Elias woont in een keurige buurt. Zijn moeder is een wat flets persoon die weinig kwaads in de zin heeft en zich probeert staande te houden in een gezin waar de vader allesbepalend is. Haar man draait Bach en andere geniale muziek die hij graag aan anderen opdringt. Hij maakt zich over veel druk, zoals over de werknemers van de sociale werkplaats die iedere dag langs hun huis komen en over zijn Saab die voor de deur staat en beschadigd zou kunnen worden door de passerende werknemers: mongolen, zoals zij in die tijd werden genoemd. Mopperen, schelden, sjekkies roken en anderen de les lezen, de vader van Elias is gewoon een klootzak. Vanaf het moment dat het broertje van Elias wordt geboren en duidelijk wordt dat hij verstandelijk beperkt is, komt het niet meer goed met de vader en met het gezin.
De moeder legt al snel na de geboorte van Johannes een groot deel van de zorg in handen van Elias. Het gezin raakt ontwricht, maar naar buiten toe - de buurt en de school van Elias - doet Elias alsof er niets aan de hand is. Hij verzorgt niet alleen Johannes, maar beschermt ook zijn moeder en bagatelliseert de terreur die zijn vader op het gezin uitoefent. De vader is een schoolvoorbeeld van een gaslighter. Hij weet het altijd zo te draaien dat anderen de schuld hebben aan zijn geschreeuw en zijn gewelddadige buien. De moeder verdedigt de houding van haar man, of doet gewoon haar ogen en oren dicht, zodat Elias als vanzelf alle schuld op zich neemt van wat er misgaan. Dit kan hij niet blijven volhouden. Valentijn de Heer beschrijft chronologisch het uiteenvallen van het gezin en het proces dat de jongen doormaakt.
De roman bestaat uit veertig korte hoofdstukken, waarin geen woord te veel staat. De stijl is heel direct. De Heer geeft de soms angstige gedachten van Elias weer, die draaien om het zoeken naar mogelijkheden de rust te herstellen en hij beschrijft dagelijkse huiselijke taferelen, waarin altijd beklemming te lezen is, een citaat: “Johannes stak de punt van zijn shirt in zijn mond en begon erop te kauwen. Ma, die nog steeds naar haar bord staarde, had rode strepen in haar nek. Pa stond op, beende naar de erker en met een ruk aan de lamellen verdreef hij de avondzon uit de kamer. Of Johannes nu nog het lef had om hem uit te dagen. Pa kwam bij de tafel staan en trok het shirt uit zijn mond. Wie dacht hij wel dat hij was met die rare geluiden, naaktloperij en dat kauwen op kleren. Hij boog zich voorover. ‘Nu heb je geen praatjes meer hè?’ Johannes schudde zijn hoofd en probeerde pa’s gezicht bij het zijne vandaan te duwen. ‘Kijk me aan als ik tegen je praat!’ “
Wat De Heer beschrijft is realistisch en overtuigend. Je ontkomt er niet aan dat het verhaal je af en toe naar de strot grijpt en je machteloos laat voelen. Door zijn exacte beschrijvingen en door de soms maffe situaties waarin de twee broers terecht komen bevat de roman ook voldoende humor. Daarnaast is er een lichtpuntje in de vorm van mevrouw Eva. Dit is een wat merkwaardige vrouw uit de buurt die samen met haar gekke man woont in een houten huis vol dieren. Elias komt er op bezoek en wordt eens niet belaagd of uitgescholden. Hij hoeft niet op zijn hoede te zijn en kan aan Eva zijn verhaal kwijt. Vaak denkt hij na afloop weer dat hij te veel verteld heeft en verraad heeft gepleegd aan zijn vader en moeder. Heel scherp toont De Heer dat zijn romanpersonage de eigen situatie niet goed kan inschatten. Daar zit voor een deel ook de kracht van het verhaal in. Mevrouw Eva en haar man zijn overigens gebaseerd op Eva en Maarten Biesheuvel. De schrijver woonde als kind in de straat bij het echtpaar.
Beste mevrouw Eva is het debuut van Valentijn de Heer. De roman kreeg terecht goeie kritieken en verkoopt bovendien goed. In een interview gaf de auteur aan dat hij werkzaam is in de zorg, maar dat hij zeker doorgaat met schrijven. Ik kijk uit naar zijn tweede boek.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten