Roos van Rijswijk - Onheilig

Onheilig is Nederlands voor Unheilig. Dit is de naam van een Duitse elektronicaband. Jorge is een wat simpele jongen. Hij wordt af en toe onrustig en maakt dan dingen kapot. De muziek van Unheilig kalmeert hem. Jorge woont samen met zijn ‘broer’ in een dorpje in Duitsland. De broer heet Miguel. ‘Onheilig’ draait om de relatie tussen Miguel en zijn moeder. Beiden zijn op zoek naar rust, maar slagen daar niet in.

Miguels moeder woont in Amsterdam en is doodziek. Zij is al opgegeven. Haar onstuimig drinken en roken zal hieraan bijgedragen hebben. Moeder en zoon hebben elkaar al jaren niet gezien. De vader van Miguel is een Mexicaan. Hij is uit beeld. Miguel stelt zich hem levendig voor. Hij woont midden in de woestijn en spreekt hem weleens toe.

De moeder wist zich met Miguel als kind geen raad. Tegenover haar therapeut Jacoba is zij heel openhartig. In het dagboek dat zij op haar aanraden bijhoudt spaart zij zichzelf en Miguel niet. Zij verwijt haar zoon dingen, maar haar probleem ligt dieper. “Ik ben gedoemd familiebanden te hebben die niet goed voor mij zijn; zelfs als kind zoog die jongen het leven uit alles wat in zijn buurt kwam. Jacoba, jij leest dit en denkt nu: hier begon het. De wanen. Een moeder hoort niet zo over haar kinderen te praten, maar ik geloof werkelijk dat sommige mensen verrot geboren worden.” Even later schrijft zij dat zij alles voor hem zou doen.

Miguel doet niet veel in het dorp waar hij woont. Hij voetbalt en plukt kersen. Hij wordt de Mexicaan genoemd en omdat Jorge er ook Mexicaans uitziet, vonden de dorpsbewoners het een goed idee dat hij bij hem in huis kwam wonen. Hij zorgt goed voor zijn ‘broer’. Zijn moeder zit thuis in Amsterdam op de bank: drinkt en peinst.

Als kind werd Miguel weinig aangeraakt. Zijn moeder hield altijd afstand. Later wilde Miguel niet naast haar zitten op de bank, “alleen soms, om me te ergeren met zijn verdriet.” Miguel probeerde het wel om van haar te houden. ”Haar sympathiek te vinden, of haar begrijpen of medelijden met haar te hebben, haar zien als iemand die ziek is, hulp nodig heeft.”

Van Rijswijk schakelt in het boek heel mooi tussen de moeder en de zoon. Zij staan mijlenver van elkaar af. Vanwege haar ziekte wil de moeder naar Duitsland gaan om haar zoon nog eenmaal te zien. Eerst heeft ze hem een kort briefje gestuurd. Voor Miguel was dit aanleiding om samen met Jorge naar Amsterdam te gaan.

Beiden zijn hun leven lang op de vlucht. Zij proberen geheel zelfstandig zin aan hun bestaan te geven. Door een erfenis hebben zij geen financiële zorgen en kunnen in feite doen wat zij willen. Het lukt niet. De onrust beheerst hun leven. Zonder overleg gaan zij op weg om elkaar te vinden. Dit is tot mislukken gedoemd.

‘Onheilig’ is de opvallende debuutroman van Roos van Rijswijk. Anders dan andere jonge debutanten kiest zij niet voor een thema als ‘jonge vrouw vindt moeizaam haar weg in het leven’. Haar stijl is alledaags en onopvallend goed. Dat wil zeggen: het is geen mooischrijverij, maar alle zinnen kloppen. Het taalgebruik past bij de karakters en de onrust die hun levens beheerst.