In 2021 verscheen de dikke biografie van Nescio. Biografe Lieneke Frerichs maakte hiervoor onder meer gebruik van de brieven die J.H.F. Grönloh in de oorlog schreef. Ze kreeg geregeld van lezers de vraag of deze brieven uitgegeven konden worden. Dit gebeurde dit jaar in het mooi verzorgde Zingen in het donker. Nescio schreef vanaf augustus 1944 naar zijn kinderen in Groningen. Het zijn berichten over wat hem en zijn vrouw dagelijks bezighield; dat was vooral de vraag hoe aan eten te komen.
Deze korte roman (of novelle) uit 1998 heb ik helemaal gemist. De uitgave die ik las is uit 2010, een dertiende druk. Dat zegt al iets over het succes. Over het water heeft diverse prijzen gewonnen en is inmiddels in veertien talen vertaald. Het lijkt mij ook een boek dat veel door leerlingen wordt gelezen: niet al te dik en een begrijpelijk, goed geschreven verhaal waar elementen inzitten die het voldoende diepgang geven. Het verhaal speelt eind jaren dertig in Amsterdam en de hoofdpersoon is een jongen die een groot talent voor roeien heeft.
Het was lang geleden dat ik iets van Frans Stüger las. Hij debuteerde in 1975 met de korte roman De gedachte, In de jaren tachtig verschenen er nog drie romans, waarvan ik vooral Desillusies sterk vond. Daarna ben ik hem uit het oog verloren. Een lichaam in de lente is uit 1997 en is één deel van een vierluik met telkens de naam van een seizoen in de titel. Hoofdpersoon is in alle delen Hugo Zandman, een eenzame vrijgezel die hunkert naar liefde.
Jana Beranová is natuurlijk bekend als dichter en vertaler van het werk van onder anderen Milan Kundera. Zij heeft ook proza geschreven. In 1992 verscheen Nu delen we een geheim, een verhalenbundel die als ondertitel fragmenten kreeg. Gezien de samenhang tussen deze verhalen, die zijn gebaseerd op haar eigen geschiedenis, kun je het boek ook als roman lezen.
Een eeuwigheid geleden las ik deze Nederlandse klassieker. Ik herlas het in de hertaling uit 2019 van Michelle van Dijk. De spanning en de zwaarmoedige sfeer van het boek kon ik mij nog goed herinneren. Ook stond mij bij dat bijna alle personages in het boek hoogbejaard waren. Ik ben nu zelf 35 jaar ouder, maar nog steeds zijn de meeste karakters in het boek ouder dan ik.
Na het lezen van de eerste twee romans van Andres Burnier (1931-2002) en het optreden van Elisabeth Lockhorn in onze talkshow De Kronieken werd het de hoogste tijd haar biografie te lezen. Ronnie Dessaur, zoals zij echt heette, was een persoon met vele gezichten. Maar wat is echt? Andreas Burnier was even echt als haar andere persoonlijkheden. Lockhorn is erin geslaagd deze te ontrafelen en met haar zeer heldere schrijfstijl levensecht te presenteren. Juist niet de nadruk leggen op één identiteit en het zo weinig mogelijk oordelen maken dit een geslaagde biografie.
Dit jaar op 15 maart is het tien jaar geleden dat Rascha Peper stierf. Rond het jaar 2000 maakte ik voor het eerst kennis met haar werk. De roman Russisch Blauw uit 1995 was het eerste boek dat ik van haar las en ik was meteen verkocht. Ik las direct alles wat zij eerder had geschreven en bleef haar volgen en lezen. Rascha Peper schreef over universeel menselijke thema’s - ambitie, jaloezie, overwinnen van de dood - in vaak een historische context. Zij wist een fantasierijke vertelkunst te koppelen aan rationele, soms wetenschappelijk, verhandelingen, die uitstekend binnen de verhalen passen. Haar hoofdpersonen worden door een specifieke passie, of zeg maar gerust obsessie, gedreven. Peper dreigt nu vergeten te worden. Haar werk is denk ik niet actueel of urgent genoeg. Dat was het overigens nooit.
Meteen na het lezen van het debuut Een tevreden lach las ik van Andreas Burnier dit boek uit 1969. Van Het jongensuur wordt gezegd dat het haar meest autobiografische roman is. Het verhaal speelt in de Tweede Wereldoorlog waarin Simone een joods meisje is en moet onderduiken op verschillende adressen.
Andreas Burnier (1931-2002) was als feministe in de jaren zestig een voorloper en inspiratiebron voor velen. Ze was een aantal jaren getrouwd met een man en kreeg kinderen, maar voelde zich van jongs af aan meer aangetrokken tot vrouwen. Belangrijker was misschien nog dat zij zich een man voelde in een vrouwenlichaam. Zij had joodse wortels en zei eens: "Het is altijd een voorrecht te worden geboren in een onderdrukte groep.” Deze persoonlijke thema’s vormen een belangrijk deel van haar werk. Naast schrijfster van romans, verhalen en essays was Burnier hoogleraar criminologie.
Dit jaar is het 75 jaar geleden dat deze klassieker uitkwam. Voor deze gelegenheid is er een herdruk beschikbaar voor € 7,50. Deze uitgave heeft het prachtige blauwe omslag dat eerder de Engelstalige editie sierde. De Avonden is een winterverhaal en bestaat uit tien hoofdstukken, waarin je de laatste tien dagen van het jaar 1946 volgt uit het leven van de 23-jarige Frits van Egters.
Na het overlijden van Remco Campert ging ik in mijn boekenkast op zoek naar zijn werk. Er was een tijd - zo halverwege de jaren tachtig toen hij Somberman’s actie als Boekenweekgeschenk schreef - dat ik zijn korte verhalen en romans las en herlas, zoals Wie doet de koningin, Een ellendige nietsnut, Tjeempie! en De Harm & Miepje Kurk story. Mijn jongere broer nam de stukjes op die Campert wekelijks voorlas voor de radio. We draaiden ze vaak af en kenden de meeste uit ons hoofd. Later ben ik zijn poëzie gaan lezen en meer en meer gaan waarderen.
