Er wordt de laatste jaren regelmatig nieuwe Tsjechische literatuur vertaald in het Nederlands. Drie belangrijkste vertaalde hedendaagse schrijvers zijn: Jaroslav Rudiš, Marek Šindelka en Bianca Bellová. Jiří Kratochvil kun je geen hedendaags schrijver noemen. Hij is geboren in 1940, Tijdens het communistische regime mocht hij niet publiceren. Hij was o.a. bibliothecaris, kraandrijver en stoker. Nu is Kratochvil een grote naam in Tsjechië. Zijn werk is in vele talen vertaald. ‘Een bedroefde God’ is het eerste boek van hem dat in het Nederlands is vertaald, door Tieske Slim.
Aleŝ is de hoofdpersoon in deze korte roman. Hij is een lid van de zeer invloedrijke familie Jordan, maar wil niets met de familieclan te maken hebben. Zij zijn machtig, rijk, corrupt en draaien met alle winden mee. Dat hij desondanks verstrengeld is met de familie komt in de eerste plaats door de relatie met zijn nichtje Lucie. Van jongs af gaan zij met elkaar om. Zij zijn voorbestemd om te trouwen.
Het hoofd van de familieclan is een oude vrouw die als bijnaam Zieltje heeft gekregen. Aleŝ haat haar, met name vanwege een traumatisch moment uit zijn jeugd. Hij is altijd al van plan haar een keer de waarheid te zeggen, maar dat lukt hem niet. Wanneer Zieltje sterft blijkt zij Aleŝ te hebben aangewezen als haar opvolger. Hij moet hoofd van de clan worden.
Het verhaal heeft een flink tempo. Aleŝ onttrekt zich telkens aan zijn verantwoordelijkheden. Maar later stemt hij toch weer in als zijn schoonvader hem een aanbod doet. Er wordt aan alle kanten aan hem getrokken en toevallige gebeurtenissen en ontmoetingen blijken achteraf niet zo toevallig. De lange armen van de familie lijken veel verder te reiken dan Aleŝ denkt.
Dit geheel geeft een mysterieuze sfeer aan het boek. Je weet niet waar het verhaal heen gaat en waar sommige voorvallen op slaan. Kratochvil weet deze sfeer tot het einde toe vol te houden. Daar krijgt het zelfs een religieuze dimensie. Aleŝ probeert te ontkomen aan zijn lot, tevergeefs.
‘Een bedroefde God’ is een wat merkwaardig boek, ook qua stijl. Het verhaal van Aleŝ wordt afwisselend in de eerste en de derde persoon verteld. Daarnaast richt de verteller zich rechtstreeks tot de lezer, waarbij uitleg wordt gegeven over deze twee perspectieven en over het verhaal als geheel. Soms wordt het wat flauw, bijvoorbeeld wanneer de verteller zich zegt te haasten om uw nieuwsgierigheid niet langer op de proef te stellen. Maar meestal is het effect vervreemdend en past het goed binnen het verhaal. ‘Een bedroefde God; is een vrij korte roman van Jiří Kratochvil. Ik kijk uit naar de vertaling van een volgend, hopelijk wat dikker boek van hem.
Tot slot een mooi citaat. Aleŝ is iemand die voortdurend piekert. Hij is bibliothecaris en ziet vooral de complexiteit in alles. Zijn schoonvader leest hem de les. “Laat je nooit wijsmaken, Aleŝ, dat de wereld ingewikkeld is. Sinds Babylonische tijden schieten bibliotheken als paddenstoelen uit de grond en hun gecumuleerde wijsheid is ’n zeer mooi en alleraardigste zaak, ’n bron van talloze geestelijke vreugden, maar, neem me niet kwalijk, Aleŝ, aan het wezen van dit heelal gaat ze voorbij. De hele grap is dat je alleen succes hebt in ’t leven als je doorhebt dat absoluut alles volslagen eenvoudig is.”
Geen opmerkingen:
Een reactie posten