Gajto Gazdanov (1903-1971) werd in de jaren twintig in de Parijse emigrantenpers vaak in een adem genoemd met Nabokov. Beiden werden gezien als dé beloftevolle jonge schrijvers van hun generatie. Gazdanov is in de vergetelheid geraakt. Pas enige tijd na de val van de Sovjet-Unie werd zijn werk opnieuw uitgegeven en vertaald. Het fantoom van Alexander Wolf verscheen oorspronkelijk in 1947. Deze Nederlandse vertaling van Yolanda Bloemen is van 2013.
Gazdanov woonde als kind in Charkov toen de revolutie uitbrak. Hij vocht tijdens de burgeroorlog als zestienjarige op de Krim. Toen de Witten in het nauw gedreven werden wist hij te ontsnappen en Constantinopel te bereiken. Hij volgde een studie in Bulgarije en trok daarna naar Parijs, waar heel veel Russische vluchtelingen terecht kwamen. Hun aantal wordt geschat op 50.000. Vanaf 1926 publiceerde hij in Russische emigrantentijdschriften en werd hij als talent ontdekt. Voor zijn inkomsten werkte hij, als zovelen Russen in die tijd in Parijs, als taxichauffeur. Na de Tweede Wereldoorlog verscheen zijn werk in diverse talen en werkte hij bij de Amerikaanse radiozender Liberty. Hij brak nooit echt door bij het grote publiek en na zijn dood werd hij vergeten. In het Nederlands zijn er naast Het fantoom van Alexander Wolf twee romans van hem vertaald: Een avond met Claire uit 1929 en Nachtwegen uit 1940.
Het fantoom van Alexander Wolf is een merkwaardige roman. De hoofdpersoon is een Russische journalist in Parijs. De eerste zin van het boek, die na het uitlezen ervan extra betekenis krijgt, luidt als volgt. “Van al mijn herinneringen, van die eindeloze reeks ervaringen uit mijn leven, is de pijnlijkste de herinnering aan de enige moord die ik heb begaan.“ Als jongeman vocht hij in de Russische burgeroorlog. Hij doodde daar een tegenstander die eerst hem van zijn paard afschoot. Jaren later leest hij een Engelse verhalenbundel van een talentvolle schrijver. Tot zijn stomme verbazing staat daar tot in detail het verhaal in van dit vuurgevecht. Hij wordt onrustig, schrijft de uitgever aan en gaat op zoek naar de auteur.
Wat volgt is ten eerste het spannende verhaal van deze zoektocht, maar daarbij is het ook gewoon een goed geschreven relaas van een man die niet weet wat hij met zijn leven aan moet. Hij is journalist maar schrijft veel liever literatuur, hij gaat veel uit, bezoekt een bokswedstrijd waar hij verslag van doet, komt in contact met een mysterieuze vrouw en begint een relatie met haar. Gazdanov houdt ervan boeiende zijpaden te bewandelen, waarvan je denkt dat zij niks met het verhaal te maken hebben. Het spannende element is niet wat de roman goed maakt, het zijn de dialogen met zijn minnares, de geheimzinnige sfeer, de nostalgie en de filosofische beschouwingen waarmee het boek vol staat. Het is een vergelijkbare leeservaring als bij Nabokov. Het maakt niet zoveel uit waarover hij schrijft en welke kant het verhaal op gaat, het leest gewoon bijzonder prettig. Over de inhoud kan ik verder niets zeggen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten