Jaren geleden kondigde Koos van Zomeren aan dat hij geen boek meer zou schrijven. Het was genoeg geweest. Toch verschenen er daarna boeken van zijn hand, gelukkig maar. Ik ben nieuwsgierig naar alles wat hij schrijft: of het onderwerp zijn jeugd in Herwijnen is, of de dagelijkse wandelingen met zijn hond Stanley, of hij een politiek geladen thriller schrijft, of hele boeken over hazelwormen, orchideeën en klapeksters, het maakt mij niet uit. Ik verslind alles.
Hoe ouder Van Zomeren wordt hoe minder eenduidig zijn boeken zijn. Zijn schrijven wordt niet meer ingegeven vanuit het idee dat er een boek met een vastomlijnd onderwerp uit moet ontstaan. Koos van Zomeren schrijft gewoon wat er in hem opkomt. Achteraf vormen deze stukjes samen toch weer een boek. Zo ontstond in 2015 ‘Alles is begonnen’. Dit jaar verscheen ‘Hooiberg’ Op de achterflap schrijft hij dat hij zich voorstelt dat iemand zegt “Koos, wat heb je een raar boek geschreven.” Hij zou hiermee intens tevreden zijn. Raar is ‘Hooiberg’ zeker, raar, fascinerend en veelzijdig.
Het is moeilijk te zeggen waar Hooiberg over gaat. Er staan gedichten in, herinneringen, hij schrijft over zijn hond en maakt grapjes. De meeste stukken zijn korter dan een pagina. Er is veel wit te zien. Van Zomeren wil mooie dingen met ons delen. Zo citeert hij uit brieven aan vrienden en haalt hij citaten aan uit boeken die hij kennelijk net heeft gelezen. Van John Cheever: “ Zijn rechterhand gleed van tijd tot tijd over zijn gezicht zoals iemands hand in een donkere kast over een plank glijdt waarop een sleutel moet liggen.” Of Karel Čapek: “Uiteindelijk zijn het vooral twee krachten die de levensloop voorwaarts schuiven: gewoonte en toeval.”
Een terugkerend thema is eindigheid en sterfte. Van Zomeren is op leeftijd en kijkt vooral achterom. Maar hij geeft ook bespiegelingen over het komende einde van de mensheid, zoals in het stukje ‘Finale’. “De mensheid aan het ziekbed van de aarde en dan is daar de hoofdzuster, engelachtig maar gedecideerd: wil het bezoek nu afscheid nemen! Er worden een paar miljard stoelen verschoven en een paar miljard jassen dichtgeknoopt en een paar miljard kelen geschraapt, een beetje bedremmeld toch. Want waarom zo plotseling, waarom zo drastisch, en vooral: waar moeten we heen.”
Hooiberg is de hoofdpersoon in het boek. Het is Koos van Zomeren zelf, maar ook de persoon waarmee hij een gesprek voert of een romanpersonages dat net als Van Zomeren een hond heeft. Hij spreekt zich soms wat feller uit dan Van Zomeren zelf. “Of de zoveelste die beweert dat religie de bron van alle kwaad is. Hooiberg: ik geloof niet dat mensen elkaar te lijf gaan omdat ze in God geloven, nee, eerder andersom, dat ze in God geloven om elkaar te lijf te kunnen gaan.”
Hooiberg is een prachtig boek waar je eindeloos uit kunt citeren. Ik hoop dat Koos van Zomeren nog lang doorgaat met het niet schrijven van afgeronde boeken. Om het af te leren nog een citaat. “Deze vogel behoort tot een soort die al voor haar ontstaan is uitgestorven. Zo vlug gaat dat tegenwoordig. Schitterend dier trouwens.”
Geen opmerkingen:
Een reactie posten