Cobi van Baars - De onbedoelden

De onbedoelden is de vierde roman van Cobi van Baars. Het boek kreeg veel positieve recensies en is een van de zes genomineerden voor de Libris Literatuur Prijs. Het verhaal gaat over een tweeling die in de jaren zestig werd geboren en los van elkaar opgegroeide in twee adoptiegezinnen. Pas na eenentwintig jaar weten zij dat zij deel zijn van een tweeling. Ze krijgen contact met elkaar en gaan op zoek naar hun ouders.

Het verhaal begint in het gezin van Aaf. Haar ouders konden geen kinderen krijgen. Ze hadden al een meisje en Aaf werd het tweede adoptiekind, dat zij liefdevol opvoedden. Zij kenden het geheim maar mochten dit pas op haar eenentwintigste aan Aaf vertellen. De onthulling roept een veelheid aan emoties op bij Aaf. Van Baars beschrijft deze heel secuur. Dat is de stijl in het hele boek. Zij schrijft vanuit de twee hoofdpersonages die beiden uitstekend in staat zijn hun gevoelens in gedachten te verwoorden, maar deze niet altijd uitspreken. Naast het verhalende element van deze bizarre geschiedenis is de roman ook een analyse van gevoelens die daarbij gepaard gaan.

 

Het tweede adoptiegezin wist niet dat hun dochter Annemarieke de helft van een tweeling was. Het kind groeide minder harmonieus op dan Aaf en ging al jong het huis uit om te werken. Zij woont samen met haar vriend Niek. Van jongs af aan splitste zij zich op in tweeën - Anne en Marieke - en voerde zij gesprekken met zichzelf. Later kort zij haar naam af als Miek, waarmee de splitsing ten einde lijkt. Per hoofdstuk wisselt het perspectief van Aaf naar Miek of naar de ouders van Aaf. Af en toe springt het terug in de tijd en laat Van Baars stukje bij beetje zien wat er gebeurde tijdens de adoptie. Het duurt jaren voordat de tweeling meer te weten komt. Het geheel is heel knap geconstrueerd en leest als een spannend verhaal. Daarbij werpt Van Baars voortdurend vragen op over nurture en nature, over het toeval, over al of niet gewenst zijn door (adoptie)ouders en meer. Haar manier van vertellen heeft soms iets sentimenteels, maar dit stoorde mij niet. Alleen aan het eind van het verhaal stapelden de toevalligheden zich iets te veel op. Los daarvan is De onbedoelde een prachtig en ook wel kritisch boek.

 

Of een dergelijke splitsing van een tweeling werkelijk heeft plaatsgevonden doet er niet zoveel toe. Van Baars noemt een paar maal dat iets werkelijk is gebeurd, vooral als het verhaal een wat onwaarschijnlijke wending neemt. Ik vat dit als een literaire truc op. Wel authentiek en ook schokkend is het inzicht dat de auteur geeft in het functioneren van de Raad voor de Kinderbescherming. Dat een onbedoeld zwanger meisje door de nonnen in een klooster werd opgevangen, verplicht haar kind bij geboorte moest afstaan en tijdens de bevalling vastgebonden en geblinddoekt werd, laat weer eens zien wat voor een criminele organisatie de Katholieke Kerk in het Limburg van de jaren zestig was.