Carel van Hees & Sanneke van Hassel - Check in check uit

Als iets het boek ‘Check in check uit’ duidelijk maakt is dat het openbaar vervoer in Rotterdam - en dus de RET – volkomen verweven is met de stad. Bijna nergens in Rotterdam is geen RET, zelfs ’s nachts in afgelegen remises en in de voor buitenstaanders onzichtbare meldkamer wordt er gewerkt aan het OV.

Op veel foto’s van Carel van Hees staan mensen afgebeeld, zittend in de tram, werkend aan het spoor of op weg naar een evenement. Overal is Rotterdam aanwezig. De vrouwelijk metrobestuurder kijkt serieus voor zich uit, door het raam is wazig het pakhuis aan de Maashaven te zien. Marathonlopers maken zich op voor de start; tussen het groen zie je een netwerk van tramrails liggen. Een andere foto toont de moskee bij vaag ochtendlicht, vanuit de tram genomen zie je het tramhokje en de spiegeling van een passagier.

Niet op alle foto’s staan mensen. Van Hees kiest vaak voor een weids perspectief. Op een foto genomen vanaf het Groothandelsgebouw zie je in realistisch heldere kleuren het stationsplein en het Kruisplein. Het hoge hotel en de Weenaflats vormen een strakke eenheid. Zo heeft hij ook een voorkeur voor rails die tot aan de horizon doorlopen, doorkijkjes onder metrostellen, lege tunnels en roltrappen. Het juiste licht geeft deze foto’s wat extra’s.

Een deel van de foto’s van Van Hees sluit aan op de verhalen van Sanneke van Hassel. De verhalen, reportages en interviews laten de RET van binnenuit zien. Zij praat met Melanie die om 5:28 uur in Beverwaard op de eerste tram stapt. Zij is conductrice en kent veel passagiers. “Tijdens de eerste rit is de sfeer sereen, het is een collectieve ochtendmeditatie.”

Boeiend is de reportage vanuit het zenuwcentrum van de RET. Via talloze schermen houden verkeersleiders hier dag en nacht de lijnen in de gaten. Steeds meer wordt er geautomatiseerd, maar het menselijk oog blijft altijd nodig. Storingen, vertragingen en incidenten komen hier binnen. En direct contact met alle chauffeurs is mogelijk.

Dit is het onzichtbare werk bij de vervoersdienst. Gerard was laatst op het hoofdkantoor. Daar vroeg iemand: “met hoeveel zitten jullie daar eigenlijk? Met z’n vijven geloof ik hè. Ik zeg: wat dacht je van honderdveertig?” Niet verwonderlijk, dagelijks maken 600.000 mensen gebruik van het openbaar vervoer in Rotterdam

Het leukste verhaal vind ik het Rondje Maasvlakte. De RET verzorgt sinds een paar jaar ook de veerdiensten in dit gebied. Van Hoek van Holland stap je zo op de boot naar de overkant. Er maken mensen gebruik van die in het havengebied werken, maar ook veel dagjesmensen. Remko Andeweg is van Bureau Stadsnatuur. Hij doet onderzoek naar planten en dieren in de stad, vandaag op de kale Maasvlakte. Een bijzonder gebied. “De bijenorchis groeit hier gewoon naast het fietspad.”

Tijdens de oversteek zie je regelmatig zeehonden. De foto’s laten de catamaran zien en het vele water met in de verte fabrieken, waar rook ook de schoorstenen komt. Op één foto liggen de zeehonden op een strandje, daarachter witte stalen gevaarten. Er hangen grijze wolken, maar toch is het licht.

‘Check in check uit’ is meer dan 400 pagina’s dik. Bijna evenzoveel foto’s telt het boek, meestal zonder witte rand. De zeven verhalen, elk van een paar pagina’s, laat de mensen aan het woord van de RET. Beeld en verhaal sluiten goed op elkaar aan. Hier en daar is er een pagina ingeruimd met cijfermatige overzichten, bijvoorbeeld de opsomming van alle buslijnen of een overzicht met al het materieel van de vervoerder. De vormgeving ervan is bijzonder.

Het forse boek, waarin de verbondenheid tussen de RET en de stad Rotterdam goed zichtbaar is, mag niet ontbreken in de kast van de Rotterdamliefhebber of -verzamelaar.

Carel van Hees en Sanneke van Hassel zijn op 8 oktober te zien op het festival Woordnacht.