Stefan Brijs – Maan en zon

Alles wat ik van Stefan Brijs heb gelezen is goed geschreven, zowel zijn romans als zijn essays over vergeten schrijvers. De laatste twee romans ‘De Engelenmaker’ en ‘Post voor mevrouw Bromley’ zijn echt geweldig. De verwachtingen bij deze nieuwe roman waren dus hooggespannen.

‘Maan en zon’ is geen dik boek. Het is anders dan zijn voorgaande boeken, maar bijna elk boek van Brijs is qua onderwerp geheel anders dan zijn andere boeken. ‘Maan en zon’ speelt op  Curaçao. De verteller is broeder en onderwijzer Daniel.

Begin jaren 60 maakt hij kennis met Roy en Max Tromp. Roy is taxichauffeur en een verhalenverteller. Hij is zeer trots op zijn Dodge. Max is zijn zoon, 12 jaar en vanaf de eerste kennismaking een speciale leerling van Daniel.

In de roman kijkt Daniel in 2001 terug en volg je de levens van Roy en Max en van de volgende generatie, kleinzoon Sonny. Brijs schrijft goed, niet overdreven barok, zoals in andere romans, maar heel precies en helder. In het boek zit voortdurend spanning, waardoor je door blijft lezen.

Vader Roy is een opschepper. Hij beweert vele kinderen bij vele vrouwen te hebben. En hij beloofd zijn zoon van alles. De moeder van Max woont in een armzalig hutje en krijgt af en toe wat geld van Roy. Broeder Daniel is steeds de bemiddelende partij in moeilijke situaties tussen de drie. Max is een uitstekende leerling en wil graag doorleren. Roy wil dat zijn zoon net als hij taxichauffeur wordt.

Mooi is hoe Brijs de ontwikkeling van de jonge Max beschrijft en hoe de jongen zijn eigen weg zoekt. Maar hij heeft ook de familietrekken van zijn vader in zich. Roy vindt het erg lastig om moeilijke situaties onder ogen te zien. Hij liegt soms hele verhalen aan elkaar en erkent zijn eigen beperkingen niet.

Daniel is de nuchtere buitenstaander, die bijna onderdeel wordt van dit gezin. Zijn medebroeders waarschuwen hem dat hij niet de hele wereld kan redden. Maar Daniel wil dit niet. Hij wil slechts het leven van dit gezin in goede banen leiden. Een zeer moeilijke taak. Zij weten niet hoe zij met elkaar kunnen praten zonder te liegen. De waarheid vertellen is soms onmogelijk. Daniel wordt dan te hulp geroepen.

‘Maan en Zon’ volgt de geschiedenis van Curaçao. Verderop in het boek uiten de sociale spanningen zich in onlusten en rellen. Nog later doen drugs en de georganiseerde misdaad hun intrede. De kinderen op de school van Daniel ondervinden hier de invloed van. De kleinzoon Sonny presteert goed op school, maar heeft ook foute vrienden.

Het thema herhaalt zich: in hoeverre kun je zelf je toekomst kiezen? In hoeverre bepalen de familie en de omgeving waar je terecht komt? Brijs voert dit thema consequent door. Het boek maakt wat melancholisch. Je vraagt je af of er geen ontsnappen mogelijk is van dit eiland.

De oude Max vraagt aan Daniel: “Waar het is misgegaan, broeder? Ben ik te streng geweest?” Heeft het misschien aan zijn vader gelegen. Daniel antwoordt: “Hier, Max… hier is het misgegaan. Op het eiland. Na nos bunita Korsou. Op ons mooie Curaçao.“

Met ‘Maan en zon’ heeft Stefan Brijs een ander soort boek geschreven dan zijn vorige twee bestsellers. Het is minder doorwrocht of complex, maar wel prachtig en helder geschreven. Het is een verhaal over een generatieconflict dat overal plaats kan vinden, maar de beslotenheid van het eiland geeft het een extra dimensie, net als de Dodge die als een rode draad door het hele verhaal loopt. Stefan Brijs werkt genadeloos naar een climax toe, waarin het noodlot onverbiddelijk is. Een prachtig boek.