tag:blogger.com,1999:blog-91106734236023227742024-03-18T19:09:31.046+01:00Uitgelezen BoekenAlek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.comBlogger1455125tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-61743878921506968972024-03-17T13:43:00.006+01:002024-03-18T19:08:57.761+01:00De Chabotten – Gezinsverpakking <p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhepDBsRKHPYWjPpWGZamIDfz7-VbhwYx35YSz3g4SuchBiYHniXGEiT1lW1XqIVBN81FoKARatTUdYl1MJR9AK1yCDCpyamxW1kEPrmTsoYgPPhyphenhyphenuYWRrv7u34DJkdfc4WvEGpdP8626rGaUpo0e1OvKfhyphenhyphenQRLhoP4kZRI6b9Oo6SUMouqBHStteu-/s825/1455%20De%20Chabotten%20%E2%80%93%20Gezinsverpakking.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="825" data-original-width="500" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhepDBsRKHPYWjPpWGZamIDfz7-VbhwYx35YSz3g4SuchBiYHniXGEiT1lW1XqIVBN81FoKARatTUdYl1MJR9AK1yCDCpyamxW1kEPrmTsoYgPPhyphenhyphenuYWRrv7u34DJkdfc4WvEGpdP8626rGaUpo0e1OvKfhyphenhyphenQRLhoP4kZRI6b9Oo6SUMouqBHStteu-/w242-h400/1455%20De%20Chabotten%20%E2%80%93%20Gezinsverpakking.jpg" width="242" /></a></div><br /> <p></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Meestal lees ik geen recensies voordat ik iets schrijf over een boek dat ik gelezen heb. Bij <i>Gezinsverpakking </i>viel er niet aan te ontkomen iets mee te krijgen van wat anderen van dit Boekenweekgeschenk vonden. Vooraf was er al kritiek op het feit dat het geschenk is geschreven door zes mensen, waarvan er een aantal nooit iets heeft gepubliceerd. De teneur bij de recensenten was dat het een aardig boekje is, vooral omdat de auteurs met elkaar zo’n gezellige familie vormen, maar dat de verhalen, anekdotes en jeugdherinneringen nogal wisselend van kwaliteit zijn.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"> <span></span></span></p><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Wat mij vooral opviel is dat de Chabotten zo verguld zijn van zichzelf en van elkaar. Ik vind ze ook geestig, of eerder aandoenlijk als ik ze op televisie enthousiast door elkaar hoor praten, maar voor een goed verhaal over je familie is een conflict, hoe klein ook, een vereiste. In <i>Gezinsverpakking</i> kon ik geen conflict ontdekken. Alles is even schattig, openhartig en vrolijk binnen dit gezin. Als er verdriet is, bijvoorbeeld om de dood van hun hond Bril, dan is iedereen even verdrietig. Wanneer Splinter het langst bij Bril blijft in de nacht voordat hij de volgende dag een spuitje krijgt, is er geen spoor van afgunst bij de andere familieleden. De schrijvende broers gunnen elkaar altijd alles. Het is bijna niet te geloven. Je zou denken dat het hier fictie betreft, maar ik vermoed dat het er echt zo aan toegaat binnen dit gezin. Uit het verhaal van Storm blijkt dat zij met z’n allen jaarlijks op vakantie gaan naar telkens dezelfde blokhut in Zweden. Als zoiets mogelijk is zonder al te veel ruzie, dan is dit werkelijk een harmonieus gezin. Grappig is hoe zij een keer allemaal dezelfde oranje outfit kochten en hier de vakantie in bleven rondlopen. Het gekke werd gewoon, maar voordat de vriendin van Storm arriveerde gingen de pakken uit. Uiteindelijk wordt niemand volledig binnen de intieme kring toegelaten.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Die afgrenzing met de buitenwereld lees je terug in het beste verhaal uit de bundel. Maurits beschrijft het huis van De Chabotten, waardoor je inzicht krijgt hoe deze familie functioneert. Het huis telt verschillende verdiepingen en talloze kamers, die deels geblokkeerd zijn vanwege de grote hoeveelheden spullen. Opruimen of dingen weggooien zit niet in hun DNA. Gordijnen gaan zelden open en Bart heeft vanuit zijn werkkamer waarschijnlijk nog nooit zicht op de buitenwereld gehad. Bezoek is niet gewenst. Zelfs een vriendin van Maurits mocht alleen geblinddoekt naar zijn kamer geleid worden, opdat zij de rest van het huis niet kon zien. Als er iets in huis kapotgaat wordt dit nooit meteen gerepareerd. De familieleden proberen er omheen te leven. Dit zegt misschien ook iets over hoe zij omgaan met conflicten: niet aangaan, maar eromheen bewegen. Het zou kunnen dat dit op den duur niet meer werkt en dat een van de broers over tien jaar met een alles onthullende roman komt hoe het er achter alle eensgezindheid echt aan toeging. Voorlopig moet de lezer het doen met de tien meter Chabot die zich vrolijk door de Boekenweek heen beweegt.<o:p></o:p></span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-33453054748708513372024-03-15T16:06:00.010+01:002024-03-16T08:16:58.789+01:00Marten Toonder - Het Bommel-verschiet<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhgWPZ5tDM4fLZZtsiu9JcI1RzCCo2OuFtLgmQOttsTc504Db5CsYPrPZj6HBxs9DCqBAd8Em-ktaNAr81dc5LwVSVpcH-HxCg0c2V7Qkn5-0gXzLsjjEF6NNENoD4rKcR97Z2fNPMclu0dQD4ZqyK2q9TzTKtPPgTMR3ldmMJRmTcd-QP9hSEjVvHc/s297/1454%20Marten%20Toonder-%20Het%20Bommel-verschiet.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="297" data-original-width="200" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhgWPZ5tDM4fLZZtsiu9JcI1RzCCo2OuFtLgmQOttsTc504Db5CsYPrPZj6HBxs9DCqBAd8Em-ktaNAr81dc5LwVSVpcH-HxCg0c2V7Qkn5-0gXzLsjjEF6NNENoD4rKcR97Z2fNPMclu0dQD4ZqyK2q9TzTKtPPgTMR3ldmMJRmTcd-QP9hSEjVvHc/w269-h400/1454%20Marten%20Toonder-%20Het%20Bommel-verschiet.jpg" width="269" /></a></div><br /> <p></p><p class="MsoNormal" style="font-family: Aptos, sans-serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Geregeld wordt de Bommel-liefhebber getrakteerd op een heruitgave uit de Bommelsaga met een voorwoord waarin de actualiteit van een verhaal wordt belicht. Voor deze recente versie van <i>Het Bommel-verschiet</i>schreef Ronald Giphart met behulp van ChatGPT een voorwoord. Het is zonde van het gebruikte papier dat dit interview met AI hierin is afgedrukt. Giphart heeft zelf ook in de gaten dat wat ChatGPT aan gortdroge beleidstaal uitkraamt heel ver afstaat van het taalgebruik van Marten Toonder. Alleen met zeer veel moeite lukte het mij het zeven pagina’s tellende, betekenisloze voorwoord uit te lezen. Als dit de toekomst van AI is dan heeft de literatuur niets te vrezen. Dan rest de vraag waarom Giphart dit als voorwoord wilde en de uitgever ermee instemde.</span><span style="font-family: -webkit-standard, serif;"><o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: Aptos, sans-serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> <span></span></span></p><a name='more'></a><span style="font-family: -webkit-standard, serif;"><o:p></o:p></span><p></p><p class="MsoNormal" style="font-family: Aptos, sans-serif; margin: 0cm;"><i><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Het Bommel-verschiet</span></i><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> is het 176<sup>ste </sup>en daarmee het op een na laatste verhaal dat Toonder schreef en tekende. Het stond in 1984/1985 in de krant. Zoals wel vaker wordt Rommeldam (de mensheid) bedreigd en ziet Bommel in eerste instantie het gevaar niet, ondanks waarschuwingen van Tom Poes. In het geheim wordt er voorbij Het donkere bomenbos door de beste wetenschappers gewerkt aan de toekomst, waarin machines de mens van alle gemakken zullen voorzien en werken niet meer nodig is. Helaas hebben de machines het project overgenomen. De wetenschappers zijn via het riool afgevoerd. Driftig wordt het bos gekapt om plaats te maken voor torenflats waarin mensen ontbreken. Door een toevalligheid, waar breinbaas Kwetal een rol in heeft, wordt het AI-spook door Bommel vernietigd.</span><span style="font-family: -webkit-standard, serif;"><o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: Aptos, sans-serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> </span><span style="font-family: -webkit-standard, serif;"><o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: Aptos, sans-serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Leuk is hoe in de plaatjes de zelfdenkende machines worden uitgebeeld. Overal hangen camera's en de apparaten hebben ogen waarmee ze indringers in de stad beloeren. Er verschijnen grijpers, luiken gaan open en weg zijn de mensen. “Het zit in de dialectica-chips en de computers. Die spoelen alle koolstoffen als schadelijk door, en daarmee ook alle levende wezens. Leven is vervuiling, zie? De machines nemen het over, zo zijn ze geprogrammeerd.” Heel scherp vraagt Bommel zich af waarom er een foto van hem wordt gemaakt. Er is niemand, dus is er ook niemand om hem te bekijken…behalve dan de machines.</span><span style="font-family: -webkit-standard, serif;"><o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: Aptos, sans-serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: -webkit-standard, serif;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: Aptos, sans-serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Een van de wetenschappers merkt halverwege het verhaal op: “Soms denk ik dat de vooruitgang hier zó groot is dat er niemand meer nodig is.” Bommel vindt dit onzin, volgens hem is er altijd iemand nodig om leiding te geven: “Niets gaat vanzelf, alles moet geleid worden.“ Ook vooruitgang heeft sturing nodig. Uiteraard ziet hij zichzelf in deze rol als leidinggevende. Mooi is hoe Toonder de dubbele rol van de machthebbers laat zien. Zij stemden in met het project en met de voorwaarde om het geheim te houden voor de inwoners van Rommeldam. Er kunnen anders onlusten ontstaan. Burgemeester Dickerdack is hier stellig in: “Het is gevaarlijk de toekomst zo openlijk te laten zien. Die moet geheim blijven tot men er rijp voor is.” Maar als het uit de hand loopt moet de politie optreden om het AI-gevaar te bestrijden. In de controlekamer gaan de wet en het grootkapitaal de strijd aan met de computers en komen deze naderhand als winnaars uit de bus. Het Bommel-verschiet bevat al met al veel herkenbaars uit onze tijd. Het is een van de betere verhalen uit de Bommelsaga.</span><span style="font-family: -webkit-standard, serif;"><o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: Aptos, sans-serif; margin: 0cm;"><o:p> </o:p></p><p class="p1" style="font-family: ".AppleSystemUIFont", serif; font-size: 16pt; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-1362391893451954232024-03-15T11:46:00.001+01:002024-03-15T11:46:01.208+01:00Ota Pavel – Hoe ik de vissen ontmoette<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjnfeDzdvxDKhJFQoLxALd-BnWCXHg1t28p8dzhTvrxcyGiD8F2I_dveQ-fSFQkTgKDcy1xPM6nVI7nlSPyN-no9_C1QNFHjizqExH229DWTVjk9g48SuiPTHxLI7yEsKBfE4XtS09lUKKqZKlaI6oFFwUhUEnanmia4Cd-QrjNfv7smHpipEAIFeXY/s840/1453%20Ota%20Pavel%20%E2%80%93%20Hoe%20ik%20de%20vissen%20ontmoette.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="840" data-original-width="525" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjnfeDzdvxDKhJFQoLxALd-BnWCXHg1t28p8dzhTvrxcyGiD8F2I_dveQ-fSFQkTgKDcy1xPM6nVI7nlSPyN-no9_C1QNFHjizqExH229DWTVjk9g48SuiPTHxLI7yEsKBfE4XtS09lUKKqZKlaI6oFFwUhUEnanmia4Cd-QrjNfv7smHpipEAIFeXY/w250-h400/1453%20Ota%20Pavel%20%E2%80%93%20Hoe%20ik%20de%20vissen%20ontmoette.jpg" width="250" /></a></div><br /> <p></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;">De Praagse schrijver Ota Pavel (1930-1972) was vooral bekend als sportjournalist. Hij had een levenslange passie voor vissen waar hij in <i>Hoe ik de vissen ontmoette</i> verslag van doet. Dit is bij mijn weten het enige boek van hem dat in het Nederlands is vertaald. Pavel stierf jong en de laatste jaren van zijn leven bracht hij door in inrichtingen vanwege een bipolaire stoornis.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> <span></span></span></p><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Het boek <i>Hoe ik de vissen ontmoette</i> zit vol nostalgie, maar achter de verhalen zit een donkere kant. Het boek is chronologisch opgebouwd. Je leest eerst hoe hij als kind leerde vissen, hoe hij toekeek hoe zijn broers het deden en uiteindelijk zelf van zijn vader een hengel mocht uitgooien. Hij beschrijft daarna uitgebreid de prachtige karpers, kopergoud gekleurd, die koppeltjeduikelden en waar hij verhaaltjes tegen fluisterde. Na een lofzang op het karpervlees volgt dan: “Ik woonde toen al alleen met moeder, de anderen zaten in het concentratiekamp.”<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Deze tegenstelling - de vreugde van het vissen, de mooie natuur en het veilige gezinsleven tegenover de realiteit van de oorlog en de armoede - maken het boek bijzonder. Je laat je meeslepen door zijn obsessie met vissen. Je krijgt het gevoel dat hij pas echt leeft als hij kan vissen, het liefst in zijn eentje. Tijdens de oorlog moest hij stiekem naar karpers vissen, want visopziener Záruba hield hem in de gaten. Vissen betekende eten voor hem en zijn moeder maar het lijkt alsof het hem nog meer om de spanning te doen was. De beschrijving van de Duitsers die hem vanuit een kasteel in de gaten zouden houden heeft iets sprookjesachtigs. Dat zit ook in de rest van het boek. In het hoofd van de hoofdpersoon is het leven een avontuur dat hij vormt geeft aan de hand van een rijk scala aan visbelevenissen. Ontmoetingen met Duitse soldaten heeft hij niet en ook later komt hij nergens direct in botsing met het communistische regime. Zijn vader en broers zijn kennelijk teruggekomen uit het kamp, maar dit benoemt hij niet expliciet.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Als jongeman maakt hij met een vriend een lange tocht over water. De twee in de boot kennen geen angst, ontdekken nieuwe visgebieden, waarderen de rust van het platteland tegenover het drukke van Praag en worden volwassen. In het laatste deel van het boek keert hij terug naar zijn geboortegrond en zijn vader. Hij wil voor hem de beste palingen vangen die er te vangen zijn: de gouden palingen. Het loopt anders dan hij denkt.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><i><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Hoe ik de vissen ontmoette</span></i><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> leest als een sprookje. Ota Pavel weet zeer goed te doseren. De focus ligt op het vissen, dat voor hem staat voor vrijheid. Hij schrijft erover als een obsessie en de terloopse opmerkingen over honger, armoede en onderdrukking komen daardoor nog beter tot hun recht. Er zit ook de nodige absurde Tsjechische humor in. Op een onderzeeboot krijgt hij eens een rondleiding en ontmoet hij ene Romanowski, die er voornamelijk het zwijgen toe doet. Hij zegt over hem dat hij lijkt op een konijnenfokker. Later gaat de man praten en komt hij erachter dat hij toch geen konijnenfokker is. Het boek leest als een roman, maar in het overbodige voorwoord van Jan van Mersbergen lijkt hij <i>Hoe ik de vissen ontmoette</i> te zien als een verhalenbundel. Ik ben het niet met hem eens. Aan het eind van het boek schrijft Ota Pavel dat het sprookje is gestopt. Hij is gek geworden en naar een inrichting gebracht: “Daar heb je geen vissen. Enkel koningen, keizers, Napoleons, Christussen, Afrodites, vorstinnen Libuse en maagden van Orléans.”<o:p></o:p></span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-26710255288553911922024-03-09T14:51:00.006+01:002024-03-09T14:51:51.262+01:00Detlev van Heest – Parkeren in Hilversum<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiP8LNSpHJEeI8CgYhDgiqFDV3dkV3sguHctmi8NrU-n7b0yt6hRqAQF89ihVyW3kCzVBLRwayQJTqLJBa_4QWAqYGfWJZBJN0RdemZKXdBS1XP36PEG9I1UiXb2B2fzXixCyRTEhmb_jl4dBFr04RZ_eaM06IRw8rYHOKKaFJxrSO8-_rCERyv-9qh/s286/1452%20Detlev%20van%20Heest%20%E2%80%93%20Parkeren%20in%20Hilversum.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="286" data-original-width="176" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiP8LNSpHJEeI8CgYhDgiqFDV3dkV3sguHctmi8NrU-n7b0yt6hRqAQF89ihVyW3kCzVBLRwayQJTqLJBa_4QWAqYGfWJZBJN0RdemZKXdBS1XP36PEG9I1UiXb2B2fzXixCyRTEhmb_jl4dBFr04RZ_eaM06IRw8rYHOKKaFJxrSO8-_rCERyv-9qh/w246-h400/1452%20Detlev%20van%20Heest%20%E2%80%93%20Parkeren%20in%20Hilversum.jpg" width="246" /></a></div><br /> <p></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Detlev van Heest is een schrijver die ik om de verkeerde redenen links heb laten liggen. In de jaren 2010-2011 verschenen er drie dikke romans van hem, die in mijn herinnering goed besproken werden, maar waarin de schrijver steevast met Voskuil werd vergeleken. De vergelijking viel niet uit in het voordeel van Van Heest. Je kunt beter het origineel lezen dan een mindere imitatie, en daarom las ik hem niet. Toen ik zijn nieuwe roman zag liggen werd ik toch nieuwsgierig. De uitgave van Van Oorschot ziet er, zoals bijna alles van deze uitgeverij, zeer aantrekkelijk uit. En het onderwerp, het leven van een parkeercontroleur in Hilversum, sprak mij onmiddellijk aan. Je kunt over alles een goeie roman schrijven, maar als ik vandaag moet kiezen lees ik liever over een vijftiger die bonnen uitdeelt in Het Gooi, dan bijvoorbeeld over een Amsterdamse adolescent in identiteitscrisis.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> <span></span></span></p><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Van Heest hanteert een dagboekachtige stijl met veel dialoog. In het verhaal volg je min of mee zijn leven in romanvorm. Familieleden en vrienden worden nauwelijks geïntroduceerd, de lezer komt er na een paar pagina’s vanzelf achter wie wie is, of niet. Van Heest woonde jaren in Japan waar hij als correspondent werkte. Later verhuisde hij met zijn vrouw naar Nieuw-Zeeland. Het huwelijk liep stuk en hij keerde na vijftien jaar terug naar Nederland. Berooid, maar zonder veel wrok, probeert hij nu een leven op te bouwen. Hij is bevriend met Han en Lousje Voskuil en vindt een kamer in Arnhem in huis bij Kees, de broer van Frida Vogels. Hij schrijft sollicitatiebrieven naar scholen en kranten en op advies van Lousje naar de Dierenpartij. Meestal wordt hij afgewezen, vaak vanwege zijn eigenzinnigheid en de neiging allerlei bijzaken in zijn brieven mee te nemen. Een tijdje werkt hij voor een bedrijf waar hij per telefoon loten moet verkopen. Hilarisch zijn de scènes waar hij tijdens een cursus wordt klaargestoomd voor dit vak. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Zijn leven krijg meer vaste vorm als hij een woning in Amsterdam vindt, zijn kat Kootje uit Nieuw-Zeeland laat overkomen en hij vast werk vindt als parkeercontroleur in Hilversum. Hij is in dit ambt tamelijke onverschrokken en laat zich niet intimideren. Hij deelt bonnen uit als dit nodig is, ondanks de stroom aan verwensingen die hij iedere dag moet incasseren. “Bij een spoorwegovergang probeerde een automobilist over me heen te rijden. Kortom, een normale werkdag.“ Sommige collega’s zijn extreem sloom, anderen melden zich om de haverklap ziek. Met Djokan vormt hij een sterk duo. Djokan werkt ook als uitsmijter en is een halve crimineel. Na een tijdje geeft Van Heest een samenvatting. “Als ik de mensen in het Gooi moet typeren die ik inmiddels had bekeurd, zou ik zeggen dat ze (1) opvallend welbespraakt en (2) hoogopgeleid waren, en (3) beschikken over een enorme medische kennis, gelet op de grote variatie aan ziektes die ik naar mijn hoofd geslingerd kreeg, en (4) ontzettend stupide waren omdat ze bleven veronderstellen dat ze zich wel onder een bekeuring uit konden lullen.”<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Naast dit werk beschrijft Van Heest ontmoetingen en telefoontjes met familieleden uit Duitsland, zijn halfslachtige pogingen een partner te vinden en de contacten met Han en Lousje Voskuil. Han wordt steeds zieker en heeft niet lang meer te leven. Halverwege het boek introduceert Van Heest de schrijfsels van zijn kat. Kootje schrijft aan de kat Dibbes van Han en Lousje. Het is een manier om met wat meer afstand over het hoofdpersonage, dat hij zelf is, te schrijven en om wat luchtiger de dodelijke ziekte van Han te benoemen. Er staan meer brieven in het boek, waaronder enige van Han aan Detlev. Mooi vind ik de nuchtere kijk op de wereld van beide auteurs leest. Zij houden ervan heel concreet dingen te benoemen, Voskuil gaat hier het verst in. Over een discussie met Jaap schrijft Han: “Met abstracties en metaforen heb ik niets. Als ik het moet begrijpen, moet je een tafel een tafel noemen, en een stoel een stoel. Bij een woord als ‘meubilair’ heb ik al problemen.”<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><i><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Parkeren in Hilversum</span></i><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> is een heerlijk boek, na ruim vijfhonderd pagina’s verlangde ik naar meer. Ik ga snel zijn oude werk lezen. De hoofdpersoon is een personage waar je meteen van houdt, ik althans. Hij relativeert, is nuchter en autonoom. Hij lijkt ongenaakbaar, maar is niet arrogant. Van Heest schrijft realistisch en sec, waarmee hij zijn emoties indirect uit. Hierin lijkt hij op Voskuil, maar ik zou hem zeker geen imitator willen noemen.<o:p></o:p></span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-61185650610062538492024-02-29T21:26:00.003+01:002024-02-29T21:27:04.587+01:00Teun van de Keuken – Goed volk<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjdlXa81lD6Hsg-PPPHiR7wIywlK_pujf4oFNhlskV7G9xSg4aNvY57p6bMi_mtnRtRZIQ_TVFcxS279lUcVl6b4PGjHG5jnhDWQUXjUwsVIXCMd_4E1HzToR_m5L3OiHUgPKGQdDwTK0Cch4VaHb7xtV-7mvhZAqL-4NNwnLEmLByMElcNHSfmaUvA/s1200/1451%20Teun%20van%20de%20Keuken%20%E2%80%93%20Goed%20volk.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1200" data-original-width="775" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjdlXa81lD6Hsg-PPPHiR7wIywlK_pujf4oFNhlskV7G9xSg4aNvY57p6bMi_mtnRtRZIQ_TVFcxS279lUcVl6b4PGjHG5jnhDWQUXjUwsVIXCMd_4E1HzToR_m5L3OiHUgPKGQdDwTK0Cch4VaHb7xtV-7mvhZAqL-4NNwnLEmLByMElcNHSfmaUvA/w259-h400/1451%20Teun%20van%20de%20Keuken%20%E2%80%93%20Goed%20volk.jpg" width="259" /></a></div><br /> <p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;"><span style="font-size: 12pt;">Teun van de Keuken ken ik een beetje van televisie maar vooral van zijn podcasts met Gijs Groenteman en met Yvette van Boven. Hij is een man die makkelijk vertelt over zijn persoonlijke eigenaardigheden, die denk ik binnen het autistische spectrum </span>vallen. Een voorbeeld hiervan is zijn extreme behoefte aan structuur en zijn reactie die grens aan een paniekaanval als hij ergens te laat dreigt te komen. Zo had hij zich laatst vergist in het aanvangstijdstip voor het opnemen van een podcast met Gijs. Hij was een kwartier te laat en de hele uitzending bleef hij van slag. In <i>Goed volk</i> schrijft hij over zijn jeugd in Amsterdam in de jaren zeventig. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;"> <span></span></span></p><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;">Teun groeide op in een links milieu. Zijn vader was de bekende filmmaker Johan van der Keuken. Het gezin, met moeder en twee oudere broers, woonde op een eenvoudige etage en Teun ging naar een school in de buurt waar ook arbeiderskinderen heengingen. Vooral zijn vader verafschuwde alles wat naar luxe neigde. Merkkleding werd niet gedragen, naar plat televisievermaak keek men niet en het zuurdesembrood kwam van de macrobiotische winkel. De Albert Heijn die op een gegeven moment in de buurt een zaak opende werd gemeden. Als zijn moeder er toch een keer iets kocht, moest zij via een omweg naar huis om alle buurtwinkels waar zij normaal kocht te vermijden.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;">Hij groeide vrij op en mocht eigenlijk alles, als hij maar niet toegaf aan de verleidingen van consumptiemaatschappij. Uiteraard verlangde Teun hier zeer sterk naar. Het ergste wat je als kind kan overkomen is anders zijn dan de rest. Eerst speelde hij met een zielig jongetje uit een nog alternatiever gezin dan de Keukens. De enige manier om aansluiting bij de leuke kinderen uit de klas te krijgen was breken met deze jongen. Hij wordt vervolgens voor feestjes uitgenodigd en trekt op met jongens die op jonge leeftijd al blowen en winkeldiefstallen plegen. Hij gaat hierin mee. Van de Keuken schrijft erover op een luchtige manier en is zeer open over zijn eigen, soms niet zo mooie rol hierbij.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"><span style="font-family: arial;">De vrijheid in de jaren zeventig had positieve kanten. Je werd snel volwassen. Het was heel normaal om als jong kind op straat rond te zwerven tot het etenstijd was. Ouders hadden geen idee waar je uithing. De nadelen liggen voor de hand, je kon makkelijk aan lagerwal raken in een stad die in die tijd langzaam door junks werd overgenomen. De morele superioriteit die zijn ouders uitstraalden - gesprekken tussen volwassenen in huize Van de Keuken gingen altijd over politiek en als iemand een afwijkende mening had ontstond er al gauw ruzie - duwde de kleine Teun juist de kant op die zij niet wilde dat hij opging. Teun van de Keuken laat dit heel mooi zien in deze autobiografie van zijn jeugd. Zijn stijl is toegankelijk en het tempo van vertellen ligt hoog. Tot slot een voorbeeld om te laten zien hoe ver de werelden van zijn ouders en van hem en zijn vrienden uit elkaar lagen. Teun wilde natuurlijk heel graag merkkleding. “Dit soort materialisme ging regelrecht in tegen het wereldbeeld van mijn ouders. Dat merkkleding ook het verschil kon betekenen tussen er wel en er niet bij horen, tussen wel en niet gepest worden, was voor mijn ouders geen argument om zo’n trui, jas of schoen toch te kopen. Júist niet. Dit toonde alleen aan dat het systeem niet deugde en de maatschappij, ook die van kinderen, verrot was. Daar moest je niet aan toegeven, daartegen moest je in verzet komen”</span><span style="font-family: Times New Roman, serif;"><o:p></o:p></span></span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-47839177113804881532024-02-28T22:12:00.012+01:002024-03-02T09:10:32.370+01:00Koos van Zomeren – Wat wil de koe<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhYQ_SWjUOmLZgKj3y_KPYt7KjZIGd6gtXjZh5yrnrlq1pDGa2vYXoxuH38s95UwlyzCnOV6b5MvOc6ggTDGZ53xMOl8UwBj_ZYxoyeKZ-jcTuoJ55BPonB4tapjptTyUiePa-3rep6UezBwtRiUTARM8Qd4-n4-cPPH_yxkCwYxsVdFH_AFJDXiqia/s1200/1450%20Koos%20van%20Zomeren%20%E2%80%93%20Wat%20wil%20de%20koe.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1200" data-original-width="752" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhYQ_SWjUOmLZgKj3y_KPYt7KjZIGd6gtXjZh5yrnrlq1pDGa2vYXoxuH38s95UwlyzCnOV6b5MvOc6ggTDGZ53xMOl8UwBj_ZYxoyeKZ-jcTuoJ55BPonB4tapjptTyUiePa-3rep6UezBwtRiUTARM8Qd4-n4-cPPH_yxkCwYxsVdFH_AFJDXiqia/w251-h400/1450%20Koos%20van%20Zomeren%20%E2%80%93%20Wat%20wil%20de%20koe.jpg" width="251" /></a></div><br /> <p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">In de jaren negentig van de vorige eeuw was ik een gretiger lezer van het NRC Handelsblad. Naast het wereldnieuws sloeg ik de schaakrubriek, de Bommelstrip, het Scryptogram en diverse columnisten nooit over. Een van de leukste columnisten was Koos van Zomeren. Vanaf maart 1992 tot aan juni 1995 schreef hij iedere dag een stukje op de voorpagina, totaal 1001 stukjes. In het jaar 2000 zijn ze allemaal gebundeld onder de titel <i>Ruim duizend dagen werk</i>, maar ook eerder bracht hij selecties uit. In 1995 verscheen <i>Wat wil de koe</i>. Ik kende alle stukje al, maar Koos van Zomeren herlezen is beslist geen straf.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> <span></span></span></p><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">De rode draad in deze bundel is uiteraard de koe. Hij bewondert onze koeien, ze zijn stoïcijns, sterk en niet kieskeurig. Onderzoek laat zien dat koeien houden van een zeer divers aanbod van planten en grassen. Wij sluiten ze op, in een stal of in een weiland met één soort gras. De koe laat het gelaten over zich heenkomen. De onderzoeker die Van Zomeren spreekt zegt dat wij koeien saai vinden, “maar je moet eens kijken wat een saaie omgeving we die dieren aanbieden.” Van Zomeren ziet bij kleine boeren in Gelderland veel liefde voor hun boerenbedrijf. Met dertig of veertig koeien kun je nog namen geven en de koeien van elkaar onderscheiden. Bij grotere bedrijven is dat niet meer mogelijk. Veel oudere boeren hebben oog voor natuur en zijn blij met uilen en andere vogels rond de boerderij. De aandacht die Van Zomeren voor de koe heeft gaat soms wat verder en heeft iets filosofisch. Hij wil de koe begrijpen, maar krijgt geen vat op haar. Hij spreek hiervoor ook met biologen en andere wetenschappers en citeert uit onderzoek.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">Op een zeker moment zijn mensen begonnen van een koe een huisdier te maken. Het ging niet om de melk, want volwassen mensen konden geen lactose verdragen. “Ons huidige melkgebruik is een aanpassing aan de koe, iets wat de koe ons <i>geleerd</i> heeft.” Het verbond met de koe is oud: “heel wat ouder dan dat met de meeste nog in zwang zijnde goden.” Een dergelijk slot van een stukje is typisch voor Van Zomeren. Hij zegt het luchtig, het is waar en er zit ook iets van venijn in. Hij schrijft over de behoefte van koeien aan schaduw, maar waar schaduw valt groeit minder gras. Daar tegenover staat dat een door hitte gekwelde koe minder productief is. Studenten in Wageningen hebben het tegenover elkaar afgewogen en het is economisch verantwoord om koeien schaduw te gunnen. In dit geval is het resultaat goed voor het dierenwelzijn, maar uiteindelijk wint toch altijd de economische expansiedrift. Hij ziet dat het voor veel kleine bedrijven, ook door de grote hoeveelheid regels, een aflopende zaak is. Bij grote bedrijven worden koeien steeds meer een lastig onderdeeltje in een kolossale machinerie. Het zijn levende wezens en die hebben behoeften: “en behoeften leiden altijd tot problemen." Bij grote bedrijven zijn dit bedrijfsproblemen.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">Naast dit kritische geluid laat Koos van Zomeren in <i>Wat wil de koe</i> ook de schoonheid van natuur en het platteland zien. Soms schrijft hij er lyrisch over. “Het lange lichaam van de dijk. Een eenzaam huisje aan de binnenkant. Een uiltje bij de schoorsteen op de nok. Toen iedereen nog leefde was de dijk het kloppend hart. De huisjes stonden deur aan deur en hier en daar de bloesem van een perenboom.” Even later lees je weer een licht cynisch stukje over een terrein, waar as kan worden uitgestrooid. Er staat een bord met de tekst <i>Gelieve zich niet buiten de paden te begeven i.v.m. gewenste grafrust</i>. Koos van Zomeren eindigt het stukje met de zin: “dat zouden ze boven ons hele land aan de hemel moeten schrijven.”<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> </span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-40972516614773838162024-02-26T18:10:00.013+01:002024-02-27T08:38:18.520+01:00Bertram Koeleman – Dit is jouw tijd<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjoM9TeIV66eDGRD0_IgKAw5p67k4hL7l19yQqxEgJemM-rYIs4DLzCuUPtRrNXf3Ad2YXzX7VMlKt2bmDEPwcd9W18oE18StLpQiVC0iLxDhKRcwjP2ShXxeCz_2Cqdc4OATUo_4kYa38uxpRAoXHTlle4nKsUS_ygMkPWIdsn98a6svUXSwtXYxKV/s510/1449%20Bertram%20Koeleman%20%E2%80%93%20Dit%20is%20jouw%20tijd.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="510" data-original-width="320" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjoM9TeIV66eDGRD0_IgKAw5p67k4hL7l19yQqxEgJemM-rYIs4DLzCuUPtRrNXf3Ad2YXzX7VMlKt2bmDEPwcd9W18oE18StLpQiVC0iLxDhKRcwjP2ShXxeCz_2Cqdc4OATUo_4kYa38uxpRAoXHTlle4nKsUS_ygMkPWIdsn98a6svUXSwtXYxKV/w251-h400/1449%20Bertram%20Koeleman%20%E2%80%93%20Dit%20is%20jouw%20tijd.jpg" width="251" /></a></div><br /> <p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">Al enige tijd keek ik uit naar de nieuwe roman van Bertram Koeleman. <i>Dit is jouw tijd</i> is zijn vijfde boek en derde roman, naast twee verhalenbundels. Wat Koeleman schrijft verrast altijd. Zijn werk is niet autobiografische en kun je ook niet actueel noemen. Hij creëert een uniek universum, dat voor het Nederlandse taalgebied misschien alleen vergelijkbaar is met dat van Rob van Essen. In <i>Dit is jouw tijd</i> is de hoofdpersoon Mart Rebius begin veertig wanneer zijn vader overlijdt. Tijdens de begrafenis heeft hij een sterk gevoel, bijna een visioen, dat in zijn jeugd hem iets dramatisch is overkomen. Hij weet zelfs aan te duiden dat dit tijdens zijn zesde verjaardag moet zijn gebeurd.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> <span></span></span></p><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">De moeder van Mart, waar hij een redelijk goede band mee heeft, ondanks dat zij nooit over belangrijke zaken praten, weet niet waar hij het over heeft, maar zij steunt hem in zijn zoektocht. Mart pakt het groots aan en wil zijn jeugd reconstrueren. Hiervoor lukt het hem zijn ouderlijk huis te kopen en in te richten zoals het er in zijn jeugd uitzag. Hij is al langere tijd bezig met het verleden. Hij geeft zeer geregeld jaren negentig feesten in zijn grote huis. Mensen weten via via de feesten te vinden, waar mobiele telefoons verboden zijn en alles er moet uitzien als een studentenfeest in de jaren negentig. Mart loopt dan door de verschillende kamers, maar praat zelden met iemand. Hij probeert iets te beleven wat hij zelf niet heeft meegemaakt in die tijd. Wat hij wel de laatste dertig jaar gedaan heeft en hoe hij aan zijn grote huis en het geld komt om een tweede huis te kopen, is onduidelijk.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">Om het herbeleven van zijn jeugd te laten slagen zoekt hij jeugdfoto’s op en probeert hij meubels, kleding en allerlei prullaria in het huis terug te brengen. Op zijn zolder liggen nog spullen van vroeger, zijn moeder heeft veel bewaard en tweedehands lukt het hem ook om van alles aan te schaffen. Koeleman beschrijft nauwkeurig een flessenopener, een beeldje van het Atomium, het behang op de muur en meer. Ik herkende veel uit mijn eigen jeugd uit de jaren zeventig. En het werkt, deze voorwerpen roepen herinneringen op. Het project krijgt groteskse vormen wanneer Mart besluit acteurs in te huren die zijn tantes, ooms en andere visite na moeten spelen, mensen die bij het feestje voor zijn zesde verjaardag aanwezig waren. Hij heeft het gevoel hiermee dichter bij zijn doel te komen. “Het verleden bestond, het was gemaakt, door hem en zijn ouders, door iedereen wiens leven met dat van hem verbonden was, en dat gaf het verleden de schijn van bereikbaarheid, als iets dat in hangars en schema’s lag opgeborgen. Het was zijn taak om die schijn op te heffen.”<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">Naast absurde elementen die gepaard gaan met de onderneming - zo lijkt zijn acteur-vader een relatie aan te gaan met zijn echte moeder – laat Koeleman zijn hoofdpersoon bespiegelingen geven over herinneringen en het belang van ons geheugen. ”Het verleden biedt ons troost, veiligheid, geborgenheid. Wie wij vandaag zijn, of hoe wij onszelf vandaag zien, is in grote mate afhankelijk van ons beeld van onszelf vroeger.” Mart concludeert dan dat als dit beeld onvolledig is, wijzelf ook onvolledig zijn, om vervolgens dit weer weg te wuiven als bla bla bla. Later krijgt hij een inzicht dat wat hij zoekt in zijn jeugd misschien onbereikbaar is. “De bewegingen van zijn leven werden grotendeels bepaald in gesprekken waar hij nooit deelgenoot van was.” <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">Deze thema’s kunnen een boek zwaar maken, maar de stijl van Koeleman voorkomt dit. Zo krijg je ook een beeld van de persoonlijkheid van Mart als een eenzaam en weinig sociaal wezen, maar toch komt hij niet gekweld en zielig over. Wat Koeleman heel goed doet is gebeurtenissen op eenzelfde toon brengen. Drama’s worden niet op een dramatische toon gebracht, eerder terloops, zoals veel zaken terloops voorbijkomen die belangrijk zouden kunnen zijn voor het verhaal. Er is geen hiërarchie in gebeurtenissen en hierdoor komen ook absurde zaken heel gewoon over. Op de lezer heeft dit een vervreemdend effect, dat ik herkende uit Koelemans eerdere boeken. Je kunt je dan afvragen, als er geen hiërarchie in gebeurtenissen is, of zijn zoektocht naar die beslissende gebeurtenis in zijn jeugd wel iets kan opleveren.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><i><span style="font-family: arial;">Dit is jouw tijd</span></i><span face="Arial, sans-serif"><span style="font-family: arial;"> heeft spannende elementen, maar dat is niet waar deze geslaagde roman alleen om draait. Het bijzondere karakter van Mart is goed uitgewerkt, absurde elementen zijn precies gedoseerd en de meer filosofische bespiegelingen passen goed in het verhaal. </span></span><span style="font-family: arial;">Koeleman weet na een middenstuk in de roman, waar je je afvraagt waar het verhaal heengaat, aan het einde van het boek de lezer te verrassen. De</span><span style="font-family: arial;"> roman heeft ook iets nostalgisch en is een ode aan spullen; ter afsluiting een (ingekort) citaat uit het slot van de roman. “Deze spullen, dat was geen reductie van een mensenleven. Deze spullen, dat was hij. De Sesamstraatpuzzel waarvan twee stukjes ontbraken zodat Ernie geen haar had, dat was hij. De zaklantaarn die zijn moeder voor hem had gekocht voor schoolkamp, de zware rubberen geur van het ding, de troostende maar ook mysterieuze lichtstraal die het uitzond, dat was hij. De lelijke metalen rammelaar die een tante voor hem had meegenomen van een reis naar Guatemala, dat was hij. … Hij was het voertuig voor de betekenis van al deze dingen. Hij was de ruimte waarin dit alles kon leven.”</span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-67155547661050433542024-02-21T20:49:00.004+01:002024-02-23T12:40:36.838+01:00H.M. van den Brink – Over het water<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh8TI0dneMQ2ASocnZECI7Hy-UYADs_bzIi-_9cq8PmMPmJ1P96uLjpOT2tY_2-zxjpF8lo6Eg2Xqw-tNdtPPheRtKN1iO4_jXV-VRfjk_N1V8k0FxuOCCNjxKnfYXcm83NTLFKZaC3rn2XMpXM1LMQmq2bLXItFz2JhqzXBRnFyU5rSbnSJmHbfBNY/s840/1448%20H.M.%20van%20den%20Brink%20%E2%80%93%20Over%20het%20water.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="840" data-original-width="524" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh8TI0dneMQ2ASocnZECI7Hy-UYADs_bzIi-_9cq8PmMPmJ1P96uLjpOT2tY_2-zxjpF8lo6Eg2Xqw-tNdtPPheRtKN1iO4_jXV-VRfjk_N1V8k0FxuOCCNjxKnfYXcm83NTLFKZaC3rn2XMpXM1LMQmq2bLXItFz2JhqzXBRnFyU5rSbnSJmHbfBNY/w250-h400/1448%20H.M.%20van%20den%20Brink%20%E2%80%93%20Over%20het%20water.jpg" width="250" /></a></div><br /> <p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">Deze korte roman (of novelle) uit 1998 heb ik helemaal gemist. De uitgave die ik las is uit 2010, een dertiende druk. Dat zegt al iets over het succes. <i>Over het water</i> heeft diverse prijzen gewonnen en is inmiddels in veertien talen vertaald. Het lijkt mij ook een boek dat veel door leerlingen wordt gelezen: niet al te dik en een begrijpelijk, goed geschreven verhaal waar elementen inzitten die het voldoende diepgang geven. Het verhaal speelt eind jaren dertig in Amsterdam en de hoofdpersoon is een jongen die een groot talent voor roeien heeft.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> <span></span></span></p><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">Anton komt uit een arbeidersgezin, zijn vader maakt trams schoon en zijn moeder is huisvrouw. Het gezin is bescheiden en ook Anton stelt weinig eisen aan het leven. Zij gaan niet op vakantie, lezen geen krant en weten nauwelijks wat er buiten hun eigen wereld gebeurt. Ik denk dat dit voor de Tweede Wereldoorlog gold voor veel arme gezinnen. Zij wonen vlak bij het water en Anton voelt zich al van jongs af aan aangetrokken door het water. Als puber vraagt hij uit het niets aan zijn vader of hij lid mag worden van een roeivereniging. Zijn vader is verbaasd maar stemt in. Wanneer het is gelukt om door de ballotage te komen gaat Anton iedere week roeien in de acht en traint hij thuis voor zover de beperkte ruimte dit toe laat. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">Hij volgt tijdens het roeien de instructies strikt op, maar blijft het idee houden dat hij het verkeerd doet en een buitenstaander is. Hij past niet binnen de cultuur van de club, waarvan de leden vooral uit de hogere klasse komen. Zijn mederoeiers gaan als hun schooltijd voorbij is, studeren. Hij gaat werken op een saai kantoor. Op een dag wordt hij op de roeivereniging benaderd door een trainer. Zijn naam is de heer Schneiderhahn en hij kiest Anton en een andere jongen uit om te trainen in de dubbel. Nog steeds voelt Anton zich niet bijzonder en denkt hij dat zijn partner David een veel betere roeier is dan hij is. Van den Brink beschrijft prachtig hoe de twee een eenheid vormen en steeds beter worden. Zij winnen de ene na de andere wedstrijd en zelfs lonken de Olympische Spelen voor hen. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">Voor Anton is er geen wereld buiten het roeien. Zijn kantoorwerk is van geen belang, over politiek denkt hij niet na, net zomin spelen zijn ouders een rol. Opmerkelijk is dat zij nooit bij een wedstrijd komen kijken. Het behoort niet tot hun wereld. De enige zorg voor David is de vraag of David zijn partner kan blijven. Een opmerking van hem over studeren in misschien wel een andere stad jaagt hem al schrik aan. Eens gaat hij ’s avonds naar de buurt waar David woont en kijkt hij op afstand naar het grote huis waar zijn partner woont. Anton hoort hier overduidelijk niet thuis.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">De op het eerste gezicht eenvoudige novelle heeft veel in zich. Het is een verhaal over sportbeleving en liefde voor water, over standsverschillen en nostalgie, en over het samenvloeien van twee zielen. Het roeien van de twee heeft zeker iets erotisch. Mooi is ook dat er over belangrijke dingen bijna niets gezegd wordt. De dreiging van een oorlog maak je niet op uit het verhaal, maar de gebeurtenissen spelen voor een belangrijk deel in 1939. En al wordt het niet uitgesproken, het kan heel goed zijn dat David Joods is. Tot slot geef ik een wat langer citaat uit deze prachtige novelle om de sfeer goed te proeven. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"><span style="font-family: arial;">“Ik voerde de intensiteit nog iets verder op, zonder nadenken maar op de manier zoals het hoorde, niet door het tempo te verhogen maar door meer kracht te zetten waarna de beweging vanzelf om een hoger tempo vroeg. David volgde. Het was onnatuurlijk stil om ons heen. Het enige wat we hoorden was de allesdoordringende ruis van de regen, en daar doorheen, op de voorgrond, het felle tsjak waarmee we het water pakten en het diepere, enigszins holle geluid waarmee onze bladen precies tegelijk het water weer verlieten. Of was het niet de regen die om ons heen ruiste, maar was het mijn eigen bloed, was het onze ademhaling? Achter mij hoorde ik David niet hijgen. Dat moest betekenen dat onze adem dezelfde cadans had, dat zijn hartslag samenviel met de mijne. Ik stelde me voor hoe de spitse, met koper beslagen punt van onze boot door het water schoot, even duikend op het moment dat wij onze bladen vasthaakten, dan weer schuin omhoog en voorwaarts bewegend, duikend, versnellend. Langs het gras, langs het riet, als een jonge snoek die nu eens niet wil duiken vlak onder de waterspiegel achter een prooi aanjaagt die hem niet meer kan ontgaan, vanuit de donkere diepte nagestaard door het gewone volk van traag happende vissen. Maar ik dacht natuurlijk niet in vergelijkingen, want alles ging vanzelf.”</span><span style="font-family: Times New Roman, serif;"><o:p></o:p></span></span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-40668024233860898042024-02-17T10:40:00.006+01:002024-02-18T10:08:34.325+01:00Kees ’t Hart – De ziekte van de bewondering<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjIBzSg4vYNIUjP6O2_OHtjycnIHebwf0o2c2GRxboRXy27LZ64Wwww6UznG7FNX2IN34bEZFRJO8ip4O7JVdyS_cNXb0px0bRuXauQ1ZjZAI9khSlAT3eQswmrkOu7-UgqtzK6W89CxEm2JfrFPzSPlGti5I8rRqRC9_4sC5hUUvg6DCRYxjiBkeGw/s774/1447%20Kees%20%E2%80%99t%20Hart%20%E2%80%93%20De%20ziekte%20van%20de%20bewondering.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="774" data-original-width="550" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjIBzSg4vYNIUjP6O2_OHtjycnIHebwf0o2c2GRxboRXy27LZ64Wwww6UznG7FNX2IN34bEZFRJO8ip4O7JVdyS_cNXb0px0bRuXauQ1ZjZAI9khSlAT3eQswmrkOu7-UgqtzK6W89CxEm2JfrFPzSPlGti5I8rRqRC9_4sC5hUUvg6DCRYxjiBkeGw/w284-h400/1447%20Kees%20%E2%80%99t%20Hart%20%E2%80%93%20De%20ziekte%20van%20de%20bewondering.jpg" width="284" /></a></div><br /> <p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">Niet alleen ben ik een liefhebber van de romans, verhalen en poëzie van Kees ’t Hart, ook zijn non-fictie werk bevalt mij erg goed. Eerder las ik zijn briefwisseling met Maarten ’t Hart over Vestdijk. Vooral zijn fanatisme spreekt mij erg aan. Je kunt wel spreken van een leesobsessie. Ook zijn dwang om echt alles over een onderwerp te willen weten werkt bij mij aanstekelijk. In deze bundel uit 2002 onderzoekt hij deze ziekte, de ziekte van de bewondering.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> <span></span></span></p><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">Zijn bewondering richt zich op schrijvers, dichters, muzikanten, actrices, filosofen. Het zijn er niet weinig: Bob Dylan, Frank Zappa, Louis Althuser, Beckett, Doris Day, Derrida, Rousseau en meer. Hij leest biografieën, hoe dikker hoe beter, en bezoekt plekken waar de mensen die hij bewondert hebben gewoond. Hij bezoekt bijvoorbeeld het graf van de dichter Walt Whitman en vindt op dezelfde begraafplaats in Camden, nabij Philadelphia, het graf van Horace Traubel. Deze man was een fanatieke bewonderaar van Whitman. De dichter kwam de laatste jaren van zijn leven zijn huis bijna niet meer uit. Traubel bezocht hem dagelijks en deed hiervan nauwkeurig verslag van in een dagboek. ’t Hart geeft aan dat hij moeite heeft om over hem te schrijven. “Wie over hem wil schrijven, moet over zichzelf schrijven." Hij noemt Traubels bewondering excessief. De dagboeken, die voornamelijk gevuld zijn met trivialiteiten, zijn in negen dikke delen uitgegeven en ’t Hart heeft ze gelezen! Hij begint er op een willekeurige pagina aan: “het maakt niks uit, altijd weer zit ik erin te lezen met een eigenaardige mengeling van opwinding en verveling, keer op keer schiet ik over de potsierlijkheden in de lach.”<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">Opmerkelijk is zijn obsessie voor Franciscus van Assisi. Over hem is niet zoveel bekend en feit en fictie zijn moeilijk te scheiden in zijn biografie. Bovendien is ’t Hart niet katholiek; in Assisi heeft hij niets met de hordes gelovigen. Wel waagt hij zijn leven om een klooster te bereiken op de top van een berg, een plek waar de heilige mogelijk een paar dagen heeft gewoond. Ondanks het belang dat hij stelt in biografische en andere feitjes is hij niet driftmatig op zoek naar de waarheid. Zijn bewondering voor Derrida is daar een voorbeeld van. De filosoof deconstrueerde tal van andere denkers in zijn vele boeken. Zijn beweringen zijn vaak volkomen uit de lucht gegrepen en zijn methode is nogal willekeurig, maar t’ Hart bewondert hem vooral om zijn literaire talent. Al begrijpt hij zelf vaak niet waarom hij iets mooi vindt. Soms is het alleen de herinnering aan iets dat hij geweldig vond. Een hoofdstukje gaat over de film <i>Circus </i>van Charlie Chaplin. Scènes staan in zijn geheugen gebrand, maar hij wil de film niet terugzien. Hij is waarschijnlijk bang dat de film zal tegenvallen of dat de scènes anders waren dan hij zich herinnerde. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">Een van de leukste stukken gaat over Herman Melville. De bewondering kan opeens opvlammen. Hij leest iets en raakt in de ban, Hij wil meer weten en gaat op zoek naar ontbrekende details. Melville was in april 1857 in Amsterdam en logeerde in hotel ‘Oude Bijbel’ in de Warmoesstraat. Het liefst gaat hij meteen naar Amsterdam om bewoners aan te spreken of zij zich dit hotel kunnen herinneren. Melville reisde vanuit Amsterdam met de trein naar Keulen. ’t Hart is verbaasd dat er toen al treinen reden op dit traject en vraagt zich af hoelang die trein erover deed. Hij gaat zelfs zover om uit te zoeken wat voor weer het was op 24 april 1857. In een Amsterdamse boekwinkel koopt hij de Melville-biografie van Laurie Robertson-Laren. Hij begint er in de winkel al in te lezen en kan niet stoppen. Hij voelt zich opgejaagd en wil het boek uitgelezen hebben. Hij stuit op onnauwkeurigheden en bizarre interpretaties en windt zich zichtbaar op. Hij wil het boek terugleggen maar verwacht dat dat niet geaccepteerd zal worden, dus hij leest door. Het winkelpersoneel begint onrustig te worden.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"><i><span face="Arial, sans-serif">De ziekte van de bewondering</span></i><span face="Arial, sans-serif"> is een geweldig boek. Het zal vooral aanslaan bij mensen die aan dezelfde ziekte lijden. Van opmerkelijk veel muzikanten en schrijvers die door Kees ’t Hart worden bewonderd ken ik het werk. Het boek stimuleerde mij meteen om mij weer te verdiepen in een aantal auteurs, maar ik schrik er in een aantal gevallen ook voor terug. Hij kraakt de roman <i>Tuinfeest </i>van György <o:p></o:p></span></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"><span style="font-family: arial;">Konrád volledig af, terwijl het boek in die tijd, rond 1990, een grote indruk op mij maakte. Ik durf het niet open te slaan, bang dat ’t Hart gelijk heeft. Liever bewaar ik de illusie. Tot slot, ook een bewonderaar kan er soms naast zitten. Zo schrijft ‘t Hart dat hij Frank Zappa voor het laatst in 1991 zag optreden in Nederland, dat moet 1988 zijn. Uiteraard was ik daar ook bij.</span><span style="font-family: Times New Roman, serif;"><o:p></o:p></span></span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-50363775930855533252024-02-11T17:11:00.007+01:002024-02-11T17:12:30.643+01:00Bregje Hofstede – Oersoep<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEimPrhXfNI_8lsrKF5yh6afxi8tWWRcK-jDIfJAV1ZowPXOvHfynyTdqSbOgF7oAIOIYNCuzEhyzwAalo-OC61CaijqqaWR1MvbMZavzN_TGOx1D4mLpzvPdLOV_3zn8cpUS5cXYZEIhbjcgXrCwKDxoybPf2SxT9qKvGz7IOPgj6ihUqfHf8iMLkf8/s840/1446%20Bregje%20Hofstede%20%E2%80%93%20Oersoep.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="840" data-original-width="525" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEimPrhXfNI_8lsrKF5yh6afxi8tWWRcK-jDIfJAV1ZowPXOvHfynyTdqSbOgF7oAIOIYNCuzEhyzwAalo-OC61CaijqqaWR1MvbMZavzN_TGOx1D4mLpzvPdLOV_3zn8cpUS5cXYZEIhbjcgXrCwKDxoybPf2SxT9qKvGz7IOPgj6ihUqfHf8iMLkf8/w250-h400/1446%20Bregje%20Hofstede%20%E2%80%93%20Oersoep.jpg" width="250" /></a></div><br /> <p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"><span face="Arial, sans-serif">Bij <i>Drift</i>, de vorige roman van Bregje Hofstede, had ik al het gevoel een pijnlijk persoonlijk verhaal te lezen, bij haar nieuwste boek is dit gevoel nog sterker. <i>Oersoep</i> is een roman en gaat over een jonge vrouw en de verhouding die zij heeft tot haar lichaam en haar directe omgeving. Hofstede beschrijft onder meer zeer plastisch een bevalling, een psychedelische trip en de seksuele symbiotische relatie met haar vriend. Deze verhalen voelen heel persoonlijk aan. De schrijfster zegt hier zelf over: “Ik merk gewoon in interviews dat het heel moeilijk is om over het boek te praten. De focus verschuift snel naar mijn persoonlijk leven. Ik neem me steeds voor zo veel mogelijk bij de roman te blijven. Maar het is een interessante tweespalt.”</span> </span></p><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"><i><span face="Arial, sans-serif">Oersoep</span></i><span face="Arial, sans-serif"> is opgebouwd uit vier delen. In ieder deel staat er iets op het spel. In het eerste deel bevalt de vrouw. Zij is extreem gefocust, zowel op haar lichaam als op de omgeving. Zij zoekt haar vriend Warre en vraagt waar hij is. Zij denkt terug aan Tokyo en een scène in de metro: “Niemand keek mij aan. Niemand zocht mijn blik of sprak met me.” Zij zoekt contact, maar tegelijkertijd is zij aan het spacen. Iemand zegt dat ze echt ver weg is. Later volgen alleen woorden als ‘Donker’, ‘Stil’, ‘Nee, nee, nee’ of een langgerekt ‘AAAAAA’. Deze spanning tussen focus en zelfverlies en de aandacht voor het eigen lichaam en de ander is een constante in de rest van het boek. “Het probleem als je niemand kunt aanraken is dat je zelf ook niet meer aan jezelf komt, dat je stilvalt en verstijft.” <o:p></o:p></span></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;">Het tweede deel is opgezet als brief aan Hade, een jonge vrouw die zij leert kennen bij het rugbyen en die een grote aantrekkingskracht op haar uitoefent. Hade heeft ook duidelijk interesse in haar, maar zij komen niet echt nader tot elkaar. Voor rugby is zij absoluut niet voor geschikt. Zij heeft constant blessures en moet daarom op een gegeven stoppen met deze sport. Een dergelijke tegenstrijdigheid speelt ook bij de trips die zij neemt, weliswaar met een groep mensen en onder deskundige begeleiding. Een trip is voor haar een zelfonderzoek. Ze beschrijft precies wat zij meemaakt, maar zij neemt extra pillen en verliest de controle. Hij lijkt alsof zij zichzelf steeds op de proef wil stellen en de grenzen opzoekt. Ze deelt zichzelf klappen uit. Een relatie kun je verbreken, een rugbyteam kun verlaten en uit een trip kun je terugkeren. Het krijgen van een kind is echter onherroepelijk. “Een kind krijgen is de grootste klap die je je Zelf kunt uitdelen.” <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;">In de andere hoofdstukken gaat zij dieper in op hun relatie, die nu het kind er is onder meer spanning komt te staan. Zij wonen in Frankrijk en Warre stoort zich fanatiek op het tuineren. In een scène beschrijft zij een traditionele ruzie tussen echtgenoten. Zij is ziek en ligt te kotsen. Hij wordt wakker van de geluiden die ze uitstoot en wordt kwaad, ook omdat het kind wakker is geworden. Uiteindelijk moet zij het huilende kind verzorgen en is hij de volgende dag nog steeds boos dat zijn nachtrust is verstoord. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><i><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;">Oersoep</span></i><span face="Arial, sans-serif"><span style="font-family: arial;"> is een rijk boek, waarin Hofstede verschillende vormen naast en door elkaar hanteert. De roman is minder strak gecomponeerd dan de voorganger <i>Drift</i>. Je kunt het lezen als een verslag van een zelfonderzoek, waarin persoonlijke thema’s doorgedacht worden, zoals seksualiteit, relaties, geboorte, lichamelijkheid en de roes. Tijdens het lezen zag ik de kwaliteiten van het fraai uitgegeven boek, maar ik werd er niet door meegesleept, zoals ik dat bij <i>Drift </i>had ervaren.</span><span style="font-family: Times New Roman, serif;"><o:p></o:p></span></span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-48303508916683737732024-02-09T15:34:00.005+01:002024-02-09T20:38:56.273+01:00Hein de Haas – Hoe migratie echt werkt<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhdfbYqrzckTb0V2gVpGfKFaoauRlyt1WV_-syExNf0rjCogB4c_KbjGpoH6ZA_WcKb7vj_jKzykFzzuVyfeKEZysOKqXNKuJj1do8xGqJ8VTTe7Iu8YDF44Wy5wJfeumLLAB4K3Z8Iyi3EY_xyB3chjF3m6j2ybuK948w8JOJ4oAZo46h0h-oTNR8L/s1200/1445%20Hein%20de%20Haas%20%E2%80%93%20Hoe%20migratie%20echt%20werkt.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1200" data-original-width="782" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhdfbYqrzckTb0V2gVpGfKFaoauRlyt1WV_-syExNf0rjCogB4c_KbjGpoH6ZA_WcKb7vj_jKzykFzzuVyfeKEZysOKqXNKuJj1do8xGqJ8VTTe7Iu8YDF44Wy5wJfeumLLAB4K3Z8Iyi3EY_xyB3chjF3m6j2ybuK948w8JOJ4oAZo46h0h-oTNR8L/w261-h400/1445%20Hein%20de%20Haas%20%E2%80%93%20Hoe%20migratie%20echt%20werkt.jpg" width="261" /></a></div><br /> <p></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Migratie is een onderwerp dat constant in de politieke belangstelling staat en voor veel verdeeldheid zorgt. Opmerkelijk is dat er in het maatschappelijk debat zo weinig met kennis van zaken over gesproken wordt. Feiten en cijfers spelen nauwelijks een rol, emotie des te meer. Hein de Haas doet al dertig jaar onderzoek naar migratie en schreef dit kloeke boek erover om politici en geïnteresseerden een beter beeld te geven van wat er werkelijk aan de hand is. Ik hoop dat politici er hun voordeel mee doen. De Haas probeert afstand te houden van politieke stellingnames, wat soms lastig is. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"> <span></span></span></p><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">De opzet van <i>Hoe migratie echt werkt</i> is heel breed. De Haas kijkt wereldwijd naar migratie en geeft de huidige migratie een historische achtergrond. Hij bespreekt 22 hardnekkig migratiemythes, zowel linkse als rechtse mythes. Het gaat hem er niet om of je voor of tegen migratie bent. De hele vraag slaat nergens op. Een econoom wordt ook niet gevraagd of hij voor of tegen de economie is, of een geograaf of hij voor of tegen verstedelijking is. Wel constateert hij dat het beleid van de afgelopen dertig jaar, zowel in Europa als in de VS gefaald heeft, in de zin dat de intentie om de instroom van asielzoekers en vluchtelingen te beperken mislukt is. De genomen maatregelen hebben eerder een tegenovergesteld effect gehad, de instroom is erdoor toegenomen.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">De mythes die hij bespreekt zijn van het soort: ‘We leven in tijden van ongekende migratie’, ‘Immigratie is goed voor iedereen’, ‘De integratie van migranten is mislukt’, ‘Illegale migratie loopt uit de hand’ en ‘De grenzen gaan steeds verder dicht’. Per onderwerp geeft hij een breed overzicht van cijfers en van onderzoek wereldwijd. Ik vind het een aantrekkelijke manier om een onderwerp te behandelen, maar merkte halverwege het boek dat ik het ook erg veel vond en dat mijn aandacht verzwakte. Om scherp te blijven lijkt het mij het beste om steeds een paar hoofdstukken lezen en het boek dan weer een week of zo weg te leggen. Het is ondoenlijk om op ieder onderwerp hier in te gaan, daarom geef ik eerst wat algemene cijfers en constateringen.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Nederland en andere Europese landen waren lange tijd emigratielanden. Tot halverwege de vorige eeuw vertrokken er miljoenen Europeanen naar de VS, Australië en Canada. De omslag kwam toen de behoefte aan goedkope arbeid hier structureel werd. Europa kreeg te maken met steeds meer immigratie, maar het duurde heel lang voordat dat erkend werd. Lange tijd werd gedacht dat Marokkaanse, Turkse en andere werknemers weer zouden terugkeren naar hun land van herkomst. Integratie werd daarom juist tegengewerkt. Als je cijfers over een langere periode en wereldwijd bekijkt dan zit het migratieniveau rond de 3% van de wereldbevolking, Rond 1900 lag dat percentage wat hoger en nu ligt het iets onder die 3%. Vluchtelingen krijgen de meeste aandacht in de media, maar deze groep beslaat ongeveer 10% van alle buitenlandse migratie. De grootste stroom migranten bestaat daarbij uit binnenlandse migranten, met name mensen die van het platteland naar de stad trekken. Er is al langere tijd een mondiale verstedelijking aan de gang. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Een ander interessant cijfer is dat 90% van de migranten legaal de grens over komt. Er is vraag naar migranten omdat er groeiende vraag naar arbeid is. De politieke retoriek is vaak anders, maar de praktijk is dat migratie gewild is in alle rijke landen, zowel in Europa, Amerika als Azië. Het bouwen van een muur aan de zuidgrens van de VS om Mexicaanse migranten tegen te houden is vooral symboolpolitiek. Hier doet zich een interessant verschijnsel voor dat bij strengere maatregelen en het pogen grenzen meer af te sluiten er juist meer migranten een land binnenkomen. Als voorbeeld geeft De Haas de seizoensarbeid van Noord-Afrikanen in Zuid-Europa. Deze arbeiders staken ongehinderd de grens naar Europa. Was het werk gedaan, dan gingen de meeste mensen weer terug. Op het moment dat de grens gesloten werd bleven de migranten voor de zekerheid maar in Europa. Hetzelfde zag je bij Turkse en Marokkaanse arbeiders in Nederland. Strengere wetgeving deed migranten besluiten te blijven en hun families te laten overkomen. Een spectaculair voorbeeld is de onafhankelijkheid van Suriname. In 1975 besloten honderdduizenden Surinamers nog snel naar Nederland te komen volgens het nu-of-nooit-principe. Buurland Frans-Guyana heeft zo’n uittocht niet gekend, inwoners kunnen nog steeds ongehinderd heen en weer naar Frankrijk reizen. Maar bij het andere buurland van Suriname, Guyana, zag je eenzelfde effect als in Suriname na het inperken van de uitreismogelijkheden naar Groot-Brittannië. Tot slot is de Brexit een mooi voorbeeld van het bereiken van het omgekeerde effect van wat je beoogt als regering. De instroom van vooral Oost-Europese migranten in het VK was nog nooit zo groot als voorafgaand aan de Brexit, zo’n 800.000.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Dit effect, strenge grensbewaking leidt tot meer blijvende migratie geldt ook voor de illegale migratie aan de zuidrand van Europa en van de VS. Zolang de vraag naar arbeid blijft, komen er migranten binnen, maar zij denken wel twee keer na om terug te keren en de moeilijke en dure oversteek nogmaals te maken. Bij het debat over migratie wordt vaak gekeken naar de redenen van vertrek, vooral hoor je vaak dat mensen weggaan vanwege armoede. De praktijk is dat arme mensen zelden de mogelijkheid hebben om duizenden kilometers te reizen en een dure overtocht te betalen. Willen of moeten deze mensen weg dan trekken zij naar een stad in de buurt. Internationale migranten behoren vaak tot de middenklasse en de keuze om te vertrekken is meestal een rationele. De kosten voor de tocht worden afgewogen tegen het inkomen en de statusverbetering voor de familie die achterblijft. Dat dit loont bewijst de constante migratie. Is er geen relatief goed betaald werk meer voor handen dan zullen mensen niet zomaar op pad gaan. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Al deze beweringen staaft De Haas met vele diagrammen, verwijzingen naar data en naar eerder onderzoek. De tekst is vertaald uit het Engels en leest niet overal even soepel. Fijn is dat de auteur belangrijke stellingen regelmatig herhaalt om de lezer bij de les te houden. In <i>Hoe migratie echt werkt</i> bespreekt hij veel meer onderwerpen dan ik hierboven aanhaalde en komt hij tot mooie en verrassende conclusies, zoals: geen overheidsbemoeienis is het beste middel tot integratie, illegalen betalen de meeste belasting, cijfers over mensenhandel worden structureel opgeblazen en burgers denken genuanceerder over migratie dan politici. Wat dat laatste betreft is na lezing van dit boek de discrepantie tussen wat politici zeggen en wat er werkelijk gebeurt nog raadselachtiger. Hein de Haas roept daarom politici op om eerlijker te debatteren over migratie. Dat lijkt mij een uitstekend advies, maar ik zie het helaas niet gebeuren. Zelf vertelde De Haas in een interview dat hij een aantal politici sprak die zijn boek hadden gelezen. Ze gaven hem groot gelijk, alleen zeiden ze dat zij deze waarheden nooit aan hun kiezers kunnen verkopen. Een treurige constatering. <o:p></o:p></span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-19424138395090131912024-02-06T17:25:00.007+01:002024-02-06T20:31:28.038+01:00Annie Ernaux – De jaren<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj25JJkCewKLoii4ju1Onw9FKr9jmQNWdvpizlAT6aIJEnIKfsbkQWlGZTni6VAY0ROenmFLq41pjACnKxFlV4jnBJlrGv362cOlbQgQJLYhfKNmcBrCEZzkjOX_FJk0dKiTmxbSZWF1o19U-q467pDc5CumE_Dg3TwiTcI-cWnP55h4v6OHg0aOLCd/s840/1444%20Annie%20Ernaux%20%E2%80%93%20De%20jaren.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="840" data-original-width="526" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj25JJkCewKLoii4ju1Onw9FKr9jmQNWdvpizlAT6aIJEnIKfsbkQWlGZTni6VAY0ROenmFLq41pjACnKxFlV4jnBJlrGv362cOlbQgQJLYhfKNmcBrCEZzkjOX_FJk0dKiTmxbSZWF1o19U-q467pDc5CumE_Dg3TwiTcI-cWnP55h4v6OHg0aOLCd/w250-h400/1444%20Annie%20Ernaux%20%E2%80%93%20De%20jaren.jpg" width="250" /></a></div><br /> <p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"><span style="font-family: Times New Roman, serif;">D</span><span style="font-family: arial;">e Franse schrijfster Annie Ernaux ontving in 2022 de Nobelprijs voor de literatuur. Zij debuteerde half jaren zeventig en schreef novellen en romans die grotendeels autobiografisch zijn. Ernaux groeide op in Normandië in een milieu van arbeiders en kleine middenstanders. Haar werk bevat maatschappelijke thema’s als armoede, maatschappelijk stijging en vrouwenrechten. <i>Les Années<span style="caret-color: rgb(32, 33, 34);"></span></i> </span></span><span style="font-family: arial;">uit 2008 wordt als haar hoofdwerk beschouwd. In 2020 verscheen de Nederlandse vertaling van Rokus Hofstede en kreeg zij ook in Nederland bredere bekendheid. <i>De jaren</i> is tegelijkertijd een persoonlijk verhaal en een geschiedenis van Frankrijk vanaf het einde van de Tweede Wereldoorlog tot aan de eenentwintigste eeuw.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> <span></span></span></p><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">De eerste zin van het boek luidt: “Alle beelden zullen verdwijnen”. Daarna volgt een opsomming van momenten uit de Franse geschiedenis, kleine observaties, persoonlijke herinneringen en zelfs flauwe mopjes. Het tempo van de opeenvolgende beelden is hoog en de volgorde lijkt willekeurig. Na een paar pagina’s komt er rust in het verhaal en zoomt de verteller in op een foto uit 1941 waarop een baby te zien is. Er volgen andere foto’s die beschreven worden, de baby groeit op. De verteller verruimt haar blik en beschrijft de feestdagen na de oorlog, maaltijden waar geen eind aan lijkt te komen. Zij beschrijft oorlogsherinneringen, familiegebeurtenissen en het opgroeiende meisje in de jaren vijftig. “Frankrijk was onmetelijk groot en bestond uit bevolkingsgroepen die zich onderscheidden door wat zij aten en hoe ze spraken.” De meeste levens speelde zich af binnen een straal van een vijftigtal kilometers. Maar historische gebeurtenissen en het dagelijkse leven werd op veel plekken hetzelfde beleefd. Er was gedeelde armoede: “alles om je heen was schaars.” Ernaux noemt voortdurend herkenbare merken van huishoudelijke artikelen, tijdschriften, beroemde mensen en later films, televisieprogramma’s en meer. Niet alles wat zij noemt kende ik, maar ik denk dat voor de oudere Fransman bijna alles wat zij noemt herinneringen opwekt.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">Deze manier van schrijven houdt Ernaux het hele boek vol. De vrouw wordt met ‘zij’ aangesproken, nergens met ‘ik’, terwijl het verhaal gebaseerd is op haar eigen leven. Dit doet zij heel mooi, want haar leven staat voor dat van een hele generatie. Een dergelijke manier van schrijven heb ik niet eerder gelezen. Dat alleen al maakt <i>De jaren</i> een bijzonder boek. Zij groeit op in de provincie. Haar leven bestaat uit wachten. “De zomervakantie is een lange periode van verveling, van onbeduidende bezigheden om de dagen te vullen.” Ondertussen speelt de oorlog in Algerije, de dood van Stalin en is er een groeiend bewustzijn dat de wereld groter is dan haar dorp en zelfs groter dan Frankrijk. Zij en haar generatiegenoten willen ontsnappen aan het keurslijf van de katholiek kerk. Mei 1968 voelt als een bevrijding maar kan zij niet onmiddellijk duiden. Iedereen praat met elkaar, alles staat ter discussie. Dit deel van het boek is zeer compact geschreven. De gebeurtenissen volgen elkaar in snel tempo op. Deze manier van schrijven past bij de tijd die beschreven wordt. Later in het verhaal wordt mei 1968 een referentiepunt. Andere gebeurtenissen, andere presidenten en andere maatschappelijke veranderingen worden eraan afgemeten. Links kan de hoge verwachtingen niet waarmaken. “Rechts keerde terug, maakte resoluut korte metten, denationaliseerde, schafte de overheidstoestemming op ontslag en belasting op grote vermogens af. De maatregelen maakten niet genoeg mensen gelukkig. We hielden weer van Mitterand.”<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"><span style="font-family: arial;">Later vraagt zij zich geregeld af of zij in een ander leven gelukkiger zou zijn. Zij ziet haar kinderen, waar zij steeds minder gemeen mee heeft en die zij steeds minder kan volgen. Zij hebben geen armoede gekend, de oorlog is ver weg en zij stellen amper vragen bij de consumptiemaatschappij. Als oude vrouw denkt zij veel terug aan vroeger. Zij zag zichzelf toen voortdurend veranderen, terwijl de wereld hetzelfde bleef. Nu is dat omgekeerd en “voelt zij zich nu onbeweeglijk in een wereld die voortjakkert.” Heel subtiel beschrijft Ernaux de maatschappelijk veranderingen over de decennia heen en een individu die deze ondergaat en erop reageert. Je voelt dat haar greep op de wereld om haar heen afneemt. Ze voelt zich onthecht, maar vraagt zich ook af of het vroeger wel echt anders was. Mooi is ook dat in het verhaal de wereld steeds groter wordt. De vercommercialisering en mondialisering is onstuitbaar. Er komen steeds minder typisch Franse zaken voorbij. Actuele gebeurtenissen, zoals de val van de muur en de aanval op de Twin Towers gaan de hele wereld aan. <i>De Jaren</i> is een uniek boek, haar manier van schrijven werkt bedwelmend. Het effect werd in de tweede helft wel wat minder. Het leek een beetje of het vuur eruit was, zoals dat ook bij de ouder wordende vrouw het geval is. Daarmee sluit de manier van schrijven van Ernaux wel heel direct aan op de gemoedstoestand van haar hoofdpersoon, zowel van de vrouw als van haar generatie. Ernaux beschrijft in het boek veel, waarschijnlijk persoonlijke, foto’s. Zij probeert hiermee en met haar taal beelden vast te houden die ooit allemaal zullen verdwijnen. De laatste zin van dit geweldige boek sluit hier prachtig op aan: “Iets redden van de tijd waar we nooit meer zullen zijn.”</span><span style="font-family: Times New Roman, serif;"><o:p></o:p></span></span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-59625337972984901642024-01-29T21:51:00.005+01:002024-01-29T21:51:51.809+01:00Aaf Brandt Corstius – Gun iedere kabouter zijn eigen muts<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgijT3PFAuc05Ybm1-XLF06QOId44HL2BtUC5dJnHqUjV19O_jkD0l0b2OJ-x2KKdYilTCa9BKvxD247sgYIeB0Uphpm6wk5LOjOu1-oogRV1K-GwpwM4nwVa_sGDlfGv-V8opKUnfTzalgn_udTSUtXPKWlJ65rLuuBROyUFz936n-kZvaegZJuqVt/s280/1443%20Aaf%20Brandt%20Corstius%20%E2%80%93%20Gun%20iedere%20kabouter%20zijn%20eigen%20muts.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="280" data-original-width="180" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgijT3PFAuc05Ybm1-XLF06QOId44HL2BtUC5dJnHqUjV19O_jkD0l0b2OJ-x2KKdYilTCa9BKvxD247sgYIeB0Uphpm6wk5LOjOu1-oogRV1K-GwpwM4nwVa_sGDlfGv-V8opKUnfTzalgn_udTSUtXPKWlJ65rLuuBROyUFz936n-kZvaegZJuqVt/w257-h400/1443%20Aaf%20Brandt%20Corstius%20%E2%80%93%20Gun%20iedere%20kabouter%20zijn%20eigen%20muts.jpg" width="257" /></a></div><br /><span style="font-family: arial;">Ik luister geregeld naar de podcast van Aaf en Lies. Zij praten over hun dagelijkse beslommeringen en kunnen hier heerlijk over doorzeuren. De combinatie Aaf en Marc-Marie vond ik ook geslaagd, maar Marc-Marie met Isa werkt niet. Moeilijk te zeggen waar het precies in zit. Chemie noemen ze dat, geloof ik. In deze recente bundel stukjes herken je veel van wat Aaf Brandt Corstius in de podcast bespreekt, in ieder geval is de lichte toon hetzelfde. In <i>Gun iedere kabouter zijn eigen muts</i> bespreekt zij wijze lessen voor het dagelijkse leven. <br /></span><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;"> <span></span></span></p><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;">De lessen bestaan uit uitspraken die Aaf heeft opgevangen op straat, gelezen in interviews of die vrienden tegen haar hebben geuit. Zij maakt geen verschil tussen de lessen van een filosoof of een andere intellectueel en wat zij hoort voorbijkomen op de sportschool. Sommige adviezen zijn serieus, bijvoorbeeld om in plaats van te vragen hoe het met iemand gaat die veel verdriet heeft te vragen: “Hoe gaat het vandaag met je?” Ik denk inderdaad dat mensen daar meer aan hebben. Maar meestal gaat het om adviezen die je in je werk kunt gebruiken en die dicht staan bij wat Aaf zelf doet voor werk en hoe haar leven eruitziet, zoals “Gewoon beginnen”. Als je een plan hebt, iets wil ondernemen kun je eerst eindeloos adviezen inwinnen of projectplannen gaan uitschrijven, maar beginnen werkt beter. Hetzelfde geldt voor het schrijven van een stuk of een heel boek: beginnen en maar zien waar je terecht komt. Je kunt altijd achteraf dingen aanpassen of er gewoon mee stoppen als het niks wordt. In het verlengde hiervan ligt de les “Op inspiratie wachten is voor amateurs”. Tekenaar Christoph Niemann gaf dit advies. Hij voegt er nog aan toe: “De rest van ons staat ’s morgens gewoon op en gaat aan het werk.”<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;">De meeste lessen verluchtigt Aaf met anekdotes uit haar eigen leven. Regelmatig moest ik erom glimlachen, vooral omdat ik haar stem erbij dacht. Maar er staan ook nogal wat zaken in die wel erg voor de hand liggen, zoals “Het leven zien als iets zinloos”, “Jezelf belonen met kleren” of de tegeltjeswijsheid: “Beter druk zijn dan je druk maken.” Grappig vond ik wel weer de tegenstelling dat je een slordige perfectionist mag zijn en het advies een hobby te kiezen waar je middelmatig goed in bent. Het gevaar is anders dat je van je hobby je werk wilt maken, wat later weer een kansloze onderneming blijkt te zijn. Veel adviezen herken ik omdat zij van toepassing zijn op mensen die werken als zelfstandige in de culturele sector in een grote stad. <i>Gun iedere kabouter zijn eigen muts</i> las ik met plezier in een dag uit, maar ik had het denk ik leuker gevonden als zij samen met Lies deze lessen had besproken in een podcast.</span><b style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span face="Arial, sans-serif"><o:p></o:p></span></b></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-47864012525050473502024-01-21T11:06:00.006+01:002024-01-21T15:44:25.633+01:00Michel Houellebecq – Vernietigen<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjNJaz8t-9nVRNlDS0sdOqyALsc6VcUlr2fg6DVkqWwhH-3QqW1b9mHqihtXR4xS3P6ZeNoLidfJjhX-CSNvFVMcDsxEPbPdPVIUIeLe-GWZN3GpaxIC201kmQXuhWrzhAWE8uX3OnpQ1-ksqhQI8FGNAII18mdXbBh-p1sWKOu-nhSNvorUYlAqflE/s831/1442%20Michel%20Houellebecq%20%E2%80%93%20Vernietigen.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="831" data-original-width="550" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjNJaz8t-9nVRNlDS0sdOqyALsc6VcUlr2fg6DVkqWwhH-3QqW1b9mHqihtXR4xS3P6ZeNoLidfJjhX-CSNvFVMcDsxEPbPdPVIUIeLe-GWZN3GpaxIC201kmQXuhWrzhAWE8uX3OnpQ1-ksqhQI8FGNAII18mdXbBh-p1sWKOu-nhSNvorUYlAqflE/w265-h400/1442%20Michel%20Houellebecq%20%E2%80%93%20Vernietigen.jpg" width="265" /></a></div><br /> <p></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">De nieuwste roman van Houellebecq kwam bijna een jaar geleden uit in de Nederlandse vertaling van Martin de Haan, de vaste vertaler van Houellebecq. De roman kreeg in eerste instantie geen razend enthousiaste kritieken en er was gedoe over een seksfilm waar de schrijver in optrad en waar hij wel of niet toestemming voor gegeven had om te vertonen. De omvang van de roman, bijna zeshonderd pagina’s, weerhield mij er ook van om het boek meteen te gaan lezen, maar het bleek uiteindelijk de uitwerking van een echte Houellebecq op mij te hebben, dat wil zeggen dat ik werd gegrepen door het verhaal en wilde blijven lezen.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"> <span></span></span></p><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><i><span face="Arial, sans-serif">Vernietigen </span></i><span face="Arial, sans-serif">heeft een wat afwijkende opbouw dan veel van zijn andere werk. Zijn romans beginnen vaak ijzersterk, maar ergens halverwege zakt het verhaal wat in, alsof de schrijver ook niet meer weet waar hij met zijn hoofdpersoon heen moet. Dit kabbelende deel duurt soms honderd pagina’s, waarna de vaart er weer in komt. <i>Vernietigen</i> heeft grotendeels deze kabbelende stijl, wat geen diskwalificatie is. Het verhaal begint in 2026 en de hoofdpersoon is Paul Raison, topambtenaar en vertrouweling van de minister van economische zaken Bruno Juge. Grappig is dat Paul in de eerste twee paragrafen nog niet optreedt, terwijl er wel essentiële zaken voor het verhaal lijken te gebeuren. Ik was daardoor even op het verkeerde been gezet. Op Internet verschijnen verontrustende filmpjes, waarvan men vermoedt dat zij afkomstig zijn van een terreurgroep. In een levensecht filmpje wordt de onthoofding van Bruno Jugo getoond. Ook de andere filmpjes zijn met verbijsterend veel technische kennis in elkaar gezet. De geheime dienst heeft geen idee wie ze gemaakt zouden kunnen hebben. Ze nemen contact op met Paul Raison, wiens vader jarenlang een collega was bij de geheime dienst.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Later volgen werkelijke aanslagen die afkomstig moeten zijn van dezelfde terreurgroep. Maar omdat de doelen heel verschillend zijn tast men volledig in het duister of het een rechtsextremistische groep, een groep eco-terroristen of wat dan ook is. Deze spannende verhaallijn krijgt na de eerste paar paragrafen steeds minder aandacht. Alleen bij een nieuwe aanslag is er even paniek, maar deze spitst zich vooral toe op de angst voor publieke afwijzing omdat er geen daders getraceerd kunnen worden. Uiteraard speelt dit een rol bij de aankomende verkiezingen. De president heeft er twee termijnen opzitten. Hij schuift een populist naar voren, met het plan om na zijn termijn terug te keren als president. Bruno Juge is de running mate van deze populist. De enige echte tegenkandidaat is een rechtsextremist.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Maar ook deze politieke verhaallijn vormt niet de kern van het boek. Dat is het leven van Paul Raison, zijn huwelijk, het contact met zijn familie en later zijn ziekte en aftakeling. Zijn vader krijgt een hersenbloeding en ligt in een lichte coma. De katholieke zus van Paul ontfermt zich samen met de tweede vrouw van haar vader over hem. Paul bezoekt hem ook geregeld en overdenkt zijn familiebanden. Houellebecq neemt ruim de tijd om de verhalen van de zus, haar man en een broer van Paul uiteen te zetten. Tussendoor uit hij kritiek op onder meer het zorgsysteem.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Paul had een slechte relatie met zijn vrouw Prudence. Zij woonden samen maar zagen elkaar zelden. Door de ziekte van zijn vader komen ze langzaam maar zeker weer tot elkaar. Ook om dit proces te beschrijven neemt Houellebecq alle ruimte, maar toch verveelt het nergens. Zijn proza is rustig en leest heel vlot weg. Hij weet de lezer wel constant een gevoel van zinloosheid te geven. Zijn vader zag bijvoorbeeld na de dood van zijn vrouw geen reden meer om te bestaan: “maar je kunt zonder reden bestaan. Dat is zelfs het meest voorkomende geval.” Dit is een thema in het werk van Houellebecq: grote gebeurtenissen - politiek of persoonlijk - raken ons misschien wel, maar het individu verandert er niet wezenlijk door. Het blijft alleen achter en sterft alleen, zonder reden. Door het rustige proza vergeet je soms hoe scherp en humoristisch hij kan zijn, enkele citaten.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Over zijn drankgebruik: ”Hij was altijd in voor een glaasje, een beetje te veel zelfs, het begon groteske vormen aan te nemen, misschien zou hij wel snel doodgaan aan tabak en alcohol, dan was het laatste deel van het leven voorbij voordat het een probleem kon worden.”<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Over het kiezen op de favoriete kandidaat: “Toch was dat als keuze niet absurd, de keuze voor de meerderheid is soms de beste, zoals je in wegrestaurants over het algemeen het beste de dagschotel kunt nemen, al geeft dat geen aanleiding tot gepassioneerde gedachtewisselingen.”<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Met het verhaal van Paul in <i>Vernietigen</i></span><b><span face="Arial, sans-serif"> </span></b><span face="Arial, sans-serif">bestrijkt Houellebecq alle aspecten van het menselijk leven: liefde, verraad, familiebanden, vriendschap en meer. De laatste honderd pagina’s gaan over de dreiging en later de realiteit van Pauls eigen naderende dood. Al eerder in de roman wordt er volop verwezen naar dat einde, verrassend is het dus niet, wel is het fantastisch beschreven; een laatste citaat: na een aanslag waarbij wordt verondersteld dat de wereld een ander aanzicht zal aannemen. “Over het algemeen blijft het aanzicht van de wereld stabiel, alles gaat gewoon zijn gangetje; maar soms, heel zelden, vindt er een gebeurtenis plaats. Hetzelfde, dacht hij in algemenere en vagere termen, geldt voor mensenlevens. Het menselijk leven bestaat uit een opeenvolging van administratieve en technische moeilijkheden, afgewisseld met medische problemen; met het klimmen der jaren nemen de medische aspecten de overhand. Dan verandert het leven van aard en begint het op een hordenloop te lijken: de toestand van je organen wordt steeds vaker aan steeds meer soorten medische onderzoeken onderworpen. Die concluderen dat de situatie normaal is, of toch in elk geval aanvaardbaar, totdat een ervan een ander oordeel velt. Dan verandert het leven voor de tweede keer van aard en wordt het een min of meer lang en pijnlijk traject naar de dood.”<o:p></o:p></span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-63897302419415574512024-01-14T21:27:00.005+01:002024-01-15T17:10:54.889+01:00Miek Zwamborn – Onderling<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhsu9qWOnQg_iYYX0OXr7gkiEomsBl1nDW5p4cq_bXR56CQXiXZiokQiVcnve5nAukNkyGObWj3XnxGQeMiW7fn8bjoq1Y7Pr6yyTEFgNZ2y3uBQOgM5iYlEskfVXTMMDM1hZYfpPkRCRs0LmBd2zrnT2eeCNSz4Fn3Ikkj5QdDp-_FvoTvrY_VQvKr/s1200/1441%20Miek%20Zwamborn%20%E2%80%93%20Onderling.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1200" data-original-width="781" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhsu9qWOnQg_iYYX0OXr7gkiEomsBl1nDW5p4cq_bXR56CQXiXZiokQiVcnve5nAukNkyGObWj3XnxGQeMiW7fn8bjoq1Y7Pr6yyTEFgNZ2y3uBQOgM5iYlEskfVXTMMDM1hZYfpPkRCRs0LmBd2zrnT2eeCNSz4Fn3Ikkj5QdDp-_FvoTvrY_VQvKr/w260-h400/1441%20Miek%20Zwamborn%20%E2%80%93%20Onderling.jpg" width="260" /></a></div><br /> <p></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Miek Zwamborn is schrijver en beeldend kunstenaar, en haar werk getuigt van een enorme drang om te onderzoeken. Een eerdere roman van haar speelde op een kraaneiland, waar zij de enige vrouw was te midden van tweehonderd mannen. In dat boek ging het haar om het isolement en wat er zich afspeelt in een begrensde ruimte. Sinds 2017 woont Zwamborn op het Schotse eiland Mull en onderzoekt zij op alle mogelijke manieren haar omgeving. O<i>nderling</i> is een verslag hoe zij met natuurlijke middelen overleeft, maar zij schrijft ook over biologie, geologie, geschiedenis en meer. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"> <span></span></span></p><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Zij geeft haar project vorm op vele manieren: zowel in essays, brieven, poëzie als in foto’s en tekeningen. Zij woont geïsoleerd met haar partner en probeert zo veel mogelijk te leven met wat zij zelf kunnen verbouwen. De weinige bewoners in het gebied helpen elkaar als het gaat om het opdrijven van schapen voor een behandeling of het bemesten van hun stukje land. Zij praat met bewoners over het uitspreken van de plaatsnamen of over het lezen van het landschap. John komt hier dagelijks met zijn schapen en ziet bijvoorbeeld dat er een nieuwe steen ligt. Dat wekt bij haar bewondering op. Zwamborn verlangt ernaar om ook net zo in het landschap op te gaan en het leven in zijn totaliteit te leren kennen. Zij verbaast zich over de grote hoeveelheid planten en dieren die in de eeuwenoude grond zit, een andere keer zwemt zij een stuk en ontdekt bijzondere schelpdieren. Om haar verbazing en ontzag onder woorden te brengen schrijft zij brieven aan mensen die over natuur of over het eiland schreven, maar ook aan planten en dieren en zelfs schrijft zij een brief aan een biotoop. “Ik loop vaak door u heen en vermoed dat u mij al heeft opgemerkt.”<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Zwamborn tracht het landschap zo min mogelijk te verstoren. Ze schopt een keer tegen een bosje aan en een hazelworm schiet weg. Snel legt zij het bosje terug zoals het er bij lag. Soms botst het intact houden van het landschap met lokale tradities. Boeren in de omgeving hebben de gewoonte om eens per jaar een stukje land af te branden. Voor een deel van de natuur heeft dit desastreuze gevolgen. Acties tegen dierenleed kunnen ook een keerzijde hebben. Zo bevrijdden activisten nertsen uit een fokkerij, maar de loslopende nertsen vangen zeldzame vogels en verstoren het evenwicht op het eiland. Soms pakt menselijk ingrijpen juist goed uit. Zo zorgt het toerisme ervoor dat papegaaiduikers worden beschermd. Door hun aanwezigheid blijven de meeuwen namelijk op afstand en vormen zij geen gevaar voor de zeldzame papegaaiduikers.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Dit zijn verhalen uit de wijdere omgeving, maar vaak schrijft Zwamborn over de kleine cirkel van de plek waar zij woont en laat zij hier haar gedachten over gaan. Dit alles bij elkaar leverde een wonderlijk en zeer divers boek op. Ik las het van kaft tot kaft, maar het boek leent zich ook uitstekend om op te pakken en er een willekeurige passage in open te slaan en je te verwonderen over een bijzonder foto, tekening of gedicht.<o:p></o:p></span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-46219694794205663322024-01-07T16:31:00.013+01:002024-01-08T20:25:02.368+01:00Mette Maria van Dijk - Mimosa<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhQnaNtotOGDSgza8hMINPW2otI3Rk42y2BczQn9uzHwSBuEolP5h0RbGqM-gQLgNAjna_vEjhTasmFw79DhGRHczaSKWumMeStGMCHH2eUIfKTsmeue85DinsFPaozEvQSYOS9GKZLAe6aE_elP_0U9eST-a4e8GphrhscSQagBA5CPloYuMBw6dBG/s840/1440%20Mette%20Maria%20van%20Dijk%20-%20Mimosa.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="840" data-original-width="525" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhQnaNtotOGDSgza8hMINPW2otI3Rk42y2BczQn9uzHwSBuEolP5h0RbGqM-gQLgNAjna_vEjhTasmFw79DhGRHczaSKWumMeStGMCHH2eUIfKTsmeue85DinsFPaozEvQSYOS9GKZLAe6aE_elP_0U9eST-a4e8GphrhscSQagBA5CPloYuMBw6dBG/w250-h400/1440%20Mette%20Maria%20van%20Dijk%20-%20Mimosa.jpg" width="250" /></a></div><br /> <p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">Dit debuut van de jonge schrijfster Mette Maria van Dijk veroorzaakte bij verschijnen enige ophef, voornamelijk vanwege een citaat op de achterflap van het boek; “Maria is student aan een kunstacademie. Ze vraagt haar ouders een appartement voor haar te kopen in de Bijlmer, waar ze graag met gangsters naar bed gaat.” Op de eerste pagina lees je dat het gaat om zwarte buurmannen waarmee zij naar bed wil en dat zij niet haar ouders maar haar moeder vraagt een huis te kopen. Bij uitgeverij Prometheus hoopte men waarschijnlijk dat een relletje de verkoop zou opdrijven. Een columniste kraakte het boek af vanwege de racistische vooroordelen en het clichématige verhaal. De schrijfster werd bedreigd en radiozender FunX riep haar ter verantwoording, zonder helemaal te begrijpen dat het boek een roman is.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> <span></span></span></p><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">Na de eerste ophef volgden recensies die ook ingingen op de inhoud van de roman en die soms wat positiever waren dan de eerste reacties. De hoofdpersoon Maria krijgt een woning in de Bijlmer en deelt inderdaad het bed met een aantal mannen, maar het verhaal gaat vooral over haar volwassenwording, een universeel thema. Maria zit op de kunstacademie, maar niet van harte. Ze volgt nauwelijks lessen en heeft geen idee waarop zij wil afstuderen. Met haar familie heeft zij een dubbelzinnige band. Haar moeder doet iets met ontwikkelingswerk en lijkt meer interesse te hebben in de armoede in de derde wereld dan in haar eigen kinderen. Haar vader was een tijdje verdwenen om plotseling op te duiken en gewoon weer een plek in het gezin in te nemen. De band met haar ouders lijkt redelijk goed, maar zij vertelt niets over haar leven aan hen en laat sowieso nooit weten hoe zij zich voelt of wat zij echt denkt.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">Maria raakt verliefd op een wat oudere man die lesgeeft in een sportschool. Zij ziet hem op televisie waar hij zich presenteert als de zwarte sinterklaas. Vrij snel heeft zij seks met hem. En net als met andere mannen waar zij later mee naar bed gaat ondergaat zij de seks gelaten. Of zij gewoon met mannen speelt om te zien hoe ver ze kan gaan of dat zij juist wordt bespeeld en onderdrukt is onduidelijk. Zij is denk ik net zomin manipulator als slachtoffer, maar altijd echt genieten van de seks doet zij niet. Maria is nogal emotieloos en reflecteert niet op haar daden. Zo’n personage kan interessant zijn, maar dan moeten de dialogen, de opbouw van het verhaal of de stijl wel gewoon goed zijn. En dit is allemaal nogal wisselend. Er zit humor in haar afstandelijke houding, maar nergens voel je echt mee met haar. Daarbij kent het verhaal nogal wat zaken die uit de lucht komen vallen of verhaallijnen die doodbloeden. De scènes in het ouderlijk huis zijn mooi: goed geschreven en je krijgt een beeld van de verhoudingen binnen het gezin. Ook een begrafenis van een vriend van haar grootvader is tragikomisch en sterk. Graag had ik meer over de familie van Maria gelezen.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"><span style="font-family: arial;">Maar haar idee om opeens een kamer in te richten met sportschoolattributen of de keuze voor de aanschaf van een hond en meer dingen komen nogal uit de lucht vallen en hebben weinig te maken met de rest van het verhaal. Op een gegeven moment heeft Maria het idee om haar seksleven in te zetten als afstudeerproject, maar ook dit idee werkt Van Dijk niet uit. Haar hoofdpersonage blijft zich wat wispelturig gedragen en ontsnapt kennelijk niet aan een soort passiviteit: gebeurtenissen overvallen haar, lijkt het. Maar hoe zij zich echt voelt of in hoeverre zij bewust beslissingen neemt, daar kom je niet achter. Hoewel de debuutroman sterke passages heeft, die als een kortverhaal goed zouden werken, is het geheel niet helemaal geslaagd. </span><span style="font-family: Times New Roman, serif;"><o:p></o:p></span></span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-38806257087886137012023-12-31T18:28:00.005+01:002024-01-08T20:27:10.830+01:00J.J. Voskuil – Bijna een man. Dagboeken 1939-1955<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiqVJlDEq03ON7d0dZ_NTe0ZDbPqGqaStPT1oUxX5JxG6HpracTC_Nddm6mVts8W_tKdEx5gF37Yde0-YeEe0vP4ZoDIebS-5u1S5ba6cCigsNQlkntvBVKkLPTQMVSjWCR48vXr0vihyphenhyphenOjjV_XidnrI2vOU6nS0Q6Z-mObhuLHZnsRudd2CE9z-0ek/s1200/1439%20J.J.%20Voskuil%20%E2%80%93%20Bijna%20een%20man.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1200" data-original-width="745" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiqVJlDEq03ON7d0dZ_NTe0ZDbPqGqaStPT1oUxX5JxG6HpracTC_Nddm6mVts8W_tKdEx5gF37Yde0-YeEe0vP4ZoDIebS-5u1S5ba6cCigsNQlkntvBVKkLPTQMVSjWCR48vXr0vihyphenhyphenOjjV_XidnrI2vOU6nS0Q6Z-mObhuLHZnsRudd2CE9z-0ek/w249-h400/1439%20J.J.%20Voskuil%20%E2%80%93%20Bijna%20een%20man.jpg" width="249" /></a></div><br /> <p></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Begin november begon ik in dit eerste deel van de dagboeken van Voskuil (1926-2008). Dat zegt al iets over wat ik vond van de ruim 650 pagina’s tekst. Bij het verschijnen van ieder deel van <i>Het Bureau</i> spoedde ik mij eind jaren negentig naar de boekwinkel om de honderden pagina’s in een paar dagen te verslinden. Dit dagboek, inmiddels zijn er nog twee delen verschenen, is anders van stijl, maar ook niet zo anders dat je de schrijver van <i>Het Bureau</i> er niet meer in herkent. Wat het dan precies maakt dat ik soms nauwelijks door de tekst heen kwam is mij niet helemaal duidelijk. Ligt het aan mijn smaak die misschien is veranderd of is Voskuils dagboek gewoon niet zo erg geslaagd en had het beter onuitgegeven kunnen blijven?<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"> <span></span></span></p><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Dit eerste deel loopt vanaf 1939 tot en met 1955. De jeugdjaren en de oorlogsperiode komen er wat bekaaid af. Misschien schreef hij toen nog niet zoveel, of er is veel verloren gegaan. Tijdens zijn leven vernietigde hij tientallen van de 160 schriften die hij vol schreef, vooral uit de eerste decennia van zijn schrijfleven. Later typte hij de schriften over en gaf ze aan zijn vrouw Lousje. Zij vond dat het ook haar dagboeken waren, paste dingen aan en knipte er met een schaar ongeveer 5% uit. Volgens Voskuil was daarmee de sjeu uit het dagboek verdwenen. Later kreeg zij spijt, maar de vuilniszak met uitgeknipte stukken tekst was, samen met een vuilniszak verscheurde brieven, per ongeluk door de werkster weggegooid. Gelukkig waren de oorspronkelijke schriften vanaf 1955 bewaard gebleven en kon vanaf die periode de originele tekst gereconstrueerd worden. Dit eerste deel is dus behoorlijk verminkt. In deze periode had hij een relatie met de vrouw van zijn vriend Jaap, het onderwerp van de roman <i>Binnen de huid</i>, die pas na zijn dood zou verschijnen. In zijn dagboek is hier nauwelijks iets over te lezen.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm; text-align: justify;"><span face="Arial, sans-serif"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Na de oorlog gaat Han Voskuil studeren, hij maakt vrienden en ontmoet zijn latere vrouw. Later werkt hij op een wetenschappelijk bureau, wordt hij even leraar, maar hij weet niet zo goed wat hij met zijn leven aan moet. In zijn dagboeken beschrijft hij deze ontwikkelingen, maar voornamelijk gaat het boek over de vraag hoe hij zich moet verhouden tot de wereld, dat zijn de mensen waar je noodzakelijk mee om gaat zoals docenten, collega’s en mensen op straat en dat zijn de vrienden die je hebt en de schrijvers die je leest. De gesprekken hierover zijn eindeloos en niet altijd even boeiend. Hij lijkt ze letterlijk weer te geven in dialoogvorm, maar het zal niet mogelijk zijn geweest alles direct te noteren. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">De vriendenclub en de mensen waar Han en zijn vrouw mee omgaan, is niet heel groot, maar zij zien elkaar wel heel vaak, drinken samen en blijven bij elkaar logeren. De twee bekendste zijn Jaap Oversteegen en Frida Vogels. Vooral met Jaap voert Han felle discussies, waarbij het er om gaat waar je staat in een literaire of morele discussie, hoe eerlijk en trouw je bent. Hun referentiepunt is vaak het werk van Ter Braak en Du Perron. Veel mensen buiten hun kring zien zij als minderwaardig omdat zij hun principes verloochenen, maar ook kunnen vrienden afvallen omdat zij bijvoorbeeld kiezen voor een vaste baan aan een wetenschappelijk instituut. Han en anderen beoordelen mensen veelal op hun intelligentie, waarbij opmerkingen over het uiterlijk vanzelf worden meegenomen. Iemand heeft bijvoorbeeld een dom gezicht of kijkt achterlijk uit zijn ogen. Dit heeft soms een komisch effect, maar de hautaine toon gaat op den duur vervelen; over een plaats in Frankrijk: “De mensen zijn vies en achterdochtig, de winkels zijn stoffig, volgepropt met pakken, en smakeloos. Uit deze plaatsen komen biljartkampioenen.”<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Leuk is dat je tussen alle discussies door een beeld krijgt van hoe jonge mensen woonden in Amsterdam in de jaren vijftig. Niemand was ruim behuisd, je liep zo bij de buren binnen die op dezelfde trap woonden en je deelde soms wc of wasbak/badkamer met elkaar. Met de woningnood lijkt het mee te vallen in deze tijd. Een vrouwelijke kennis van de Voskuilen heeft een wild seksleven en is daarom genoodzaakt verschillende keren te verhuizen, want buren of huiseigenaren accepteren dit niet. Steeds vindt ze binnen korte tijd een andere kamer in het centrum van Amsterdam.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif">Aan het eind van dit eerste deel is Han enige tijd werkeloos. Als hij geld zou hebben zou hij ervoor kiezen dit luie leven voort te zetten. Zijn gedachten worden steeds somberder en hij zet zich steeds meer af tegen zijn medemensen. Hij krijgt het gevoel dat er nergens meer behoorlijke mensen zijn. Later kiest hij er toch voor om leraar te worden en verhuist hij samen met Lousje tijdelijk naar Groningen. Wanneer hem een vaste aanstelling wordt aangeboden, kondigt hij beledigd zijn ontslag aan. In het volgende deel zal hij gaan werken bij het Bureau en er tot zijn pensioen blijven. Opmerkelijk is dat hij in 1943 al een uitvoerige beschrijving geeft van een vergadering, een passage die niet zou misstaan in <i>Het Bureau</i>. Er is geen bestuur en er zijn geen reglementen: Zonder bestuur kun je geen reglementen opstellen en zonder reglementen kan er geen bestuur benoemd worden. Dit soort passages maken <i>Bijna een man</i> de moeite waard om te lezen, maar het geheel is toch niet vergelijkbaar met zijn romans. De uitvoerige dialogen krijgen geen vervolg en leidden meestal tot niets, personen waar Han en Lousje mee omgaan verdwijnen zonder reden uit hun leven en er vindt nauwelijks handeling plaats. Daar zijn het natuurlijk dagboeken voor, toch laat ik de volgende delen waarschijnlijk aan mij voorbijgaan.<o:p></o:p></span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-44113038306876250162023-12-30T14:00:00.008+01:002023-12-31T14:24:56.022+01:00Rob van Essen – Ik kom hier nog op terug<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhJL-UuGf6HrSKdSr2wHMQSRakYyDBch1QBgIXrK9Jjwf5dpRYrLXa9jK5X3FLvKdf2Do91RYV4UfX6INBxkkWaCNkMKWqeeQeQVntELzASInxtL1IMlJxIM-lKg-h_plKUVofHSPQIO-8ynqCTqlTfcynzfuhuAYl2rPa6H5PUyNdw0uW0P8ghxk1a/s840/1438%20Rob%20van%20Essen%20%E2%80%93%20Ik%20kom%20hier%20nog%20op%20terug.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="840" data-original-width="539" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhJL-UuGf6HrSKdSr2wHMQSRakYyDBch1QBgIXrK9Jjwf5dpRYrLXa9jK5X3FLvKdf2Do91RYV4UfX6INBxkkWaCNkMKWqeeQeQVntELzASInxtL1IMlJxIM-lKg-h_plKUVofHSPQIO-8ynqCTqlTfcynzfuhuAYl2rPa6H5PUyNdw0uW0P8ghxk1a/w256-h400/1438%20Rob%20van%20Essen%20%E2%80%93%20Ik%20kom%20hier%20nog%20op%20terug.jpg" width="256" /></a></div><br /> <p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;">Vlak voor het einde van het jaar las ik een van de beste Nederlandse romans van 2023. Ik ben een liefhebber van het werk van Rob van Essen en <i>Ik kom hier nog op terug</i> is een meesterlijke roman. De hoofdpersoon Rob Hollander studeerde in de jaren tachtig van de vorige eeuw filosofie in Amsterdam, maar gaf de studie na enige tijd op. Hij heeft geen contact meer met zijn medestudenten. Later is hij journalist en werkt hij aan een artikel over waar zijn medestudenten zijn terecht gekomen in de maatschappij. Hij komt in contact met Icks, die hem uitnodigt naar Los Angeles te komen. Daar krijgt hij het aanbod om terug te reizen in de tijd.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;"> <span></span></span></p><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;">Sommige mensen haken af als in een Nederlandse roman sciencefictionachtige zaken als tijdreizen mogelijk zijn. Dat was denk ik ook de reden dat de dit jaar verschenen roman van Esther Gerritsen het in eerste instantie niet zo best deed qua verkoop. Maar net als <i>Gebied 19</i> is <i>Ik kom hier nog op terug</i> veel meer dan een genre-roman. Het mooie van de opbouw van het boek is, net als bij zijn bestseller <i>De goede zoon</i>, dat je geen idee hebt waar het verhaal heen gaat. Daarbij, Van Essen weet boeiende verhaallijnen te koppelen aan vreemde situaties en aan bijzondere personages. Het tijdreizen wordt door Icks aangeboden als een manier om gemaakte fouten te herstellen. Hij zegt dit commercieel te willen inzetten. Uiteraard is Rob Hollander verbaasd en sceptisch. Dit wordt niet minder als de steenrijke Icks hem informeert over een netwerk van superrijken, waarvoor veel dingen mogelijk zijn die voor anderen volkomen buiten bereik blijven.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;">Om tijdreizen aannemelijk te maken hoeft Van Essen geen bijzondere dingen te doen. Door zijn aanstekelijk manier van vertellen ga je er vanzelf in mee. En binnen het verhaal rammelt de logica misschien wat, maar dan legt bijvoorbeeld Icks uit dat tijdreizen heel anders werkt dan meestal in boeken en films wordt voorgesteld en dat problemen met verstoringen in het verleden ‘in het echt’ geen effect hebben op het heden. Om naar exacte plekken in het verleden te kunnen reizen heb je wel precieze tijdstippen nodig. Van Essen heeft dit opgelost door zijn hoofdpersoon als student een dagboek te laten bijhouden. De latere Hollander leest erin en komt dan geregeld de zin tegen: “Ik kom hier nog op terug.” Maar hij komt nooit ergens op terug. Hij zal dus achteraf invulling moeten geven aan gebeurtenissen. Naast de (on)mogelijkheid om gemaakte fouten te herstellen is in de hele roman, het herschrijven - of herbeleven - van het verleden een thema.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;">Wat Van Essen hierbij goed doet is inzoomen op details, waardoor onmogelijke zaken opeens aannemelijker worden. Zo brengt een korte scène uit een afwijkende versie van de film <i>Time machine</i> Icks op het spoor van de mogelijkheid van tijdreizen. De beschrijving hiervan is uitgebreid, maar verveeld geen moment. Van Essen neemt ook de tijd voor belangrijke gebeurtenissen uit het leven van zijn hoofdpersoon. Zijn jeugd wordt beschreven met de focus op een mogelijk traumatische gebeurtenis in het bos nabij zijn ouderlijk huis. Lang blijft onduidelijk wat daar is gebeurd, en zelfs na lezing kun je hierover blijven twijfelen. Een deel van het verhaal speelt eind jaren tachtig, wanneer Hollander filosofie studeert op wat toen de Centrale Interfaculteit werd genoemd. Op een studentenfeest waar bezoekers verkleed moesten komen kregen veel studenten een bijnaam. Zo is er een jongen die verkleed kwam als parachutist. Hij sleept een groot deel van de avond de parachute achter zich aan. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"><span style="font-family: arial;">De student met zijn parachute komt vele keren voorbij in de roman. Bij andere schrijvers zou zo’n gegeven daarom al een extra lading krijgen, duiden op een diepere betekenis. Bij Van Essen is dit zelden het geval. Gebeurtenissen die voor de lezer cruciaal lijken hoeven absoluut geen aanwijzingen te geven over hoe het werkelijk zit. Zo biedt de ruime aanwezigheid van de persoon G.B.J. Hiltermann, die overigens zelf niet echt als handelend personage optreedt in het verhaal, geen sleutel tot het raadsel van tijdreizen of van wat dan ook. Wat Van Essen ook niet doet is noodzakelijk terugkomen op personages, plekken of gebeurtenissen die eerder in de roman een grote rol speelden. Veel romanschrijvers willen een verhaal afronden en geven de lezer uitsluitsel over hoe het verder ging met bijvoorbeeld een aantal personages. Van Essen doet daar niet aan. Desondanks, of misschien juist daarom, vond ik het einde, waar ik verder niks over zal zeggen, heel bevredigend. In een recensie las ik dat dit einde het enige zwakke punt van de roman was. Daar ben ik het absoluut niet mee eens.</span><span style="font-family: Times New Roman, serif;"><o:p></o:p></span></span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-2528149868796569442023-12-26T14:30:00.004+01:002024-02-17T10:42:30.746+01:00Kees ’t Hart – Teatro Olimpico<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjDDFfFSzvtXQlt-peTvyNAIO291RIstvNDL2EqlgjZc8BsgV5uobI5R0-DKMr548H8Ly4pts7lEmkeJ25od3XpckEV94QtG-r9jVsyfVjSVGiXluqxzwmUydvrJorufq0KHSb2rScJWLyyHMdeGeNwz3CS5q6a76brjdUTQXFUir7SuHibiXsjvzFS/s840/1437%20Kees%20%E2%80%99t%20Hart%20%E2%80%93%20Teatro%20Olimpico.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="840" data-original-width="533" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjDDFfFSzvtXQlt-peTvyNAIO291RIstvNDL2EqlgjZc8BsgV5uobI5R0-DKMr548H8Ly4pts7lEmkeJ25od3XpckEV94QtG-r9jVsyfVjSVGiXluqxzwmUydvrJorufq0KHSb2rScJWLyyHMdeGeNwz3CS5q6a76brjdUTQXFUir7SuHibiXsjvzFS/w254-h400/1437%20Kees%20%E2%80%99t%20Hart%20%E2%80%93%20Teatro%20Olimpico.jpg" width="254" /></a></div><br /> <p></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><i><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Teatro Olimpico</span></i><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> uit 2015 is een wat andere roman dan ik van Kees ’t Hart gewend ben. Het verhaal is weliswaar, zoals in al zijn proza geschreven vanuit een ik-figuur en de setting is zoals gewoonlijk weer bijzonder, maar het was nadrukkelijk zijn bedoeling om een geestig verhaal te schrijven. Twee theatermakers uit Den Haag, de verteller Kees en zijn vriend Hein, worden gevraagd om hun stuk over Rousseau in het Italiaanse Teatro Olimpico op te voeren. Zij stemmen natuurlijk in en gaan aan de slag, maar voordat de opvoering kan plaatsvinden moeten er de nodige hobbels genomen worden. Bijna alles gaat mis.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> <span></span></span></p><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Het verhaal is geschreven in de vorm van een verantwoording, waarin stap voor stap wordt beschreven hoe Stichting Rousseau werd benaderd door een aantal Italiaanse theatermaker met de vraag of zij hun toneelstuk wilde opvoeren in Vicenzo, hoe zij met heel veel contactpersonen te maken kregen en hoe zij in een organisatorische en financiële chaos terechtkwamen. De beschrijving is erg gedetailleerd. Telkens duikt er weer een nieuwe Italiaan op, waarvan de functie onduidelijk is. Is het iemand van het theater zelf, van het festival of een ambtenaar met invloed in de Italiaanse theaterwereld? Er volgt misverstand op misverstand, waarbij Italianen nogal clichématig worden neergezet. En helaas herhaalt Kees ‘t Hart zich iets te vaak, waardoor de slapstickachtige sfeer doodslaat. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Leuk is de discussie over wat voor soort theater zij spelen: zonder drama of grote gebaren en zonder uitleg over de diepere betekenis van het stuk. De Italianen, waaronder de aangetrokken acteur en regisseur, gaan echter hun eigen gang met het stuk. Steeds staan de twee voor nieuwe verrassingen en interpretaties en volgt er een woede-uitbarsting. Zij hebben een enorme hekel aan Beckett-achtig theater. En uiteraard dreigt het meerder malen die kant op te gaan. Wanneer iemand hun afkeer van Beckett deelt veren de twee op en hopen ze een gelijkgestemde te hebben gevonden. Helaas komt deze running gag ook iets te vaak voorbij. Uiteindelijk wordt het stuk opgevoerd in het Teatro Olimpico, niet in de vorm die zij gewenst hadden. Het applaus is er niet minder om. De opzet van deze roman is goed gekozen en de uitwerking is bij vlagen hilarisch, maar het geheel vind ik te langdradig. Als novelle of als kort verhaal had <i>Teatro Olimpico </i>beter gewerkt.<o:p></o:p></span></p><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"></span>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-84915318505509545912023-12-25T11:17:00.009+01:002024-02-17T16:13:29.546+01:00Aart Hoekman – Mag de sirene aan?<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgZvsjH-dGFzOasryJSt6uSqYUZ0i6uHOGyw2TIsWRbzy6JyVmx4pQ4yQ7oQl-nZv7V4h0uPzPNnlHPRq-IPSl-u2m7rDWvcLsigD_b16JMFDZqgjKiLNbNC9Qhg2EweFqcRiFgDHKPnRHTppdbyb9h_xllDxrSG7lgpVuydSNMK3ZDxN8VS3RXWndu/s1200/1436%20Aart%20Hoekman%20%E2%80%93%20Mag%20de%20sirene%20aan.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1200" data-original-width="764" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgZvsjH-dGFzOasryJSt6uSqYUZ0i6uHOGyw2TIsWRbzy6JyVmx4pQ4yQ7oQl-nZv7V4h0uPzPNnlHPRq-IPSl-u2m7rDWvcLsigD_b16JMFDZqgjKiLNbNC9Qhg2EweFqcRiFgDHKPnRHTppdbyb9h_xllDxrSG7lgpVuydSNMK3ZDxN8VS3RXWndu/w255-h400/1436%20Aart%20Hoekman%20%E2%80%93%20Mag%20de%20sirene%20aan.jpg" width="255" /></a></div><br /> <p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;">Op 30 juli 2020 stierf Maarten Biesheuvel. Zijn vrouw Eva, waar hij zestig jaar mee samen was geweest, was anderhalf jaar ervoor doodgegaan. Aart Hoekman kende Maarten veertig jaar en bezocht hem de laatste jaren van zijn leven veelvuldig. “Jij moet m’n biografie schrijven. Je weet toch alles van me?” zei Maarten tegen hem. <i>Mag de sirene aan?</i> is geen biografie geworden, maar een liefdevol boekje waarin Hoekman laat zien hoe het de laatste jaren van zijn vriend verging. Biesheuvel is zelf veel aan het woord. Hoekman maakte opnamen van de verhalen die Biesheuvel hem over zijn leven vertelde. “Onthoud dat apparaatje het allemaal wel?”<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;"> <span></span></span></p><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;">In 2017 werd Maarten steeds drukker en manischer. Eva ging er bijna aan onderdoor. Hij kon ook agressief worden. Uiteindelijk volgde een gedwongen opname, voor het eerst van zijn leven liet hij zich niet vrijwillig opnemen. In Rivierduinen werd de wereld van Biesheuvel klein. Zijn belangrijkste bezigheid daar was het roken van sigaartjes: eerst op de binnenplaats, later in een glazen rookruimte, het aquarium. Hoekman zag zijn vriend er geregeld. Omdat hij het rustgevende getik van de klok thuis miste zette Hoekman een YouTube filmpje op met getik van een oude wandklok. Maarten luisterde er langdurig naar, even rust. Ook Eva bezocht haar man. Nog altijd was zij bang dat hij snel weer vrij zou komen. Het duurde maanden voordat zijn manische buien afnamen, de juiste doseringen gevonden waren en hij naar huis mocht, Sunny Home.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"><span style="font-family: arial;">Ondertussen was Hoekman, die ook uitgever is, bezig met een nieuw boek met verhalen van Maarten uit het gekkenhuis. De presentatie ervan was een groot succes en ook zijn televisieoptreden oogstte veel bewondering. Biesheuvel stond weer enige tijd in de belangstelling. Toen Eva plotseling in de keuken omviel en een paar dagen later stierf, dacht iedereen dat het met Maarten ook snel gedaan zou zijn. Hij kreeg echter veel zorg en aandacht. Vrienden namen de functie die Eva zestig jaar had vervuld over. Langzaam ging hij toch achteruit. Hij keek uit naar het einde en overlegde met de huisarts. “Eindelijk ga ik nu dood. Wat moet ik anders? Marianne is het volop aan het regelen.” Hij zou begraven worden in het graf met Eva en zijn zus. “Cobie en Eva liggen al op Zijlpoort en ik ga er lekker bovenop liggen.” <i>Mag de sirene aan?</i> is een prachtig boekje geworden, maar het is helaas wat dun. Ik kijk na lezing nog meer uit naar de biografie waar Erik de Bruin aan werkt.</span><span style="font-family: Times New Roman, serif;"><o:p></o:p></span></span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-90766892647724467812023-12-21T14:07:00.010+01:002024-03-04T13:57:09.192+01:00Rob van Essen – Februari<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg2RemmHQsK1ac7dt381H_BxwlXJJqDlDdYObDIWo_5Ey6PIXCbk2ybnG7bY55Ax3MgW7mEYY5x9snqN-iIdmpk4lADnOZ9x0d2Y-ZbxTjYcLV-TtiRvSxnra_NQnES7_APoEKgGKJfuEySVXjQLMZuJVj5OeLqELMDxotmGHOwvu77r5i9-mMTUWMq/s524/1435%20Rob%20van%20Essen%20%E2%80%93%20Februari.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="524" data-original-width="320" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg2RemmHQsK1ac7dt381H_BxwlXJJqDlDdYObDIWo_5Ey6PIXCbk2ybnG7bY55Ax3MgW7mEYY5x9snqN-iIdmpk4lADnOZ9x0d2Y-ZbxTjYcLV-TtiRvSxnra_NQnES7_APoEKgGKJfuEySVXjQLMZuJVj5OeLqELMDxotmGHOwvu77r5i9-mMTUWMq/w244-h400/1435%20Rob%20van%20Essen%20%E2%80%93%20Februari.jpg" width="244" /></a></div><br /><span style="font-family: arial;"><span face="Arial, sans-serif">Bij uitgeverij Das Mag verscheen een reeks van twaalf boekjes, waarin twaalf Nederlandse schrijvers een verhaal over een maand schreven. Rob van Essen kreeg de maand februari toebedeeld, of misschien koos hij hier zelf voor. Het is in ieder geval de rottigste maand van het jaar, waarbij de verteller zelfs de vraag opwerpt of het wel een maand is en niet een verdwaald einde van een jaar.</span><span face="Arial, sans-serif"> </span></span><p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"><span style="font-family: arial;"></span></span></p><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;">De hoofdpersoon mijmert over verjaardagskalenders. Hij is tekenaar en voor iedere maand maakt hij een tekening voor zijn eigen verjaardagskalender. Bij februari stokt hij. Het lukt hem niet iets op papier te krijgen. Hij bedenkt dat hij ooit van iemand hoorde die twee verjaardagskalenders op de wc had hangen; een voor de gewone jaren en een voor de schrikkeljaren. Een onzinnigheid, vooral als je niemand kent die op 29 februari is geboren. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;">Zijn gedachten dwalen af naar een collega-schrijver die decennia terug aan het begin van een carrière stond die nooit tot bloei kwam. Hij duidt de schrijver aan met de letter D. Het was een figuur die altijd in een lange zwarte jas op de borrels van de uitgeverij verscheen. Daar vertelde hij ooit over Schrikkelman. Nu overweegt de hoofdpersoon Schrikkelman te tekenen voor zijn verjaardagskalender. D. Reisde eens per vrachtschip naar de Verenigde Staten, daar aangekomen besloot hij het huis van Stephen King op te zoeken om hem een idee voor een verhaal voor te leggen. Hij was niet de enige. Hij kwam een eind maar King wijst het idee van een moordende Schrikkelman toch af. Wat gebeurt er in de tussenliggende jaren waarin hij niet moordt? Dat zal het publiek zich blijven afvragen.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"><span style="font-family: arial;">In korte hoofdstukken beschrijft Van Essen de merkwaardige reis van D. Het verhaal bevat vreemde elementen en personages die je kent uit zijn andere werk. Zo bezoekt D. een lokaal museum waar een vrouw met narcolepsie de bezoekers ontvangt. Even na binnenkomst valt de vrouw spontaan in slaap, misschien wel om te demonstreren hoe zoiets eruitziet, denkt D. <i>Februari</i> is een kort en geestig verhaal. Ik las het niet, maar beluisterde het in anderhalf uur. Helaas viel de voorleesstem wat tegen, maar dat deert het werk van Rob van Essen niet.</span><span style="font-family: Times New Roman, serif;"><o:p></o:p></span></span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-75564383414576488812023-12-19T10:33:00.005+01:002024-02-17T10:42:40.754+01:00Kees ’t Hart en Maarten ’t Hart – De toetssteen<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgGIV3rfhM8ipkVitOl-2Ntfeqfkv0OlmgZZDapTSezg74K4AEopeqObaDVmI6y42nxeosWqCZF17nRZ1ToHu6jKN8A4EnSmt3Bj_NihgBQfZClrLzdqkggoefYNa82PtRJ7OQDJgZ-iwJb9pugck52Yqp41xahvpICt07ytwDCS7d0d4UGhyqS6g_z/s283/1434%20Kees%20%E2%80%99t%20Hart%20:%20Maarten%20%E2%80%99t%20Hart%20%E2%80%93%20De%20toetssteen.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="283" data-original-width="178" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgGIV3rfhM8ipkVitOl-2Ntfeqfkv0OlmgZZDapTSezg74K4AEopeqObaDVmI6y42nxeosWqCZF17nRZ1ToHu6jKN8A4EnSmt3Bj_NihgBQfZClrLzdqkggoefYNa82PtRJ7OQDJgZ-iwJb9pugck52Yqp41xahvpICt07ytwDCS7d0d4UGhyqS6g_z/w252-h400/1434%20Kees%20%E2%80%99t%20Hart%20:%20Maarten%20%E2%80%99t%20Hart%20%E2%80%93%20De%20toetssteen.jpg" width="252" /></a></div><br /> <p></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Kees ’t Hart en Maarten ’t Hart delen niet alleen hun achternaam, zij zijn ook bijna even oud, zijn beiden hartstochtelijke lezers en zij delen een passie voor Vestdijk. In januari 2020 stelde Maarten voor om een briefwisseling te beginnen over Vestdijk. Kees was meteen enthousiast. Dit leidde in acht maanden tijd tot zevenenzestig brieven die voornamelijk over Vestdijk gaan, maar ook over andere literatuur, filosofie en klassieke muziek. De geestdrift in hun brieven over alles wat zij gelezen hebben werkt aanstekelijk. Ik heb meteen een paar titels van Vestdijk genoteerd, die ik nog moet lezen.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> <span></span></span></p><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Zelden schrijven de twee over hun dagelijkse beslommeringen, alleen benoemen zij soms dat het Coronavirus rondwaart. Maarten is mede hierdoor enige tijd somber, een depressie wil hij het noemen, maar hij gaat wel bij de dokter langs voor een pilletje. Kees ondervindt minder last van het virus. Hij heeft minder werk, maar dat stelt hem juist in staat om meer te lezen. Beiden zien het reisverbod als een zegen. Het gaat in de brieven af en toe over de dood en zij beloven op elkaars begrafenis te komen, een belofte die natuurlijk slechtst een van hen kan waarmaken. Maarten denkt dat hij als eerste zal gaan gezien zijn vele lichamelijke klachten.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Het gros van de tekst gaat over Vestdijk. De twee zijn aan elkaar gewaagd en proberen elkaar soms af te troeven met weetjes. Maarten heeft meer Vestdijk gelezen, maar Kees geeft uitgebreidere analyses op zijn werk. Meestal stemt Maarten in met zijn standpunten. Wanneer Kees denkt dat Vestdijk nooit over een bepaalde componist heeft geschreven, reageert Maarten hierop met verwijzingen naar bepaalde muziekessays, waarbij hij en passant een hele reeks muziekstukken noemt die geweldig zijn. Kees geeft toe dat hij weinig van de muziekessays heeft gelezen, maar probeert in de loop der maanden deze achterstand in te halen. En hij herleest voortdurend de romans. Sommige romans komen vaak voorbij, zoals <i>Kind tussen vier vrouwen, Het vijfde zegel, De koperen tuin, De kellner en de levenden, De dokter en het lichte meisje</i>, <i>Rumeiland</i> en de Anton Wachter-reeks. Maar ik heb het idee dan van de 52 romans zij er minstens 30 noemen. Helaas bespreken zij niet <i>De leeuw en zijn huid</i>, een van zijn latere historische romans, een prachtig boek, onbegrijpelijk dat bijna niemand het gelezen schijnt te hebben.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Kees citeert veel uit de romans en hij gaat in op zijn schrijfstijl: lange meanderde zinnen die soms vol zitten met tegenstellingen. Vaak poneert de verteller iets om het meteen erna weer af te zwakken. Kees schrijft dat dit proces van geven en nemen iets magisch heeft en mede daarom zijn werk zo aantrekkelijk maakt. De zinnen zijn niet hiërarchisch, hebben geen duidelijk van elkaar te onderscheiden hoofd- en bijzinnen. Dit geven en nemen zie je ook terug in zijn essays, Maarten noemt het zelfpolemiek. Deze stijl die ook op verhaalniveau het werk van Vestdijk kenmerkt is misschien de reden dat mensen hem juist niet lezen. Zekerheid is ver te zoekt in zijn werk. Vestdijk was bovendien in zijn romans volstrekt amoreel en hij wisselde vaak van perspectief. Bij een kindermoord, een verkrachting of een mensenoffer wordt zelden een moreel oordeel uitgesproken. En door de perspectiefwisselingen laat hij ook zien dat in onze ogen verwerpelijke handelingen juist passen bij het gedrag van een personage. Zelfs in <i>Pastorale 1943</i>, dat vlak na de oorlog verscheen, is de onderduiker niet beter of slechter dan de Duitser.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Het magische karakter zit natuurlijk ook in de onderwerpen die Vestdijk voor zijn romans gebruikt, astrologie, goden en spoken komen veelvuldig voor, maar bijvoorbeeld een spook dat ondubbelzinnig echt bestaat, in de roman dan, komt weer niet voor. Kees noemt vaak magische elementen, zoals de rollende bal in <i>De koperen tuin</i>, een totaal meesterwerk volgens hem. De bal is de boodschapper die de in een sprookjesboek verdiepte ik-figuur tot leven brengt. Dit is meer literaire magie.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Lang staan de twee stil bij het doen van onderzoek voorafgaand aan het schrijven van een historische roman. Maarten heeft slechts één zo’n roman geschreven, Kees heeft er meer ervaring mee en las talloze dikke historisch werken die achteraf toch tot weinig nut waren. Zij verbazen zich terecht over de idioot hoge productie van Vestdijk, soms twee romans per jaar en Kees veronderstelt dat hij bij het schrijven van een historisch roman zich wel inleest maar dan gewoon gaat schrijven en veel dingen verzint. Maarten laat hem weten dat het onderzoeken en inlezen van Vestdijk toch verder ging dan dat. Het maakt zijn productie nog verbazingwekkender. Ook als je weet dat Vestdijk daarnaast nog talloze boekrecensies en muziekessays schreef. Hij moet wel de meest productieve schrijver van Nederland zijn geweest.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Hun bewondering voor Vestdijk en zijn productiviteit zie je terug bij de twee liefhebbers en hun leeshonger. Maarten leest graag componistenbiografieën en noemt Duitse titels van driedelige werken, duizenden pagina’s tekst. Hij leest het allemaal. Als het gaat over de brieven van Emily Dickinson schrijft hij dat Vestdijk uiteraard de biografieën niet kende die later zijn geschreven en daarom een ander beeld heeft van Dickinson. Dan noemt hij een boek, vier dikke delen <i>Critical Assessments</i>, drieduizend pagina’s. Het boek was in de ramsj, maar alleen verkrijgbaar in Nijmegen. Dus hij erheen; het waren echt enorme boekdelen, “Ik was kapot toen ik thuiskwam!”<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Met heel veel plezier las ik dit brievenboek in twee dagen uit. Het is bijna onbegrijpelijk waarom Vestdijk niet meer gelezen wordt. Kees geeft hier nog wel een verklaring voor en legt de schuld deels bij de Vestdijkkundigen. De schrijver is te veel kapot geanalyseerd: de deskundigen hebben zijn grondthematiek blootgelegd. Hiermee heeft hij zijn plek in de canon ingenomen. Men weet wat voor schrijver hij was, en hoeft hem nu dus niet meer te lezen. Het is wat kort door de bocht, maar er zit wel wat in. Veel lezers hebben een beeld van Vestdijk in hun hoofd, maar zijn werk is zo divers, dat is gewoon niet in één beeld te vangen. Tot slot had ik het leuk gevonden als de twee het boek hadden afgesloten met hun favoriete top tien. Vooral Maarten is als het gaat om componisten altijd bereid een lijst favorieten te geven, jammer dat hij en Kees dit niet voor de romans van Simon Vestdijk hebben gedaan. <o:p></o:p></span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-89398762789037237492023-12-15T14:05:00.010+01:002024-02-17T10:42:49.438+01:00Kees ’t Hart – Hotel Vertigo<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgR_Jr9v0kVLCczjjcJo2_ZOhoQZX0z0C3Of8odumqGziLOiON8zFT8WKepROPcArCLyq5z2oixScQswoNygodpNECQW4zMo9AiUKnp0fBWGXgYAZmv-kUdwYCLHKRzwkbfGW3IhG1FfEAlyNcai2QI6u8L1mMlsUgrcTQfe8yC4nuYBxhTC4lxckJf/s840/1433%20Kees%20%E2%80%99t%20Hart%20%E2%80%93%20Hotel%20Vertigo.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="840" data-original-width="521" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgR_Jr9v0kVLCczjjcJo2_ZOhoQZX0z0C3Of8odumqGziLOiON8zFT8WKepROPcArCLyq5z2oixScQswoNygodpNECQW4zMo9AiUKnp0fBWGXgYAZmv-kUdwYCLHKRzwkbfGW3IhG1FfEAlyNcai2QI6u8L1mMlsUgrcTQfe8yC4nuYBxhTC4lxckJf/w248-h400/1433%20Kees%20%E2%80%99t%20Hart%20%E2%80%93%20Hotel%20Vertigo.jpg" width="248" /></a></div><br /> <p></p><i><span face="Arial, sans-serif" style="font-size: 12pt;">Hotel Vertigo</span></i><span face="Arial, sans-serif" style="font-size: 12pt;"> is een roman uit 2012. Vincent van Zandt is een gepensioneerde </span><span face="Arial, sans-serif" style="font-size: 12pt;">architect die San Francisco bezoekt. </span><span style="font-family: arial;">Hij is hier voor het eerst terug sinds hij er in 1957 als een scholier via een uitwisselingsproject voor een paar maanden verbleef. Hij logeert in Hotel Vertigo, waarmee het verband met Hitchcock meteen is gelegd. Hier nam de regisseur enkele scènes op voor zijn film Vertigo. Vincent maakte als zeventienjarige deel uit van de zogenaamde second unit en was betrokken bij opnames in het hotel. </span><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;">Kees ’t Hart heeft een aanstekelijke manier van schrijven, alsof hij uit de losse pols een verhaal vertelt. Hij schakelt tussen twee tijden: het heden en 1957, toen de hoofdpersoon logeerde bij een familie die betrokken was bij Synanon, een sekte-achtige beweging die hulp bood aan verslaafden. Het was ook de tijd en de plek van de beat poets. Je bent door de manier van schrijven geneigd de feitelijkheden in de roman voor waar aan te nemen. De beschrijvingen van de stad San Francisco, van het milieu waar Vincent als scholier in terecht komt, van de activiteiten van Synanon en van het werk dat komt kijken bij de opnames van de film Vertigo zijn allemaal even sterk. De schrijver heeft zich in deze onderwerpen verdiept, maar zet de feiten ook gewoon naar zijn hand als hem dat zo uitkomt. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"><span face="Arial, sans-serif">De film Vertigo lijkt een belangrijk element. Vincent heeft een vorm van hoogtevrees, die zich uit als hij naar boven kijkt in de buurt van hoge gebouwen. Hiermee wordt een verband met de film gesuggereerd, maar de film is vooral decor. Het verhaal van <i>Hotel Vertigo</i> heeft weinig van doen met het verhaal in de roman en de hoofdpersoon Vincent lijkt niet op John Scottie Ferguson</span>. Er zit wel een spannend element in het boek omdat het lang onduidelijk blijft waar hij precies naar op zoek is in San Francisco: sporen van zijn verblijf in 1957, of het terugvinden van een meisje met de zeer algemene naam Lee Jones. En was het wel haar echte naam? De redenen van zijn plotse vertrek uit San Francisco blijven ook lange tijd vaag. Maar uiteindelijk gaat het hier niet om in de roman, de zoektocht zelf levert tal van mooie ontmoetingen en verhalen op: over architectuur, het maken van illustraties voor pulpboekjes, de haven van San Francisco en de Synanon-beweging. Het leest allemaal bijzonder aangenaam.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif"><span style="font-family: arial;">Aan het einde van de roman gebeurt er iets merkwaardigs. Met één hoofdstuk te gaan waren er nog tal van open eindjes. Ik vroeg mij af hoe hij dit ging oplossen. Het antwoord is dat de schrijver op een nogal fantastische manier alles en iedereen letterlijk laat samenkomen in het hotel. Eerst dacht ik dat het een droom van Vincent was, maar dat bleek niet zo te zijn. De vele toevalligheden zijn erg clichématig. Ik vroeg mij af of de auteur genoeg had van zijn personages en er snel een einde aan wilde breien? Of kun je dit einde opvatten als een parodie? Ik ben er niet uit, maar verrassend is het wel.</span><span style="font-family: Times New Roman, serif;"><o:p></o:p></span></span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-43624679389513820322023-12-09T15:11:00.008+01:002024-02-17T10:43:00.339+01:00Kees ’t Hart – Pleidooi voor pulp<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiuMek0m8tCzoAm1rf0h4u6jjKxwS-Ic03h06uTpvnVEAOudhSQygzGDbMoDMfJkO1pLhiVAlEDSni9jIRtfUv9LPAX3iWXCDfLIfH3QZn71Hrz5fA7X599qMh4uifQ-jnNeYeXM-h540579MuRm_XqQ4TOAzImVKRDR5hSl7HwZhF_IQxwjyPYOW53/s320/1432%20Kees%20%E2%80%99t%20Hart%20%E2%80%93%20Pleidooi%20voor%20pulp.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="320" data-original-width="195" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiuMek0m8tCzoAm1rf0h4u6jjKxwS-Ic03h06uTpvnVEAOudhSQygzGDbMoDMfJkO1pLhiVAlEDSni9jIRtfUv9LPAX3iWXCDfLIfH3QZn71Hrz5fA7X599qMh4uifQ-jnNeYeXM-h540579MuRm_XqQ4TOAzImVKRDR5hSl7HwZhF_IQxwjyPYOW53/w244-h400/1432%20Kees%20%E2%80%99t%20Hart%20%E2%80%93%20Pleidooi%20voor%20pulp.jpg" width="244" /></a></div><p><br /></p><p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;">Onlangs las ik twee dichtbundels van Kees ’t Hart en ben ik mij in zijn werk gaan verdiepen. Er ligt een stapeltje boeken klaar om te lezen. Hoewel ik vroeger wel eens wat van Kees ‘t Hart heb gelezen is het opmerkelijk dat ik hem niet eerder heb ontdekt, want alles wat ik van hem lees bevalt mij heel erg. Zelfs zijn briefwisseling met Maarten ’t Hart over Vestdijk heb ik destijds links laten liggen. Vreemd, want ik heb bijna alles van Maarten ’t Hart gelezen en ik houd erg van het werk van Vestdijk. Vandaag dus het boek getiteld <i>Toetssteen </i>meteen tweedehands besteld. <i>Pleidooi voor pulp</i> is non-fictie; de manier van schrijven van Kees ’t Hart in dit boek is even prettig als in zijn romans en verhalen.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;"> <span></span></span></p><a name='more'></a><p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;">De aanleiding voor dit pleidooi is de minachting vanuit de literaire wereld voor een genre dat gretig wordt gelezen door grote hoeveelheden mensen. Onder lectuur die pulp genoemd wordt gaan vele genres schuil, zoals detectives, streekromans, griezelverhalen, oorlogsverhalen en westerns. ’t Hart verdiept zich in dit boek in de romantische verhalen of liefdesboeken. Vroeger werd dit werk ook wel met keukenmeidenromans of damesromans aangeduid. Bekend is natuurlijk de serie <i>Bouquetreeks</i>, waarvan de deeltjes nog steeds met ijzeren regelmaat verschijnen. De auteurs zijn praktisch onbekend en schrijven volgens een herkenbaar stramien. Het genre is tegenwoordig in opkomst, men name een aantal Amerikaanse schrijfsters - het zijn bijna altijd vrouwen die deze romantische boeken schrijven - is succesvol. Sommigen bedienen een miljoenenpubliek.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"><span face="Arial, sans-serif">Kees ’t Hart schijft dat hij vroeger verslingerd was aan deze boeken en doet voor zijn pleidooi onderzoek naar hedendaagse auteurs. Hij leest recensies en commentaren van lezers op Goodreads en leest zelf een flinke hoeveelheid romantische boeken. Hij ontrafelt het stramien en ziet dat er tegenwoordig nieuwe subgenres zijn ontstaan, zoals black romance en lesbian romance. In zijn analyse onderscheidt hij twee kernbegrippen: lust en angst. De vrouwelijke hoofdpersoon ontmoet een man die bij haar emotionele en/of erotische verwarring teweegbrengt. Er is aantrekkingskracht: hij is knap en afstandelijk, maar heeft een randje: een duister verleden, hij is nog bezet of er zijn andere obstakels die uit de weg geruimd moeten worden. Zij worstelt vaak met eerdere ervaringen, mannen die haar lieten zitten of die zij ten onrechte vertrouwde. Het begrip angst is niet het Nederlandse begrip angst maar de Amerikaanse term die breder is en ook onzekerheid en verwarring insluit. Uiteindelijk komt het allemaal goed en krijgen zij elkaar, het gaat om ware liefde: </span><span style="color: #212529;">Happily Ever After, vaak afgekort als HEA. Romantische komedies volgen hetzelfde model. Centraal in het verhaal en de beleving ervan is de emotie die overgebracht wordt, niet de schrijfstijl of de verrassende plot.<o:p></o:p></span></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"><span face="Arial, sans-serif">Vanuit de literatuurwetenschap is er sporadisch over het genre geschreven, maar meestal neerbuigend. En men gaat voorbij aan het plezier dat lezers eraan beleven. Vaak wordt gesteld dat de verhalen onrealistisch zijn. Terecht gaat ’t Hart hier verschillende keren tegenin: alsof literaire romans wel realistisch zijn, of dat hoe realistischer een roman, hoe beter deze is. <i>Madam Bovary</i> is evenmin realistisch, het is fictie zoals alle literatuur. Waar het meer om gaat is dat een boek (of film, toneelstuk, e.d.) de </span><span style="color: #212529;">illusie van realisme geeft, genoeg om je in te leven in het verhaal. </span><span face="Arial, sans-serif">’t Hart laat zich tijdens het lezen nog altijd graag meevoeren en leeft mee met de personages, al weet hij hoe de afloop zal zijn. Daar gaat het kennelijk niet om bij het publiek. Op Goodreads leest hij de commentaren op romantische boeken. Deze zijn anders dan literaire critici misschien denken, niet simplistisch of dom. Mensen weten uiteraard wat zij lezen en beleven hier gewoon plezier aan. Het gaat hen niet om de literaire kwaliteiten van een boek.<o:p></o:p></span></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;">Leuk is dat ik in dit pleidooi dingen tegenkwam die ik herkende uit de tijd dat ik veel pulp las. Voordat ik naar de middelbare school ging en mij het lezen werd afgeleerd, las ik naast kinderboeken een strips ook oorlogsromans, detectives en griezelromans. In de boekenkast stond Konsalik naast Couperus. Ik had toen nog geen interesse voor de auteur, wie een boek schreef was niet van belang. Ik las vooral boekjes uit de reeks griezel-story. Naar aanleiding van het boek van Kees ’t Hart bestelde ik er een paar tweedehands. De omslagen zijn schitterend en het verhaal is herkenbaar. Ondanks de slechte vertaling en de uitleggerige manier van schrijven liet ik mij toch meevoeren en las ik een verhaal uit. Het besef dat er meer is dan literair lezen is al langer doorgedrongen tot bibliotheken. Het is jammer dat ’t Hart deze niet noemt in zijn boek. In de meeste bibliotheken zijn er afdelingen met spanning en met romantiek. Het uitgangspunt van leesbevordering is leesplezier en niet literair leren lezen.<o:p></o:p></span></p><p><span style="font-family: arial;"> </span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-9110673423602322774.post-85274345599779433292023-12-08T20:41:00.009+01:002023-12-08T20:42:26.606+01:00Lies Gallez - honger, heteronormativiteit & het heelal<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjHaTZ1fgRb5wasHtiQgo8ESPoHl7UKshZmtVgvR3kE9TEyjNJvWUJmApUVQjCnQEBMKgNyf_ENUGOpaK3qdAg-gRmCrHOF0Y3gEMry8wAfZi0u3gEZCv77r9aE3c6p8H6qpjvYsb8G-BmR3tGp_l7b8VroteXU3ugW8QPix6fxN6NxuTuXMAuUvTp8/s241/1431%20Lies%20Gallez%20-%20honger,%20heteronormativiteit%20&%20het%20heelal.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="241" data-original-width="184" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjHaTZ1fgRb5wasHtiQgo8ESPoHl7UKshZmtVgvR3kE9TEyjNJvWUJmApUVQjCnQEBMKgNyf_ENUGOpaK3qdAg-gRmCrHOF0Y3gEMry8wAfZi0u3gEZCv77r9aE3c6p8H6qpjvYsb8G-BmR3tGp_l7b8VroteXU3ugW8QPix6fxN6NxuTuXMAuUvTp8/w305-h400/1431%20Lies%20Gallez%20-%20honger,%20heteronormativiteit%20&%20het%20heelal.jpg" width="305" /></a></div><br /> <p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span face="Arial, sans-serif" style="font-family: arial;">Voor het zomernummer van Awater (2023) schreef ik de volgende recensie:<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;"> </span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;">In 2021 debuteerde de Vlaamse Lies Gallez met de verhalenbundel <i>Het water vangen </i>en riep <i>NRC Handelsblad </i>haar uit tot rijzende ster. De bundel ontving veel lof en werd poëtisch genoemd. In alles klonk de stem van de dichter door. Opmerkelijk is dat haar poëziedebuut <i>honger, heteronormativiteit & het heelal </i>teksten bevat die je ook als proza kunt lezen. Voor Gallez zijn de grenzen tussen genres niet maatgevend voor wat zij wil zeggen. <o:p></o:p></span></p><span><span style="font-family: arial;"><a name='more'></a></span></span><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="font-family: arial;"><br /></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;">De bundel heeft drie afdelingen die inhoudelijk sterk van elkaar verschillen, maar gelijkvormig ogen. Zij gebruikt meestal doorlopende lange zinnen met witonderbrekingen ertussen. De achterflap vermeldt een uitzoomende beweging van het kleine ik, naar de ander en vervolgens naar de wereld. De enorme verscheidenheid aan onderwerpen en de diversiteit aan standpunten maken het werk spannend en broeierig.</span></p><p></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;">In ‘honger’ wordt iemand – een geliefde, of misschien ook de verteller zelf? – in de je-vorm aan gesproken: ‘stel je het volgende voor, je bent verdrietig om een willekeurige reden. jij mag/ kiezen: je lievelingskat kwam onder de banden van een snelle auto terecht, je/ hart staat op het punt te breken, de bladeren vallen te snel van de bomen, al het/ fruit in supermarkten is eenzaam.’ In dit openingsgedicht gaat het over troost bieden. De dichter verlangt hier zelf evenzeer naar: ‘troost is ook langzaam naar de ander toe bewegen.’ Deze spanning, met verrassende terzijdes, kenmerkt de eerste sectie. De verteller en de geliefde delen hun angsten en verlangens. Het herhalen van de vraag ‘ben je bang?’ in het gedicht ‘drijfangst’ klinkt bezwerend en kun je ook lezen als een smeekbede om samen te komen. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;"><br /></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;">In ‘heteronormativiteit’ is de toon anders. Twee geliefden tasten elkaar fysiek af en ontdekken verschillen en overeenkomsten. De dichter gebruikt feitelijke gegevens om hun seksualiteit te verkennen en het eigene van hun relatie voorop te stellen, zoals definities van homoseksualiteit uit de verschillende edities van de DSM (<i>Diagnostical and Statistical Manual of Mental Disorders</i>). De tegenstelling tussen hun liefde en de feitelijke norm (‘heteroseksualiteit is alles’) verbeeldt Gallez hiermee sterk. Verdedigen tegenover de buitenwereld is nodig, zoals in het gedicht ‘hoe er zo lesbisch mogelijk uit te zien’: <br /><br /><o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;">iemand zegt: ik wist niet dat je lesbisch was. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;">ik zeg: dat wist ik ook niet. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;">iemand zegt: ik bedoel, ik wist niet dat je een vriendin had. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;">ik zeg: ja, die heb ik. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;">(blond, mooi, slim, de geur van weleda onder de lakens.) <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;">iemand zegt: ik bedoel, je ziet er niet lesbisch uit. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;">‘hoe zie ik er zo lesbisch mogelijk uit?’ <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;">enter. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;">google zegt: wear your hair short. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;">google zegt: wear jeans. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;">google zegt: wear the right jewelry. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;">de spiegel zegt: je ziet er te hetero uit. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;">error. error. error.<br /><br /><br /><o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;">Het gebruik van ‘error’ en later ook ‘ctrl + alt + delete’ toont de verwarring bij iemand die binnen de norm valt. Deze tweede sectie is een pleidooi voor liefde en seksualiteit in welke vorm dan ook. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;"><br /></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;">In de slotsectie ‘het heelal’ is de strijdbare toon gematigd en zoekt de dichter een positie ten opzichte van de buitenwereld, zoals in het gedicht ‘opnieuw de wereld’: ‘ik wil je naam noemen en me in jouw lichaam verstoppen. we kunnen niet/ almaar meer willen in een wereld die vergaat van hitte, oorlog, overstromingen./ dat hebben de kinderen al begrepen.’ Het hier gebruikte ‘we’ verwijst zowel naar de twee geliefden als naar de gehele mensheid. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;">Om de nietigheid te verbeelden roept Gallez scènes uit haar jeugd op, waar zij met een Nijntje-nachtlampje Stephen Hawking las en ontzag voor het heelal ontwikkelde. Het is een klassiek thema. Een echo van het gedicht ‘Sterren’ van Hélène Swarth klinkt door in ‘stel je voor 3.0’: ‘stel je voor, wanneer we sterven is er nog altijd het heelal vol sterren en/ sterrenstelsels. we zeggen niet: geef ons de hemel. we zeggen: geef ons het/ heelal.’ <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529; font-family: arial;"><br /></span></p><p class="MsoNormal" style="margin: 0cm;"><span style="color: #212529;"><span style="font-family: arial;">De debuutbundel van Lies Gallez biedt een rijk palet aan onderwerpen en beelden, van intieme details tot aan een hommage aan het heelal. Zij stelt voortdurend vragen bij onze gangbare normen, kortom: een geslaagd debuut.</span><span style="font-family: Times New Roman, serif;"><o:p></o:p></span></span></p>Alek Dabrowskihttp://www.blogger.com/profile/05566405543080776576noreply@blogger.com0