David Garnett – Vrouw of vos

Vorig jaar verscheen de herdruk van deze prachtige novelle uit 1922. De schrijver was verbonden met de Bloomsburygroep. Zijn bijnaam was Bunny. In het nawoord zet vertaler Irwan Droog het ingewikkelde liefdesleven van hem uiteen. David (Bunny) Garnett (1892-1981) kreeg een verhouding met schilder Duncan Grant, die relaties onderhield met andere mannen en met één vrouw: Vanessa Bell, de zus van Virginia Woolf. Vanessa was getrouwd met  Clive Bell. Zij raakte zwanger van Duncan en kreeg een dochter Angelica Bell. Bunny verklaarde dat het meisje zo mooi was en dat hij later met haar zou trouwen; aldus geschiedde.

Het verhaal van ‘Vrouw of vos’ - Engelse titel ‘Lady into Fox’ - is fascinerend. Silvia, de vrouw van Richard Tebrick neemt plotseling het uiterlijk aan van een vos. Hij herkent zijn vrouw nog wel aan haar blik en aan haar manieren, maar zij is ontegenzeggelijk een vos geworden. Meneer Tebrick probeert te doen alsof er niets is veranderd. Het personeel wordt ontslagen en het stel heeft zo min mogelijk contact met de buitenwereld. Zij wonen sowieso al afgelegen.

Wat volgt is een strijd waarbij de man zijn vrouw zoveel mogelijk als de keurige Silvia wil blijven zien. Aanvankelijk lukt dat. Zij kleedt zich iedere ochtend aan en wast de vossenlucht van zich af. Silvia eet aan tafel, speelt een spelletje kaart met haar man en waardeert het pianospel. Maar het vosseninstinct laat zich gelden. Zij scheurt de kleren van haar lijfje, eet liever rauw vlees en rent achter de eenden aan. Voor Richard is het ook een interne strijd: moet hij zijn vrouw behandelen zoals zij was of moet hij toegeven aan haar nieuwe verlangens als vos.

David Garnett weet dit gegeven schitterend uit te werken. Het verhaal is perfect. Je leest het ademloos uit en bent helemaal niet verbaasd over de gedaanteverwisseling. Het sprookjesachtige van het verhaal staat niet in de weg dat de schrijver alle grote menselijke gevoelens laat opkomen bij de mannelijke hoofdpersoon. Hij is geraakt door de verandering, wordt boos op zijn vrouw, hij voelt zich bedrogen en is dan weer vergevingsgezind. Later verwaarloosd hij zichzelf in zijn pogingen haar terug te winnen.

Je kunt het verhaal lezen als een onmogelijke liefde of als een vrijheidsstrijd van de vrouwelijke hoofdpersoon. ‘Vrouw of vos’ is een allegorie, maar waar staat de gedaanteverwisseling dan symbool voor? Wat de betekenis van het verhaal is, dat hebben velen zich al afgevraagd. Zelf zegt Garnett erover dat hij het verhaal zonder veel bijbedoelingen heeft opgeschreven, “maar later inzag dat hij het probleem van huwelijkstrouw tot in het absurde heeft doorgetrokken.”