Marten Toonder – De Hopsa’s

 

Marten Toonder overleed in 2005, maar hij is zeker niet vergeten. Dat bewijzen de uitgaven van zijn werk die met regelmaat verschijnen. De Hopsa’s is een verhaal uit 1974 maar heeft nog niets aan actualiteit verloren. In het voorwoord bij deze klimaateditie schrijft Marjan Minnesma van Urgenda dat het verhaal haar doet denken aan hoe de gaswinning in Groningen is aangepakt. De olie-industrie kreeg alle ruimte ten koste van de bewoners.

 

In het verhaal zijn Tom Poes en heer Bommel op vakantie, maar de regen slaat onverminderd neer op de Oude Schicht. De wagen begeeft het en door een toeval ontmoeten zij een oude man in een kuil. Deze vertelt hun dat het mooie weer te bereiken is door de kuil binnen te gaan. Zo komen de twee terecht in een vallei waar altijd de zon schijnt en een keurig riviertje stroomt. De lokale bevolking bestaat uit vrolijke kereltjes die de hele dag dansen, de Hopsa’s. De invulling van hun leven is eenvoudig: eten en drinken en vrolijk zijn. Tom Poes en heer Bommel drinken van het water en zij ondergaan meteen de krachtige werking ervan. Met name Bommel is enthousiast. “Het is eten en drinken. Het lege gevoel in mijn innerlijk is geheel weg. Waarover maak jij je toch altijd zorgen? Zie je niet hoe de zon schijnt en de vlinders wapperen? Alle moeilijkheden vallen hier van een heer af, jonge vriend.”

 

Bommel wil het genot van dit wonderwater graag met anderen delen. Hiermee beginnen de moeilijkheden. Hij licht de burgemeester in, de ambtenarij gaat zich ermee bemoeien, professor Prlwytzkofsky onderzoekt het water en de oliemagnaat Amos W. Steinhacker ruikt een kans. Het water wordt gewonnen, maar blijkt zijn wonderlijke eigenschappen verloren te hebben. OBB speelt in de ogen van de oliemagnaat een ragfijn spel. Ondertussen organiseert Bul Super toeristische uitstapjes naar het gebied. Planten worden vertrapt en de Hopsa’s houden zich schuil.

 

Het verhaal is duidelijk een kritiek op de verwoestende werking van industrie en toerisme op ongerepte natuur. De Hopsa’s worden inboorlingen genoemd, worden zelfs afgevoerd in juten zakken en Bul Super oppert zelfs om jacht te maken op de vrolijke ventjes. Anders dan in werkelijkheid loopt het verhaal goed af. De wonderlijke eigenschappen van het water blijken direct samen te hangen met de bewoners van de vallei. Geen Hopsa’s betekent: geen wonderwater. Naast deze ecologische invalshoek kun je het verhaal ook anders lezen. Is een onbezorgd leven mogelijk? Bommel wil graag zijn mooie ervaringen delen, maar hij komt langzaam tot het inzicht dat de hele dag alleen maar vrolijk zijn niet alles is. Hij mist de diepgang. Een ander interessant punt is het ontbreken van orde in de vallei. Ambtenaar Dorknoper breekt er zijn hoofd over. Hoe kan dit gebied bestaan zonder dat het is geregistreerd? Wie is dan de eigenaar als het niet onder de gemeente valt? Dorknoper stelt daarna de dieperliggende vraag of je onbezorgd mag genieten? Hoe zit het dan met de plicht? De Hopsa’s is een van de betere Bommelverhalen. Fijn om het te herlezen.