Hugo Blom – Een kleine moeite

‘Een kleine moeite’ is een van de drie genomineerd voor de ANV-debutantenprijs, die in september wordt uitgereikt. Hugo Blom is hoofdredacteur van de VPRO gids.

‘Een kleine moeite’ is het verhaal van Samuel. Hij groeit op in een groot huis met alleen een vader, de succesvolle zakenman Beer (Berend). Wanneer Samuel twaalf jaar is besluit Beer dat Samuel naar een internaat moet. De redenen zijn niet zo duidelijk.

Beer wil meer aandacht aan zijn zaak schenken, een handel in kunstmest. Maar hij heeft een zaakwaarnemer die al jaren het werk voor hem doet. Tegen Samuel zegt hij dat het goed is om los van elkaar te zijn. Maar het huis waarin zij wonen is groot genoeg om elkaar te ontlopen. De werkelijke reden is waarschijnlijk dat Beer zijn zoon niet langer meer verdraagt in zijn omgeving. Later in het boek zien we dat de zoon net zulke merkwaardige en soms tegengestelde motieven aanvoert voor besluiten die hij neemt.

Beer brengt Samuel naar een luxe-internaat. Op de terugweg gaat het mis. Hij wordt eerst aangehouden, later is hij vermist. Beer wordt niet meer teruggevonden. Pas drie weken later vertelt zaakwaarnemer Van Ginkel op het internaat over de vermissing. Na zijn mededeling stapt hij meteen weer op. Samuel reageert even onbewogen en autistisch op de vermissing van zijn vader.

Een roman hoeft geen afspiegeling van het werkelijke leven te zijn, maar dit is een van die scenes die op mij erg onwaarschijnlijk overkwam. In het boek zitten meer van dit soort scenes en komen er meer onnatuurlijke karakters langs: autistisch en onaangedaan door mededelingen van anderen.

Het vreemde is dat de verteller soms heel exact schrijft wanneer zo’n karakter een besluit neemt. Dit gebeurt dan zonder enige ruimte voor twijfel. Alsof de persoon alwetend is, ook over eigen gevoelens en de gevolgen van een besluit.

Zo gaat het met het meisje Feline waar Samuel meer optrekt, met de vriendschap met kamergenoot Stefan en met zijn besluit om verder geen andere mensen toe te laten in zijn leven. Ook het besluit om altijd kortaf te doen tegen Van Ginkel en nooit te reageren op pesterijen van klasgenoten passen in dit beeld.

Maar ook andere karakters gedragen zich soms zo onnatuurlijk duidelijk en nemen besluiten, alsof ze niet anders kunnen. Voor de lezer blijft vaak juist onduidelijk waarom. Wanneer Samuel via de moeder van zijn vriendin een baan krijgt opgedrongen, gaat hij hierop in. De eerste dag verloopt de communicatie via een creditcard die hij krijgt om een nieuw pak te kopen. Als hij juiste pak gekocht is, mag hij beginnen bij zijn strenge bazin. Een normaal gesprek vindt er niet plaats. De bazin is al even autistisch als Samuel. En even zelfverzekerd is een liefje dat Samuel in Parijs leert kennen. Na één nacht gaat zij weg met de woorden: “Bel me vandaag. Morgen neem ik niet meer op.”

Misschien bestaan er wel zulke mensen met deze karaktertrekken, die nooit twijfelen op cruciale momenten in hun leven. Maar teveel in één boek is wat overdreven. Ik vind personages die wat meer aan zichzelf twijfelen of hun eigen besluiten weten te relativeren veel interessanter.

Qua stijl en opbouw zit ‘Een kleine moeite’ verder goed in elkaar. Blom gebruikt veel vergelijkingen en schuwt het sentiment niet, bijvoorbeeld wanneer Samuel de zelf aangebrachte brandplekken van uitgedrukte peuken op Feline’s arm kust. “Hij pakte haar arm en kuste ze een voor een, bluste en voedde daarmee haar hartstocht en de overtuiging dat ze hem nu voor altijd, echt altijd, zou hebben.”

De tweede helft van het boek vind ik beter. Samuel is nu volwassen en net zo succesvol als zijn vader was. Je verwacht dat de verdwenen vader een grote rol gaat spelen in zijn leven, maar Blom pakt het anders, iets subtieler aan.

Samuel lijkt als volwassen man voortdurend op zoek naar iets. Hij voelt bijvoorbeeld de noodzaak om naar Berlijn te gaan. Op zoek naar een meisje dat hij tijdens een schoolreis ooit heeft ontmoet in de toenmalige DDR. Deze impuls komt de lezer vrij willekeurig over. Zijn tocht voert daarna naar Normandië. Een omhelzing met een potentiële schoonvader doet hem verstarren. Hij wil verdwijnen, zoals hij steeds wil verdwijnen.

Zo is er toch een parallel te trekken met zijn vader. Maar Hugo Blom maakt het de lezer gelukkig niet te makkelijk met een passend slot. ‘Een kleine moeite’ is een mooi debuut, ondanks de - naar mijn idee - wat onwaarschijnlijke karaktertrekken van veel personages.