zaterdag 22 november 2014

Herman Koch – Geachte heer M. (luisterboek)



Geachte heer M. is een onmiskenbaar Koch-boek: tamelijk spannend, tamelijk goed geschreven, veel rancune en iets te langdradig. Als luisterboek is het redelijk te consumeren. Kees Hulst leest het voor. Hij probeert zijn stemgeluid op dat van Koch te doen lijken.
De heer M. staat voor Harry Mulisch, al mag je dat in een roman natuurlijk niet zeggen. Naast een thriller is het een parodie op de Amsterdamse literaire wereld. M. is een oude schrijver op zijn retour. Hij heeft wel een jonge vrouw en schrijft nog steeds succesvolle romans, maar bestsellers worden het niet.

M. heeft lang geleden een boek geschreven over de verdwijning van geschiedenisleraar Jan Landzaat. De leraar had een verhouding met een leerlinge. Deze was voorbij, maar Jan kon haar niet vergeten. Hij zocht haar op in een vakantiehuisje, waar zij met haar nieuwe vriend verbleef. Daarna is Landzaat vermist.

De vriend van het meisje speelt een belangrijke rol in deze roman. Het verhaal wordt deels vanuit zijn perspectief verteld, zowel in het heden als in het verleden. Zonder teveel de plot te verklappen ligt de spanning van het boek in het wisselen van het perspectief en het schakelen in de tijd. Vaak breekt een verhaal plotseling af om veel later vanuit een ander gezichtspunt opgepakt te worden. Zo voedt Koch de lezer beetje bij beetje met informatie.

Naast de spanning die langzaam wordt opgebouwd en naar een toch wel verrassende ontknoping voert, is de roman een parodie en laat Koch een nogal triest mensbeeld zien. De hoofdpersonen zijn bijna allemaal cynisch. Zowel M. als het mysterieuze vriendje, als leraar Landzaat haten middelmatigheid.

Vooral de frustratie, waarschijnlijk ook Kochs frustratie, over de middelbare school komt ruim aan bod. Een leraar heeft per definitie een middelmatige intelligentie, anders was hij geen leraar geworden. De heer M. heeft weinig goeds te melden over bibliotheken: bibliothecaressen zijn weerzinwekkende wezens. Ze zien er allemaal hetzelfde uit: lelijk haar en armoedig gekleed. Bibliotheekboeken zijn vies. Hij kan zich niet voorstellen dat iemand vrijwillig zulke boeken zou willen lezen.

Dergelijke grappig bedoelde clichés staan er meer in dit boek. Schrijvers zijn allemaal ijdeltuiten. Oudere mannen hebben allemaal een jongere vriendin, enzovoorts. De manier waarop er op wordt afgegeven door de personages doet  denken aan het gezeur waar Youp van ’t Hek ons elke week op trakteert.

Ondanks deze terugkerende clichés is Geachte heer M. een amusant, misschien net iets te lang, boek. Het luisterboek is gratis te downloaden via de luisterbieb-app.

Geen opmerkingen: