zondag 20 juli 2014

Walter Benjamin - Berlijnse jeugd


Walter Benjamin is een veelzijdig filosoof. Hij werd geboren in Berlijn in 1892. Na zijn dood in 1940 werd hij snel vergeten, maar vanaf de jaren 60 werden zijn cultuurfilosofische ideeën herontdekt. Benjamin schreef bijvoorbeeld over massacultuur en de verhouding tussen sociale structuren en culturele en kunstzinnige uitingen. 


Hij dacht vanuit een Marxistisch wereldbeeld, maar was niet dogmatisch. Hij was verbijsterd door de showprocessen van Stalin, terwijl andere grote denkers bleven vasthouden aan het Marxisme. Benjamin zag het als zijn taak als filosoof om waanideeën te ontmaskeren. Hij probeerde „de mythe te doorbreken dat de huidige wereld de best mogelijke van alle werelden is.” 

Toen hij in 1940 als Jood vanuit Frankrijk het Nazi-regime wilde ontvluchten werd hij opgepakt. Hij wist wat hem te wachten stond en koos ervoor dit niet mee te maken. Voor dit doel had hij een voldoende dosis morfine bij zich.

Naast filosofische werken schreef hij ook een persoonlijke teksten.  `Berlijnse jeugd’ is begin jaren 30 geschreven. In fragmenten beschrijft hij zijn jeugd. Het is de wereld bezien vanuit een kind. Maar het taalgebruik is plechtstatig. 

Hij noemt geen jaartallen. Soms is hij een klein kind,  in andere fragmenten is hij ouder. Opgroeien en volwassen worden is het thema in deze fragmenten. En ook het verdriet over alles wat voorbij gaat. In 1933 verhuisde Benjamin naar Parijs. Zijn Berlijn zou spoedig helemaal verdwijnen.

De fragmenten gaan over een bezoek aan de dierentuin, de vlinderjacht, spelen in de tuin en op visite gaan bij tantes. Hij is een dromerig kind. Veel teksten gaan juist over de kleine Walter die in zijn bed ligt te filosoferen. Hij vraagt zich af: waarom is de wereld er eigenlijk?

Hij is bang voor de nacht en voor de dromen die hem bezoeken. Als hij droomt over mannen die zijn slaapkamer binnengaan, blijkt de volgende dag dat er is ingebroken. Zijn fantasie is sprookjesachtig, zoals blijkt uit het plotseling opduiken van het bochelmannetje. Je ziet hem nooit, maar hij eet wel je pap op of maakt keukengerei kapot.

Geen opmerkingen: