De omweg is een merkwaardig boek. Ik zal proberen dit uit te leggen. Het verhaal is vrij eenvoudig. Een vrouw verdwijnt zonder iets te zeggen. Zij laat haar man achter en huurt in een afgelegen streek in Wales een huis. Zij ziet in eerste instantie bijna niemand en mijdt ook het contact met mensen. Dan duikt er een jongeman op, Bradwen. Hij wordt door de vrouw opgenomen in het huis. Haar man heeft ondertussen haar schuilplaats ontdekt. Hij komt samen met een politieagent waar hij vriendschap mee heeft gesloten naar haar toe.
In de roman uit 2010 komen maar een beperkt aantal personages voor. Naast de genoemden nog de ouders van de vrouw en een paar dorpelingen. Het grootste deel van het boek speelt in en om het huis in Wales. Het eerste wat opvalt aan het verhaal is dat Bakker niet uitlegt waarom de vrouw vertrokken is. Later wordt dit wel duidelijk maar wat er precies aan de hand is legt hij niet uit. Personages draaien om belangrijke zaken heen of vinden deze te moeilijk om uit te spreken. Bijzaken spelen de hoofdrol in De Omweg. Zo beschrijft Bakker veelvuldig de omgeving. Een groot deel van het boek wordt in beslag genomen door natuurbeschrijvingen, wandelingen rond het huis en de dagelijkse handelingen van de vrouw: brood smeren, in bad gaan, boodschappen doen. Met het onderhoud van de tuin lijkt zij orde te willen scheppen in haar nieuwe bestaan. De ganzen die zij zou moeten verzorgen komen veelvuldig voorbij. Er verdwijnen er ook een paar.
De sfeer lijkt hier veel op die in Boven is het stil. Ook hier speelt het verhaal zich grotendeels af rond een huis waar een persoon iets naar zijn hand wil zetten. En ook hier komt een vreemdeling in het huis wonen. Met de komst van Bradwen verandert er wel wat voor de vrouw, maar het nieuwe personages levert geen verhelderde gesprekken op. Bakker blijft in dezelfde stijl beschrijven wat er gebeurt in en om het huis.
Als lezer weet je dus weinig over de drijfveren van de personages. Zij zijn overigens wel allemaal een beetje naar, niet slecht maar gewoon niet sympathiek. Dit geldt ook voor de ouders van de vrouw. Zij geven haar man de schuld van haar verdwijnen. Bij wat je zou denken dat een belangrijk gesprek is wanneer hun schoonzoon bij hen thuiskomt, laten zij gewoon de televisie aan staan. Wat er op de buis gebeurt heeft meer hun aandacht dan de wanhoop van de man.
Het onsympathieke heeft zeker te maken met het gelieg van de personages. De vrouw en Bradwen zijn nooit eerlijk tegenover elkaar. Zij liegt zelfs over haar naam en waar zij vandaan komt. Opmerkelijk is dat wanneer zij achter een leugen van de jongen komt, zij hem niets kwalijk neemt. De politieagent, die met haar man op weg is naar Wales is ook oneerlijk. Hij houdt zijn gezelschap voor dat hij een gezin heeft, wat waarschijnlijk niet klopt. Hij is gewoon verliefd op hem, maar laat dit niet al te duidelijk blijken. Erover praten doen zij sowieso niet en Bakker als verteller houdt ook zijn mond.
Het liegen gebeurt voortdurend en terloops. En er wordt niets rechtgezet. De vrouw en Bradwen weten van elkaar dat zij liegen en geloven elkaar al bij voorbaat niet. Je vraagt je af wat de jongen beweegt om bij haar te blijven en omgekeerd, waarom zij hem in huis tolereert. Antwoorden hierop geeft Bakker nooit expliciet. Interessant is dan dat de vrouw op een gegeven moment door een das wordt gebeten. De dokter en andere dorpelingen kunnen dit niet geloven. Daar zijn dassen veel te schuw voor. De vrouw hecht verder geen belang aan hun ongeloof. Het ongeloof blijft bestaan, niet als iets belangrijks, maar er komt niet een moment dat de dokter moet bekennen dat de vrouw toch gelijk had en dat zij werkelijk is gebeten door een das. Dit is geen gemis, maar juist kenmerkend voor het hele boek.
De vrouw kwam waarschijnlijk naar deze uithoek om de waarheid te ontvluchten. “Hier stond ze, geen enkele afspraak, geen enkele verplichting. Ze dacht aan de ganzen en aan de draad langs het pad en aan tóch een verplichting: het kopen van brood bij de bakker in Waunfawr.” De omweg, een merkwaardig boek met nare, liegende personages die zo min mogelijk loslaten over wat hen werkelijk bezielt. Toch is het een boeiend boek. Er zit een duistere spanning in. Je wilt in eerste instantie graag weten wat er aan de hand is, later verschuift deze behoefte naar de achtergrond.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten