Ik heb praktisch alles van de vorig jaar overleden Anton Valens gelezen en was blij verrast toen er postuum een boek van hem verscheen. De korte roman Een wagon vol duivels is geheel in de stijl van zijn vorige werk en dus een klein meesterwerk. Ik las het boek niet maar luisterde het. Justus van Dillen las het deskundig voor. Meestal vind ik stemmetjes opzetten tijdens het voorlezen een afknapper, maar de paar maal dat Van Dillen een stukje zang van de hoofdpersoon Stanley opvoert zijn erg geslaagd.
De roman speelt in de eenentwintigste eeuw in Amsterdam, maar straalt de sfeer uit van het kunstenaarsmilieu van de jaren tachtig van de vorige eeuw. Het verhaal draait om de vriendschap tussen twee mannen van in de vijftig. De naamloze hoofdpersoon kent Stanley al jaren via een ex-vriend van Stanley. Na een periode van creatieve stilte besluit Stanley, die voorheen danser was, om zijn zangtalent te tonen aan het publiek. Hij heeft toegang tot een dansstudio die voor de gelegenheid moet dienen als plek voor drietal solo-optredens met expressieve zang. De verteller krijgt de rol van assistent. Hij mag de gasten binnenlaten en thee schenken.
Valens zet deze situatie met zijn kenmerkende humor neer. Hij weet een vreemde sfeer te creëren, maar nergens wordt hij cynisch of ontaardt een scène in slapstick. Sommige situaties zijn heerlijk tenenkrommend. Tijdens de optredens gaat Stanley in gesprek met het publiek en vraagt hij hen wat zij van zijn optreden vonden. Valens laat zijn personages in mooie clichés antwoorden. Je voelt ook telkens de ik-persoon aarzelen of hij zal voldoen aan wensen die Stanley heeft. Toch blijft hij hem trouw.
Deze wat ongelijke verhouding zie je veel in de romans en verhalen van Valens. Ik heb nu praktisch alles van hem gelezen. De eerste twee boeken spelen in de thuiszorg. De hoofdpersoon en verteller is thuiszorgmedewerker. Hoewel hij onderdeel is van de situatie probeert hij alles te registreren met het oog van een buitenstaander. Hij wil zich er liever niet in mengen, maar ontkomt daar niet aan. Die rol heeft de verteller ook in veel van zijn volgende romans. In Het boek Ont en Het compostcirculatieplan komt de hoofdpersoon van waaruit je het verhaal volgt in aanraking met iemand met een idee of bezigheid. Hij laat zich verleiden om mee te doen, maar je weet als lezer al dat het idee tot mislukken is gedoemd. Toch steunt hij het enthousiasme en heeft hij mededogen met de ander. Deze rol van welwillende betrokkene weet Anton Valens geniaal neer te zetten. Ook in Een wagon vol duivels valt de verteller Stanley niet af, hoewel hij ook niet helemaal gelooft in zijn talent als zanger.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten