Rituelen uit 1980 is een moderne klassieker. Ik ken niet zoveel van Nooteboom en ook dit boek had ik niet eerder gelezen. Nu heb ik het beluisterd. De stem van de schrijver krijg je er gratis bij.
Rituelen bestaat uit drie episodes uit het leven van Inni Wintrop. De eerste draait om de relatie tussen Inni en Zita. Zij waren eens gelukkig. Nu is het 1963 en hun huwelijk is stukgelopen. Inni pleegt zelfmoord, denkt de lezer. Maar hij overleeft het.
In het volgende deel is Inni tien jaar jonger. Hij komt via een tante in contact met Arnold Taads, een aristocraat met hond. Arnold ontfermt zich over hem. Inni heeft geen ouders en voelt zich vaak eenzaam, net als Arnold. De laatste overwint (of overschreeuwt) dit door vaste gewoonten en een strikte dagindeling. Een echte vriendschap is er niet tussen de twee. Het eindigt met de dood van Arnold.
Inni is een jongeling. Hij leert de liefde kennen. Nooteboom weet beeldend te vertellen hoe hij verleid wordt met een dienstertje met grote borsten. Ook de passage over zijn besnijdenis - uit medische noodzaak, niet als ritueel - is erg plastisch.
Sowieso vind ik dit deel het best geslaagd. Nooteboom is soms hoogdravend, maar hij weet wel een hoop perfecte zinnen te produceren.
Deel drie gaat 20 jaar vooruit in de tijd. Inni is ouder en weinig wijzer geworden. „Nu hij veertig was geworden maakte het leven zijn beperkingen duidelijk. Niet alles was meer mogelijk.”
Hij ontmoet in een winkel met Japans antiek Philip Taads, de zoon van Arnold. Hij ziet eruit als een oosterling en is het tegenovergestelde van zijn vader, die hij niet gekend heeft. Arnold wilde zijn zoon niet ontmoeten, kon het eigenlijk niet verdragen dat hij iets na zou laten op deze wereld.
Philip is tijdloos. Hij heeft weinig geld en leeft als een monnik, afgesloten van de wereld. Inni bezoekt hem in zijn kleine woning. De liefde voor Japanse cultuur bepaalt Philips leven, dat keurig is ingericht.Een paar jaar later heeft Philip het geld bij elkaar om een antieke kom te kopen. Het loopt net als met de vader slecht af.
Waar gaat Rituelen over? Het verhaal is op zichzelf boeiend genoeg. Maar Nooteboom heeft er een filosofisch roman van gemaakt. Of zo heeft men het later genoemd.
Rituelen staat vol met mooie spreuken als: „Het leven bestaat uit het aanmaken van herinneringen.” of „Mensen hadden zich niet zo onbeschaamd aan een systeem over te leveren.” en „Er bestonden dus kennelijk twee werelden, een waar de Taadsen wel, en een waar ze niet vertoefden, en gelukkig bevond hij zich nog in de laatste.”
In de drie episodes komen alle grote thema’s voorbij, zoals liefde, dood en vriendschap. Het boek gaat ook over mogelijkheid of onmogelijkheid om te communiceren met je medemensen. We draaien elkaar een rad voor ogen en om de schijn op te houden maken we gebruik van conventies, van rituelen.
Ik begreep dat dit boek uitvoerig bestudeerd en geanalyseerd wordt. Andere interpretaties zijn er dus volop. Het leest of luistert niet als een zwaar boek. Het is mooi geschreven, maar een echt meesterwerk zou ik het niet noemen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten