Martin Michael Driessen – De Pelikaan

Martin Michael Driessen is theateracteur en woonde lange tijd in Duitsland. Hij schreef een aantal redelijk succesvolle romans. ‘Pelikaan’ is zijn meest recente boek en het werd goed ontvangen. De roman deed mij vanaf de eerste pagina’s denken aan het werk van de Finse schrijver Arto Paasilinna: een dramatisch onderwerp op lichte toon gebracht met absurde humor.

De Pelikaan draait om twee hoofdpersonen, waarvan de levens op curieuze wijze met elkaar verweven raken. Het verhaal speelt aan het eind van de jaren tachtig, in een kleine kustplaats in Kroatië, toen nog Joegoslavië. De ene man heet Josip. Hij heeft nog gevochten in de Tweede Wereldoorlog. Hij is getrouwd met een domme, jaloerse vrouw. Ze hebben een verstandelijk beperkte dochter. Josip bedient een kabeltrein. Simpel werk, maar hij is gelukkig weg van huis. “Als hij boven op de grijze heuvel zat, zijn salami kauwend en uitkijkend over de rimpelloze zee en de stad aan zijn voeten en het lijnrechte dubbelspoor van zijn kabeltrein, ging er niets in hem om. Dit was Josips favoriete gemoedstoestand want als er wel iets hem omging, waren het de zorgen: om zijn kind, om wat de vrouw die het gebaard had hem nog meer zou kunnen aandoen. Zolang er niets gebeurde, gebeurde er tenminste niets slechts.”

Andrej is de andere hoofdpersoon. Hij is een forse jonge man, vrijgezel en werkzaam als postbode. Net als Josip is hij geen groot licht. Hij neemt zijn werk serieus, maar is niet helemaal brandschoon. Hij opent uit nieuwsgierigheid de post en drukt geld dat hij vindt in brieven achterover. Zo ontdekt hij dat Josip een minnares heeft. Hij fotografeert de twee geliefden en begint Josip te chanteren, niet eens om het geld maar om hem te straffen voor zijn onzedige gedrag.

Het verhaal wordt hier slapstickachtig. Ik vertel verder niets over alle verwikkelingen waarin de twee terechtkomen. Het verhaal gaat ook over toeval. Josip en een strijdmakker van hem trouwden op dezelfde dag met twee zussen. Zijn vriend is rijk geworden met een mooie vrouw. Josip wilde zo snel mogelijk trouwen en koos de verkeerde: “het had ook een ander meisje kunnen zijn. Haar zus bijvoorbeeld. De meeste dingen die mensen doen hadden ook andere dingen kunnen zijn.”

Driessen geeft het verhaal halverwege verdieping door de achtergrond van de dreigende oorlog. In het stadje worden de verhoudingen op scherp gezet. De zin van chanteren vervalt. In tijden van oorlog gelden er nieuwe regels.

‘Pelikaan’ is een vlot geschreven, komisch boek. De gebeurtenissen tijdens de oorlog worden nergens pijnlijk. Dat komt door zijn afstandelijke manier van schrijven, die mij erg bevalt. In kritieken las ik dat er wat feitelijke onjuistheden met betrekking tot de kabeltrein in het boek staan. Ik heb geen technische kennis om dat te beoordelen en heb mij er dus niet aan gestoord.