Dit recente boek van Herman Koch is geen roman, maar de manier van vertellen is gelijk aan die in zijn romans. Ik luisterde het boek in en paar dagen en werd meegesleept in zijn verhalen over zijn familie, zijn jeugd en schooltijd en zijn beginnend schrijverschap. Een paar jaar geleden kreeg Koch de diagnose uitgezaaide prostaatkanker. Een behandeling kon het proces vertragen, maar niet stoppen. Waar andere mensen hun leven geheel in het teken zouden zetten van een strijd tegen de ziekte is Koch van mening dat niets doen de beste optie is. Hij vertelt alleen aan wat vrienden over zijn ziekte en leeft zoveel mogelijk gewoon verder. Hij besluit de geplande koop van een huis door te laten gaan.
Zijn ouders stuurden hem als kind naar een Montessori school. Hij volgde daarna vanzelf de Montessori Middelbare school, maar kreeg voortijdig het advies op zoek te gaan naar ander onderwijs. Hij schrijft dat dit zijn redding is geweest en hij alsnog heeft leren schrijven. Op de Middelbare school was er een verkiezing voor een nieuwe klassenvertegenwoordiger. De vorige organiseerde iedere week leuke activiteiten en sloot daarbij aan bij de algehele sfeer van dit soort onderwijs: het moest vooral allemaal leuk zijn. Herman stelde zich beschikbaar als kandidaat met als enige punt dat hij niets zou organiseren. Niets doen vonden veel klasgenoten een verademing. Hij werd tot afschuw van zijn leraren gekozen. Ook een herverkiezing won hij glansrijk.
De voorkeur geven aan nietsdoen, of in elk geval je niet vooraf te grondig voorbereiden of je heel druk maken om iets wat je moet, keert verschillende keren terug in het boek. Eens was hij uitgenodigd voor een evenement met duizenden scholieren. Vlak voordat hij op moest vroeg de organisatoren waar zijn lezing over zou gaan. Shit, hij had de brief niet goed gelezen en had een interview verwacht. Gelukkig was de organisator niet te beroerd een paar vragen te stellen waar hij zijn verhaal aan kon ophangen. In een radio-uitzending gebeurde iets vergelijkbaars. Hij werd om een tegeltjeswijsheid gevraagd en moest snel iets verzinnen, het werd: “Luiheid is de kortste weg naar geluk.” Zijn idee is dat je niet jezelf een beloning in het vooruitzicht moet stellen nadat je een vervelende klus hebt afgerond, maar dat je meteen dat biertje moet pakken voordat je bijvoorbeeld de tuin gaat opruimen. De kans bestaat dat die tuin dan niet raakt opgeruimd, maar wat dan nog.
Zelf heeft Koch wel degelijk een discipline kunnen vinden om te werken. Toen hij in Barcelona woonde ging hij iedere dag om dezelfde tijd naar een café om te schrijven. Hij bestelde tweemaal hetzelfde drankje, wat hem stimuleerde om door te gaan. Lezen deed hij altijd al, vooral boeken die hij zelf leuk vond om te lezen en niet boeken die hij moest lezen van een leraar Nederlands. Op dezelfde manier praat hij over andere dingen die hij leuk vindt: in een dure auto rijden, bier drinken en niets doen in de trein. Hij heeft er een afkeer van iets te moeten omdat er een norm die dit voorschrijft. Koch wordt door sommige mensen misschien als een ouderwetse boomer gezien, maar ik houd wel van zijn nuchterheid, humor en relativering. Dit zie je ook terug in zijn directe en heldere schrijfstijl. De scènes uit zijn jeugd: op school en vooral in het gezin waar hij opgroeide zijn misschien pijnlijk, maar door zijn manier van schrijven vooral geestig. Zijn vader had bijvoorbeeld een andere vrouw, maar sliep wel iedere avond thuis op een uitklapbaar bed in de woonkamer. Wanneer zijn moeder vriendinnen op bezoek had leverde dit gênante situaties op. Ook de stukken over zijn lezingen en interviews in bibliotheken zijn herkenbaar en zeer grappig. Toch heeft Herman Koch ook een serieuze kant als hij over een kwijtgeraakt familiealbum schrijft en over een gezinsfoto waar zijn moeder is afgeknipt. Of over het verdriet van zijn zoon als hij hoort over zijn diagnose. Al met al vormt Ga je erover schrijven? een hechte eenheid en één van de hoogtepunten uit zijn oeuvre, al lijkt het uit de losse pols te zijn geschreven. Misschien maakt dat het boek juist zo sterk.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten