Tot vorige week kende ik de Roemeense filosoof Cioran nog niet.
In een boek van Andrzej Stasiuk wordt hij uitgebreid geciteerd. Dat maakte mij
nieuwsgierig, Cioran leefde van 1911 tot 1995. Hij werd geboren in Roemenië en woonde vanaf de jaren 30 in Frankrijk, waar hij tamelijk populair werd. Een bekend
boek heet in vertaling ‘Geboren zijn is ongemak.’ Geen vrolijke titel.
Zijn filosofie is verwant aan die van Nietzsche. Cioran is
een pessimist en nihilist. Hij verwacht weinig goeds van de mensheid. Ik las dat
hij soms als een soort mysticus wordt bestempeld. In deze aforismen is hier niet
veel van terug te lezen.
De bittere syllogismen gaan over leven en dood, zelfmoord,
verveling, schaamte, God. En over muziek, seksualiteit, de volksaard van
Europeanen, het einde van de beschaving en nog veel meer. Het klinkt allemaal
erg zwaar. Toch valt er af en toe te lachen om zijn ontnuchterende uitspraken. Hij schrijft niet als iemand die woedend is. Cioran
constateert slechts wat hij ziet afspelen in onze cultuur. En dat is volgens hem
niet best. Maar in plaats van praten over aforismen kun je beter citeren:
De ‘bron’ van een schrijver is dat waarvoor hij zich
schaamt; wie die niet in zichzelf ontdekt, of wie hem verheimelijkt, is gedoemd
plagiator of criticus te worden.
‘Hij had talent: toch houdt niemand zich er meer mee bezig. Hij
is vergeten.’ – Dat is alleen maar rechtvaardig: hij heeft niet alle voorzorgen
kunnen nemen om verkeerd begrepen te
worden.
In deze ‘grote slaapzaal’, zoals een Taoïstische tekst het
universum noemt, is de nachtmerrie de enige wijze van helder denken.
Verplicht de mensen om dagen- en dagenlang te gaan liggen:
de canapés zouden slagen waar oorlogen en strijdkreten mislukten. Want de
uitwerking van de Verveling overtreft in doeltreffendheid die van wapens en ideologieën.
Ik leef slechts omdat het in mijn vermogen ligt om te
sterven wanneer mij dat goeddunkt: zonder de gedachte aan zelfmoord, zou ik mezelf al lang gedood hebben.
In het contact met de mensen ben ik al de onverdorven
frisheid van mijn neurosen kwijtgeraakt.
Met het ouder worden leert men zijn angsten te verruilen
tegen hoongelach.
Alleen optimisten plegen zelfmoord, optimisten die dat niet langer
kunnen zijn. En de anderen die geen enkele reden hebben om te leven, waarom
zouden die dan reden hebben om te sterven?
Ware Adam gelukkig geweest in de liefde, hij zou ons de Geschiedenis
bespaard hebben.
Het vlees is onverenigbaar met liefdadigheid: het orgasme
zou een heilige veranderen in een wolf.
Chopin heeft de piano verheven tot tuberculose
Alleen mislukte volken komen een ‘menselijk’ ideaal nabij;
de andere, die slaagden, dragen de stigmata’s van hun zege, hun vergulde beestachtigheid.
Wie niet een bordeel heeft gezien om vijf uur ’s ochtends,
kan zich moeilijk voorstellen hoe moe onze planeet is.
Men kan niet weten of de mens zich nog lang van het woord
zal bedienen of dat hij geleidelijk aan de gewoonte
om te brullen zal terugkrijgen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten