaling van Kees Mercks. Het verhaal speelt in een land dat sterk doet denken aan een voormalige Sovjetrepubliek. Het meer, waar de arme bevolking afhankelijk van is, droogt op. Een jongen gaat in deze wereld in verval op zoek naar zijn ouders. Naast een maatschappijkritisch verhaal is het boek ook in een fantastische stijl geschreven.

 

Patrik Ourednik – Het geschikte moment 1855

Dit is het derde boek dat ik lees van de Tsjechische schrijver Patrik Ouředník. Alle drie de boeken zijn totaal verschillend. Europeana is een korte geschiedenis van twintigste-eeuwse ideologieën, Een afgedane zaak is een absurde thrillerpastiche en Het geschikte moment 1855 is schijnbaar een historisch dagboek met als thema vrijheid. Příhodná chvíle, 1855 is uit 2006; deze vertaling van Edgar de Bruin is van 2013. 

Ludvik Vaculik – Is het lente?

Ludvík Vaculík (1926-2015) was een Tsjechische schrijver en journalist. Twee bekende romans van hem zijn in het Nederlands vertaald: De bijl en Guinese biggetjes. De laatste titel werd in 2015 opnieuw uitgegeven onder de titel Cavia’s op proef. Vaculík is een van die Oost-Europese schrijvers die zowel de Nazi-bezetting als de communistische dictatuur aan den lijve hebben meegemaakt. Het maakte hem sceptisch tegenover ieder vorm van macht en politiek. 

 

Petr Placak – Het schip der doden

Uitgeverij Voetnoot begon als ik het goed heb in 2007 De Moldaviet-serie. Zeker tweemaal per jaar verschijnt er een verhaal of novelle van een Tsjechische schrijver in deze serie. Het zijn teksten die voor het eerst in Nederlandse vertaling verschijnen. De uitgever neemt hedendaagse auteurs, zoals Marek Šindelka en Bianca Bellová op in de serie, maar ook grote namen als Karel Čapek en Bohumil Hrabal, De nadruk lijkt te liggen bij auteurs die publiceerden - of trachten te publiceren - onder het communistische regime. 

 

Patrik Ourednik – Een afgedane zaak

Ik las eerder van de Tsjechische veelschrijver Patrik Ouředník Europeana. In dit boek uit 2001 schetst hij in kort bestek de Europese geschiedenis van de twintigste eeuw. Ik vond het een aardig boekje maar meer ook niet. Een afgedane zaak (2006) is een totaal ander boek. Het is misantropie en absurdisme in de beste Tsjechische traditie. Niet voor niets komt Bohumil Hrabal in het verhaal voorbij. Het eerste hoofdstuk, van één pagina, bestaat uit de notatie van een schaakpartij. De Nederlandse vertaling van Edgar de Bruin verscheen in 2007.

 

Karel Capek – Leven en werk van de componist Foltyn

Karel Čapek behoort samen met Bohumil Hrabal tot mijn favoriete Tsjechische schrijvers. Hrabal heeft een herkenbare stijl. Wat hij schrijft aan wonderlijke verhalen lijkt puur verzonnen, maar het meeste is autobiografisch. Hij heeft gewoon een bizarre kijk op de wereld. Karel Čapek is een ander slag schrijver. Zijn stijl is juist niet herkenbaar. Hij heeft allerlei genres uitgeoefend en probeert in ieder boek iets nieuws uit. Čapek heeft wel net als Hrabal plezier in het beschrijven van vreemde gebeurtenissen en excentrieke personages. 

Karel en Josef Capek - Pudlenka

Pudlenka is de naam van een van de vele katten van Karel Čapek. Deze recente heruitgave is van uitgeverij Voetnoot, het origineel is uit 1933. Josef, de broer van Čapek tekende eraan mee. De vormgeving van deze Nederlandse vertaling is eender als die van de vertaling van het twee jaar terug verschenen Dasja, eveneens vertaald door Edgar de Bruin. Pudlenka gaat niet alleen over de katten van Čapek. Het grootste deel gaat over zijn honden. Čapek was een dierenvriend, maar ook blijkt uit dit verslag dat hij de geslachtdrift van zijn honden en katten niet in toom kon houden. Voortdurend was hij in zijn kennissenkring aan het leuren met jonge katjes.

Egon Hostovsky – De schuilplek

Egon Hostovský (1908-1973) is in Nederland geen bekende naam. In Tsjecho-Slowakije en later in Tsjechië groeide de waardering voor hem met de jaren. Hij is een van de vele schrijvers uit Oost-Europa die heeft moeten vluchten uit zijn land. Omdat hij bij het ministerie van Buitenlandse Zaken werkte en vlak voor de bezetting in het buitenland verbleef kon hij uit handen van de Nazi’s blijven. Hij keerde vanuit de V.S. in 1946 terug naar Praag. Zijn joodse familie had de oorlog niet overleefd. Nadat de communisten een paar jaar later de macht overnamen moest hij weer vluchten. Zijn boeken werden verboden. Tot het eind van zijn leven woonde hij in de V.S.

Karel Capek – Hoe een tooneelstuk ontstaat

Karel Čapek (1890-1938) was tot aan het eind van zijn leven bijzonder productief. Hij beheerste vele genres: toneel, korte verhalen, dystopische romans, reisboeken, detectives en sprookjes. Maar hij schreef ook boeken over tuinieren en een boek over zijn hond. Hij was lang een kandidaat voor de Nobelprijs maar ontving deze niet. In de jaren dertig werden veel boeken van hem vertaald naar het Nederlands. Meestal werd er dan bij vermeld dat de tekst bewerkt was. Zo ook bij dit curieuze werkje, Hoe een tooneelstuk ontstaat. Het boek verscheen in het Nederlands in 1937 en is bewerkt door Jan Teulings. Ik heb niet kunnen achterhalen uit welk jaar het origineel stamt en wat de Tsjechische titel is.

Jiri Weil – Leven met de ster

Jiří Weil (1990-1959) is een Tsjechische schrijver die de laatste decennia meer en meer internationale bekendheid verwerft. In de jaren dertig verbleef hij enige tijd in de Sovjet-Unie. Hij was journalist en werd ondanks zijn communistische overtuiging enige tijd verbannen. Tijdens de Nazi-bezetting wist hij een zelfmoord in scène te zetten en kon daardoor ontsnappen aan deportatie. Tijdens zijn leven en ook jaren na zijn dood  kon zijn werk niet worden gepubliceerd. Život s hvězdou verscheen nog wel in 1949, maar het boek kreeg onmiddellijk kritiek. Kees Mercks vertaalde het in 1989 onder de titel De Ster van Josef Roubicek. De herziene editie uit 2011 van dezelfde vertaler kreeg de betere en meer accurate titel Leven met de ster.

Marek Sindelka – Klimaatverdriet

Uitgeverij Das Mag besteedt veel aandacht aan de vormgeving van hun boeken. Klimaatverdriet is het derde boek van de bekende Tsjechische schrijver Marek Šindelka dat door Das Mag is uitgegeven. Net als de vorige twee ziet het boek er zeer fraai uit. Šindelka werkte jaren aan deze roman. Het is een herschreven versie van zijn debuutroman die onder dezelfde titel Chyba (De fout) uitkwam in 2008. Hij maakte eerder een graphic novel van het boek en het werk is eigenlijk nog niet af. In een interview voor de NRC zei hij: „Ik voel nog steeds de noodzaak om er verder aan te werken, maar ik verbied het mezelf”. 

Bohumil Hrabal – Legende over de bloedmooie Julinka

 

Met het verkrijgen van Legende over de bloedmooie Julinka is voor zover ik weet mijn verzameling van Nederlandse Hrabal-vertalingen compleet. Het mooi uitgegeven boekje verscheen in 2013 in een oplage van 250 bij uitgeverij Pegasus. Het origineel komt uit een bundel die in 1968 werd uitgegeven. Het is een typisch vreemd Hrabal-verhaal, met een tamelijke serieuze toon.

 

Bohumil Hrabal – Bambini di Praga

Het oeuvre van de Tsjechische schrijver Bohumil Hrabal (1914-1997) is omvangrijk. Zijn verzameld werk bestaat uit negentien delen. Veel van zijn boeken en verhalen zijn vertaald in het Nederlands en dankzij vertaler Kees Mercks wordt hier met regelmaat iets aan toegevoegd. In de Moldaviet-reeks verscheen onlangs het negentwintigste deeltje met deze curieuze korte roman van Hrabal. Hij schreef het boek in 1947, maar het kon pas in 1964 verschijnen.

Karel Capek - De witte ziekte

Ik ben een groot liefhebber van het werk van de Tsjechische schrijver Karel Čapek (1890-1938). Bijna alles wat er van hem is vertaald in het Nederlands heb ik gelezen. Blij verrast was ik met deze recente uitgave van de Slavische Cahiers. Het toneelstuk De witte ziekte schreef Čapek in 1936, vlak voor zijn dood. Het stuk werd in 1937 opgevoerd en verfilmd. In datzelfde jaar werd het in diverse talen vertaald en opgevoerd, onder andere in Nederland op 25 april 1937. Deze nieuwe Nederlandse vertaling is van Kees Mercks.

Eda Kriseova – De naam

Gestaag verschijnen er nieuwe delen in de reeks Moldaviet van uitgeverij Voetnoot. Het zijn vertalingen van korte romans of verhalen van bekende en minder bekende Tsjechisch schrijvers, hedendaags of van wat langer geleden. Deel achtentwintig is de novelle De naam van Eda Kriseová (geboren 1940), de vertaling is van Hank Geerts. Het boek schreef zij in 1989. In feite legde zij op 17 november van dat jaar, de eerste dag van de Fluwelen Revolutie, de laatste hand aan het verhaal.

Jan Neruda – Praagse kleine luyden

 

Jan Néruda (1834-1891) is een van de grote Tsjechische schrijvers uit de negentiende eeuw. Hij schreef vooral korte verhalen en journalistieke stukken. Een roman heeft hij nooit geschreven. Hij was voor veel twintigste-eeuwse auteurs een inspiratiebron, in het bijzonder voor Karel Čapek. Praagse kleine luyden (Figurky) uit 1877 is een wat langer verhaal uit de bundel Povídky malostranské, verhalen uit de Malá Strana, dat is een wijk in Praag waar vooral middenstanders woonden. Deze Nederlandse uitgave is een deel uit de serie Moldaviet, uitgeverij Voetnoot. De vertaling is van Kees Mercks.