Boris Ryzji – Rotterdams dagboek

De eerste zin uit ‘Rotterdams dagboek’ van de Russische dichter Boris Ryzji sprak mij meteen aan. “Ik ging een café binnen, kreeg er de kriebels, ging naar buiten en liep snel naar een tegenovergelegen café.” Dit boekje schreef Ryzje nadat hij in 2000 had opgetreden op Poetry International. Hij schreef over zijn belevenissen in Rotterdam, maar de tekst gaat vooral over zijn leven in Jekaterinburg, waar het naast dichten draaide om vechten en zuipen.

Zelf maakte Ryzji deze uitgave niet meer mee. In 2001 verhing hij zich in zijn ouderlijk huis. Hij werd 26 jaar. Dit gegeven geeft de tekst een bijzondere lading. Je begrijpt ook waarom de verhalen naar het einde toe wat chaotischer worden. De tekst was in deze vorm niet voor publicatie bedoeld. De laatste zin luidt:” Ja, knikte Oleg, in de weer met een beschuitringetje, hij en Jevtoesjenko zijn sinds ‘62 bevriend…” En dan houdt het op. In 2006 verscheen deze Nederlandse vertaling, door Aai Prins.

Zijn Rotterdamse observaties las ik met belangstelling. De whisky die hij drinkt in het tegenovergelegen café is duur. Hij weet het en bestelt er nog één. Het regent. Hij kijkt uit het raam. De architectuur in Rotterdam noemt hij idioot. Hij mijmert weg. De regen doet hem denken aan een de afdeling in het gekkenhuis van zijn woonplaats. De plek waar alcoholisten en junks heen worden gebracht. Keek je uit het raam, dan zag je het daar ook regenen. Zo brengt Ryzji zijn dagen in Rotterdam door: hij drinkt, hij denkt aan zijn vrouw en zijn vrienden thuis en haalt herinneringen op. Tussendoor wordt hij als dichter geacht op te treden.

Zelf vond hij dat zijn optredens goed gingen. Andere Russische dichters dachten daar anders over. Hij wankelde en droeg de gedichten in willekeurige volgorde voor, zodat de vertaling niet goed mee liep. Hij was niet te corrigeren en sprak nauwelijks Engels.

‘Rotterdams dagboek’ is vermakelijk, maar het is tragisch dat zo’n talentvolle dichter, waarmee het ogenschijnlijk goed ging, abrupt een einde maakte aan zijn leven. Na zijn dood kreeg hij alle erkenning. Er is ook werk van Ryzji vertaald naar het Nederlands. Hieronder een vaak aangehaald gedicht van hem, uit de verzamelbundel ‘Wolken boven E’. De vertaling is van Anne Stoffel.

Als ik terugkom uit Nederland, geef ik je Lego,

en dan bouwen we samen een prachtig kasteel.

Je kunt jaren en mensen tot terugkeer bewegen,

en ook liefde, wat zeg ik, er is nog zo veel.

Ik ging weg voor altijd, maar terug zal ik komen,

en dan reis ik met jou naar de zon en de zee.

Of we huren gewoon iets goedkoops voor de zomer

en we tellen ons geld en misschien valt het mee.

We gaan leven en luieren tot het gaat sneeuwen.

En als zoiets niet lukken mocht eventueel -

nou, dan stuur ik, mijn zoon, je uit Nederland Lego,

en dan bouw je maar zelf een fantastisch kasteel.

Я тебе привезу из Голландии Lego,

мы возьмем и построим из Lego дворец.

Можно годы вернуть, возвратить человека

и любовь, да чего там, еще не конец.

Я ушел навсегда, но вернусь, однозначно, -

мы поедем с тобоӥ к золотым берегам.

Или снимем на лето обычную дачу,

там посмотрим, прикинем по нашим деньгам.

Станем жить и лениться до самого снега.

Ну, а если не выӥдет у нас ничего -

я пришлю тебе, сын, из Голландии Lego,
ты возьмешь и постришь дворец из него.