Gerard Reve – De Avonden

Dit jaar is het 75 jaar geleden dat deze klassieker uitkwam. Voor deze gelegenheid is er een herdruk beschikbaar voor € 7,50. Deze uitgave heeft het prachtige blauwe omslag dat eerder de Engelstalige editie sierde. De Avonden is een winterverhaal en bestaat uit tien hoofdstukken, waarin je de laatste tien dagen van het jaar 1946 volgt uit het leven van de 23-jarige Frits van Egters. 

 

Er zijn mensen die ieder jaar vanaf 22 december De avonden in tien dagen herlezen. Voor mij was het alweer minstens tien jaar geleden dat ik het boek beluisterde. Het luisterboek, voorgelezen door de auteur zelf, is heerlijk om in bed op te zetten. Je valt er vrij snel bij in slaap. Toch denk ik dat ik deze keer minstens driekwart van het boek heb gevolgd. Bij De Avonden maakt het niet zoveel uit waar je begint met lezen of luisteren, het is altijd raak. Deze week sprak ik iemand die De Avonden onbedoeld grappig noemde. Hoezo, onbedoeld? Als je in de stemming bent is het verhaal op iedere pagina bijzonder grappig, opzettelijk grappig. Sommige passages zijn wat melig, maar als je zijn stem erbij hoort met de perfecte intonatie, blijft het heerlijk. 

 

Ik neem aan dat iedereen het boek kent. Uiteenzetten waar het verhaal over gaat is niet nodig. Citeren is altijd goed, het begin van het tiende hoofdstuk, 31 december 1946:

 

Dinsdagmiddag verliet hij om twee uur het kantoor. Een fijne motregen had juist opgehouden. ‘Ik zou me erg moeten vergissen, als er niet een stevige mist op komst was,’ zei hij bij zichzelf, toen hij buitenkwam. ‘We houden eerst nog even wind, maar zodra die gaat liggen, is het zo ver.’ Hij liep op de fietsenstalling toe, maar bleef vlak bij de ingang plotseling staan. ‘De fiets is nog thuis,’ dacht hij, ‘menselijke onmacht.’

Hij draaide zich om en begon naar huis te lopen. Met gebogen hoofd, de handen in de zakken, stapte hij in matige pas voort. ‘We zijn vroeg vrij vandaag,’ dacht hij, ‘de dienst is als op Zaterdag. In werkelijkheid is het echter een Dinsdag. Morgen is het een Zondag, maar het is een Woensdag. Wanneer we weer aan het werk gaan, is het dus een Maandag, maar tegelijk Donderdag. Dan zullen we dus kunnen zeggen: overmorgen is het Zaterdag. We zien hieruit, hoe men eenvoudige dingen met geringe middelen ingewikkeld kan maken. Het is geen slechte week.’ Hij haalde diep adem en zuchtte. ‘Valt er nu regen of niet?’ zei hij bij zichzelf. ‘Er is een toestand, dat het regent en een, waarbij het droog is. Daartussen is niets. Toch zijn er minuten, dat je het niet nauwkeurig weet, je hand uitsteekt en niet zeker ervan bent. Laten we bij onzekerheid zeggen: het regent nog, maar onmerkbaar. Ja, dat is een goede vorm.’

Hij keek in het voorbijlopen in de uitstalling van een boekwinkel naar het grote model van een vulpenhouder, dat aan twee dunne draden, met de pen naar beneden, boven de boeken hing. ‘We moeten de kleinigheden buiten beschouwing laten,’ dacht hij, ‘dan staat alles er niet zo slecht voor. Gesteld, dat oudejaar op een Zaterdag viel? God behoede ons daarvoor. Toch kan het. Of kan het niet? Ja, eens in de zoveel jaar moet het gebeuren.’