Anne-Fleur van der Heiden - Klaproos

Klaproos is het romandebuut van Anne-Fleur van der Heiden. Het boek vertelt het verhaal van Noor, een jonge vrouw die opgroeit in een gezin met verslaafde ouders. Haar biologische vader heeft zij nooit gekend. Haar moeder woont samen met Las. Dagelijks hebben zij hun portie heroïne nodig. Noortje woonde soms bij haar grootouders. Dat was niet altijd een verbetering. Haar oma was alcoholiste.

Het verhaal in Klaproos wisselt tussen het heden en de gebeurtenissen uit de kinderjaren van Noortje. Zij woont op een studentenkamer in Utrecht en is autoverkoopster. Door alle hectiek bij haar ouders – Las is ernstig ziek – raakt zij zelf ook de weg kwijt. Haar baan dreigt zij te verliezen en herinneringen aan exen maken haar treurig.

Heel mooi weet Van der Heiden de beide verhaallijnen in elkaar te weven. Je begrijpt steeds beter waarom het nu slecht gaat met Noor. Zij is ondanks alles niet cynisch geworden over haar moeder. Het leven van een junk bestaat grotendeels uit scoren. Er bleef weinig tijd over voor de opvoeding van Noortje. Zij liep er vaak onverzorgd bij, met vieze kleren. Op jonge leeftijd moest zij al voor zichzelf zorgen. “Mijn moeder en Las leerden me veel onder het motto ‘daar word je zelfstandig van’. Zelf mijn wekker zetten, met de bus naar school gaan en boterhammen smeren.” Noortje voelt zich trots wanneer haar moeder vertelt dat zij en Las drugs gebruiken. Het is pijnlijk om te lezen dat het kind uit zulke dingen nog liefde weet te halen.

De volwassen Noor laveert steeds tussen de liefde die zij ondanks alles voor haar moeder voelt en het onder ogen zien hoe zwaar haar jeugd was en hoe dit doorwerkt in haar huidige leven. Van der Heiden beschrijft dit evenwicht subtiel. Noor gaat regelmatig naar haar moeder toe, die in Rotterdam woont. Veel scenes spelen in herkenbare buurten in Rotterdam. Nooit staat haar moeder klaar om bij haar in de auto te stappen, vaak wil zij even wat geld lenen. Je vraagt je af waarom Noor nog altijd haar moeder helpt. Maar dan is er weer een herinnering, waar zij een beetje liefde uit weet te halen. Bovendien heeft Noor weinig andere mensen op de wereld.

Wrang is de scene waarin de Raad van Kinderbescherming de grootouders van Noor bezoekt. Zij logeert er en opa wil graag dat zij permanent bij hen komt wonen. Tijdens het gesprek is oma naar de slaapkamer verbannen, maar plotseling komt zij zwalkend en boos de woonkamer binnen. Noortje moet uiteindelijk de onmogelijk vraag beantwoorden waar zij wil wonen. Zij kiest voor haar moeder.

In de loop van het boek krijgt de ziekte van Las een steeds prominentere rol in het boek. Liefdevol wordt een laatste uitstapje naar het strand beschreven, en een laatste kerstmaaltijd, die zoals altijd in geruzie eindigt. Na de dood van Las staat haar moeder er alleen voor. Noor moet kiezen. Zij is uitgeput en zal haar leven weer op de rails moeten krijgen. En zij laat zich af en toe ook gaan en drinkt dan enorme hoeveelheden alcohol. De aandacht voor haar moeder vreet energie.

Een boek met een hoofdpersoon die opgroeit tussen verslaafde familieleden kan snel eendimensionaal ellendig worden. Van der Heiden weet in Klaproos in een sobere en helder stijl een genuanceerd beeld te schetsen. Natuurlijk gebeuren er vreselijke dingen, waar het kind de dupe van is. Maar haar ouders zijn ook mensen die onder andere omstandigheden niet voor dit leven gekozen zouden hebben. Anne-Fleur van der Heiden weet dit goed tot uitdrukking te brengen.