Roger van de Velde - De knetterende schedels

 

Roger van de Velde (1925-1970) was journalist en schrijver die vanwege een palfium-verslaving jarenlang opgesloten heeft gezeten in Belgische gevangenissen en gekkenhuizen. Hierover deed hij verslag in de bundel De knetterende schedels, die een jaar voor zijn dood verscheen. Deze heruitgave uit 2020 is aangevuld met zijn pamflet Recht op antwoord, oorspronkelijk ook uit 1969. Ik kende Van de Velde niet, maar ik hoorde over hem in een interview met Erik Vlaminck. Hij was werkzaam in de psychiatrie en toevallig werkte hij in dezelfde kliniek waar de verhalen zich afspelen uit De knetterende schedels. Vlaminck herkende zelfs enkele van de patiënten. 

Jozef Wittlin - Mijn Lwow

Józef Wittlin (1896-1976) was een Poolse schrijver die vooral bekend werd met zijn roman Sól ziemi uit 1935. In 2020 kwam het boek uit in een Nederlandse vertaling van Dirk Zijlstra als Het zout der aarde. Hij vertaalde ook Mijn Lwów dat onlangs verscheen. Wittlin is een van die Oost-Europese schrijvers die net als Joseph Roth, waar hij bevriend mee was, werd geboren in een gebied waar landsgrenzen voortdurend verschoven. In 1896 bestond Polen niet. Het dorpje waar hij werd geboren viel onder het Habsburgse Rijk en ligt nu in Oekraïne. in Lwów (toen Lemberg, nu Lviv) ging hij naar school. Na de Eerste Wereldoorlog kwam de stad na een conflict met Oekraïne in handen van Polen. In de Tweede Wereldoorlog bezette de Nazi’s de stad, na de oorlog viel het onder de Sovjet-Unie en bij het uiteenvallen van de Unie werd de stad Oekraïens. Wittlin verhuisde in 1922 uit Lwów en woonde en werkte daarna in Łódź en Warschau. In 1940 vluchtte hij naar New York.

 

Anne Broeksma - Een verhaal met schubben

 

Anne Broeksma is schrijver en dichter en is al vanaf haar jeugd geïnteresseerd in natuur en dieren. Bij toeval kwam het schubdier op haar weg en ze raakte erdoor gefascineerd. In 2017 bedacht zij dat er een boek over te schrijven viel, maar kreeg de vraag of dat wel ging lukken, een heel boek vullen met één dier. Zes jaar later vraagt ze zich af hoe zij over het schubdier slechts één boek kon schrijven. Zij heeft met het prachtige Een verhaal met schubben laten zien dat het schubdier een onuitputtelijk bron van verhalen en onderzoek is. In het boek beschrijft ze haar eigen zoektocht, gaat zij op verschillende plaatsen in Afrika en Zuidoost Azië op zoek naar dit wonderlijke wezen en vertelt zij het verhaal van stroperijen en illegale handel. Na lezing kun je concluderen dat in vergelijking met het intelligente en schattig uitziende schubdier de mens een dom en wreed wezen is.

 

John Cheever – Verscheurde stilte

Ik hou erg van schrijversdagboeken, maar er zijn er weinig die van begin tot eind blijven boeien. Bij mij werkt het meestal zo dat ik een fascinatie heb voor een schrijver en het werk en daarom alles van die persoon wil weten. Voskuil, Mizee en Van Heest zijn daar voorbeelden van. Als zo’n dagboekschrijver in herhaling valt, zeurt en nauwelijks iets meemaakt wat het onthouden waard is, lees ik stug en met interesse door. Bij Verscheurde stilte, de meer dan vijfhonderd pagina’s dagboekaantekeningen van John Cheever (1912- 1982), is er wat anders aan de hand. De tekst zelf is zo fantastisch goed dat, wanneer er niets over hem bekend zou zijn en hij helemaal geen romans en verhalen had geschreven, ik zijn dagboek nog graag zou hebben willen lezen. Het maakt niet uit waar je deze dikke privé-domein openslaat, ieder pagina is goed. De uitstekende vertaling is van Frank van Dixhoorn. Het merkwaardige is dat ik er meer dan een maand over heb gedaan het boek uit te lezen, terwijl ik in twee dagen door een faxenboek van Mizee heen ben.

Simon Vestdijk - De vijf roeiers

 

De vijf roeiers uit 1951 is na Ierse nachten uit 1946 de tweede historische roman die Vestdijk over Ierland schreef. Het verhaal is gesitueerd in de Ierse kustplaats Lomanagh in 1869 en het speelt zich af in minder dan vierentwintig uur. Hoofdpersoon is de veertigjarige Owen Conic, een wonderlijke man die zegt uit Cork te komen. Hij reist heel Ierland door met eenvoudige koopwaar, maar is ook zanger, zeeman en verhalenverteller. Door anderen wordt hij de ene keer een zwerver, de andere keer een wonderdokter genoemd. Met vier mannen uit het dorp onderneemt hij een tocht naar de overkant van een water om de ruiten in te gooien van het kasteel van rentmeester Peter Coyne. Na wat verwikkelingen komen zij aan bij Dromore Castle, zien dat Coyne en zijn vriendin worden vermoord door gemaskerde mannen en vluchten weg. Bij terugkomst worden zij gearresteerd, eerst vanwege het stelen van een boot, later worden zij beschuldigd van moord.

Auke van der Woud - De steden, de mensen

 

Auke van der Woud is een historicus die in zijn studies grondig te werk gaat en tegelijkertijd leesbaar zijn resultaten weet te presenteren. Hij schreef een serie boeken over het ontstaan van Nederlandse staat, waarbij zijn focus ligt op de negentiende en begin twintigste eeuw. Eerder las ik De Nieuwe Mens waarin hij het ontstaan van een nieuwe cultuur in de decennia rond 1900 beschrijft, met als leidende begrippen massaconsumptie, -productie, en -communicatie. De steden, de mensen uit 2024 gaat in de tijd vooraf aan deze nieuwe cultuur. Hij beschrijft de periode 1850-1900 en richt zich in het boek vooral op de economie, technologie, bestuur en staatskunde en niet op kunst, cultuur en amusement.

 

Simon Vestdijk - De ziener

 

De hoofdpersoon in De ziener is een soort personage dat je zelden tegenkomt in de Nederlandse literatuur. Pieter Le Roy is een voyeur en is zich bewust van zijn afwijking. Hij houdt ervan om vrijende paartjes van dichtbij te begluren, maar het is meer een dwangmatig neiging dan een liefhebberij. Vaak wordt hij betrapt en het moment dat de betrapte vrijer hem nadert om hem een pak slaag toe te dienen ervaart hij als een geluksmoment. De roman kwam uit in 1959, in een periode waarin Vestdijk een aantal delen uit de Anton Wachter reeks publiceerde. Ik geloof niet dat er autobiografische elementen in De ziener zitten, maar het decor is herkenbaar: een provinciestad waar iedereen elkaar kent en afwijkend gedrag van stadgenoten via roddel en achterklap alle kringen van het stadje bereikt en uitgebreid wordt besproken.