Ozcan Akyol - Turis

Özcan Akyol is schrijver en columnist. Hij komt uit Deventer, waar hij nog steeds woont. Zijn ouders komen uit Turkije. Een combinatie die tot mooie literatuur kan leiden. Het onderwerp van zijn tweede roman is zijn autoritaire vader. Akyol schrijft over zijn jeugd, waarin Turis dronken op de bank zat, zijn moeder kleineerde en hij en zijn twee broers uitschold en angst aanjoeg. Zijn moeder trad niet op en was in feite medeschuldig aan deze jarenlange kindermishandeling.

Daarnaast vertelt hij het verhaal van de volwassen man die al jaren uit huis is en zijn vader al tijden niet meer heeft gezien. Hij treft op een dag in 2012 zijn moeder aan voor de televisie. Zij belt live met een paragnost, die haar vermoeden bevestigd dat Turis er in Turkije een andere vrouw op nahoudt. Özcan ziet een kans om zijn moeder eindelijk los te weken van die tiran. Hij zal naar Turkije vliegen om de buitenechtelijke verhouding, waar ook een kind uit zou zijn voortgekomen, te bevestigen. Moeder zal dan bij zijn vader weg gaan.

Mooi wisselt de schrijver tussen verschillende periodes in zijn leven. Hij wordt verliefd op een meisje uit een totaal andere cultuur. Tess is een rijkeluisdochter. Zij is nogal onnozel, emotioneel instabiel en barst vaak in tranen uit. Zij heeft er geen idee van dat Eus haar bedriegt. De vader wordt toerist genoemd omdat hij in zoveel landen zou hebben gewoond, zegt hij zelf. Anderen zeggen dat hij zijn bijnaam eraan dank dat hij zo goed de weg weet in alle hoerenbuurten in Nederland. Eus vraagt zich vaak af waarom zijn vader hem op de wereld heeft gezet: “Hij was iemand die zich zonder aanwijsbaar motief had voortgeplant.”

Langzaamaan zie je dat de zoon wel erg veel op zijn vader lijkt. Hij ziet in elke vrouw een prooi, heeft zijn hormonen nauwelijks in de hand. Daarbij kan hij gebeurtenissen van enig belang niet aan zonder een flinke dosis whisky. Eenzaam drinkt hij in zijn ranzige studio pakken goedkope wijn achter elkaar leeg. Akyol beschrijft het allemaal in een razend tempo, rauw en authentiek. Hij ontziet zichzelf op geen enkele manier.

Schrijnend zijn de passages waarin de vader hysterisch tekeer gaat tegen zijn zoons, bijvoorbeeld als hij merkt dat er een wc-rol is verbruikt. Naast het zuipen en de permanente agressiviteit is de man ook tegen het paranoïde aan bang voor verspilling. Hij wordt woedend als er een lichtje is blijven branden en op het wc-papier zet hij daadwerkelijk streepjes om het verbruik in de gaten te kunnen houden.

De moeder wordt afgeschilderd als een gefrustreerde pathetische vrouw. Zij is analfabete, noemt zichzelf een  slachtoffer en voelt zich door iedereen bedreigt. Schoonmaken en nederigheid tegenover haar beul zijn haar kwaliteiten. Als zij met haar drie zoons eenmaal het huis ontvlucht en na dagen terugkeert is het eerste wat Turis zegt: “Ben je eindelijke teruggekomen, eerloos wijf? Het huis is een rotzooi. Er staat een berg afwas. Een goede vrouw laat haar man niet op deze manier achter.”

Niet alleen de eigen familie van Eus is krankzinnig. De gedachte schoonfamilie, met name de poeprijke ouders, worden beschreven als een stel huichelaars. De vader is een kleinzielige zakenman, de moeder dom en onzeker. Zij vinden hem overduidelijk geen goede levenspartner voor hun dochter.

Met deze tweede roman heeft Özcan Akyol zijn talent bewezen. Hij combineert een strakke schrijfstijl met ruw drama, waar tussendoor veel hopeloosheid te lezen valt. Ik werd er toch niet depressief van. De gebeurtenissen zijn pijnlijk, maar ook grotesk en absurd. Er valt wat te lachen in dit persoonlijke boek. De tocht naar Turkije die Eus samen met een vriend onderneemt vormt een hoogtepunt in de roman. Op afstand ziet hij de dingen wat meer in perspectief. Hij weet dat hij zelf onderdeel is van het probleem en voelt zich schuldig tegenover zijn vriendin. Het resultaat van hun speurtocht is minder belangrijk. De moeder is eigenlijk niet geïnteresseerd in hoe het werkelijk zit.

“Vaak eindigt een vertroebelde familieband pas als de hoofdrolspelers sterven, of als ze door omstandigheden uit elkaar worden gedreven, bijvoorbeeld door een verhuizing die voor alle betrokkenen als een bevrijding voelt.” Hij wil hier niet op wachten.