zondag 15 oktober 2017

Van de straat – en of! Het beste van Frans Vogel


Gisteren (14 oktober) ontving de Groningse Lilian Zielstra de Frans Vogel Poëzieprijs. Het was voor het eerst dat deze tweejaarlijkse prijs voor jonge Nederlandstalige dichters werd uitgereikt. De prijs “dient om jonge dichters te stimuleren die schrijven binnen de geest – in de ruime zin des woords – van het dichterschap van Frans Vogel.”

Voorafgaand aan de prijsuitreiking vond de presentatie plaats van dit prachtig uitgegeven poëzieboek van Frans Vogel. De Rotterdamse straatdichter en provocateur overleed ruim anderhalf jaar geleden op tachtigjarige leeftijd. Deze uitgave met zijn drie dichtbundels en een aantal verspreide gedichten bewijst dat Frans Vogel niet is vergeten.

Tijdens de boekpresentatie met veel oude vrienden van Frans Vogel klonken er heel wat anekdotes. Legendarisch zijn de ruwe kreten als hem iets niet beviel. Bij voorkeur hield hij er van zich te laten horen tijdens officiële gelegenheden. Met de woorden ‘kut’ of ‘neuken’ kreeg hij al mensen op de kast.

Het verhaal waarin Frans Vogel eens een vrouw had versierd die bij nadere inspectie geen schaamdeel bezat, werd opgerakeld. Bijzonder verhaal en helemaal echt gebeurd. Maar naast de sterke verhalen, staat de poëzie van Frans Vogel.

Zijn eerste publicatie is uit 1979: ‘u allen de ballen!’ Het is een wonderlijk boek, met collages, foto’s, brieven, verhalen en rare advertenties. Het laat meteen zien dat Frans Vogel naast dichter ook kunstenaar en grappenmaker was. Hij maakte net als Vaandrager ready-mades. Hij pakte iets uit de ‘werkelijke wereld’ en gaf er en bijzondere draai aan. Hij kon het met beeld en deed het in woord.

In zijn volgende boeken was altijd ruimte voor poëzie, maar pas in 1996 verscheen zijn eerste bundel met louter gedichten: ‘Te gek moment & andere gedichten’. Dit is de eerste van de drie opgenomen bundels. In 2000 verscheen ‘Het onaandoenlijk hart’, in 2008 ‘Gelukkig maar’.

Bekend zijn de woordgrappen van Frans Vogel. Gedichten met titels als ‘Sportverdwazing schaakmaf’ ‘Crosspondentie’. Het klinkt flauw, maar achter de woordgrappen zitten rake zinnen, grof of juist gevoelig. Zijn gedichten overlezend spreken de meer serieuze gedichten mij het meeste aan. ‘De beeldhouwer’ eindigt met: “ In materiaal rotshard en kil / prijkt hier dit wicht, door hem uit vormwil / neergezet; gemaakt met hart en ziel”.

Mooi is het gedicht ‘Zomaar een doordeweekse dag’, een fragment: “Dan komt de avond. Men keert weer thuis; / registreert lief & leed op de buis; / legt zich te bed: het moede hoofd vaag // nog bij de dag. Nachtelijk gespuis /  schuimt nu de straat: het is niet pluis. / Vandaag was ‘t de hele dag vandaag.”

Zijn werk is divers. ‘De voorhuid van Jezus’ is grof en humoristisch, Voor gestorven vrienden schreef hij met veel gevoel: ”Lang. Broodmager. Zoals Bonestaak.” Het gedicht ‘Puntdicht’ is kort en krachtig: “Hetzij in romein dan wel in cursief / de punt blijft zichzelf: steeds rond en massief.”

‘Van de straat – en of!’ bevat naast zijn gedichten, een bibliografie, citaten van anderen over Frans Vogel en een korte biografie door Erik Brus. Voorop staat natuurlijk zijn poëzie, die met dit boek voor iedereen weer bereikbaar is geworden. Hopelijk ontdekken nieuwe lezers hiermee zijn werk. Mede door de strakke vormgeving van Studio Kers is het boek een schitterend eerbetoon aan Frans Vogel geworden. Tot slot natuurlijk nog één gedicht van Frans Vogel:

Sendero Luminoso

De boel is geëffend.
De weg is gebaand.
De blubber doeltreffend
verdonkeremaand.

Hier ligt nu van leisteen
(aan weerszij gevat
tussen grasbanen heen)
het kaarsrechte pad:

de loper kan uit,

het feestlicht kan aan.

Geen opmerkingen: