Maurice Pons – Nachtpassagier

De Franse schrijver Maurice Pons is vrijwel onbekend in Nederland. Toen hij in 2016 overleed ging dat aan alle Nederlandse media voorbij. De boekenclub Schwob leest de beste onbekende boeken uit de wereldliteratuur. Pons staat op hun lijst met auteurs. Op de website is echter achter zijn naam geen verdere informatie te vinden. Maurice Pons leefde teruggetrokken in Normandië. Parijse vrienden, waaronder Georges Perec, zochten hem daar op. 

Onlangs bracht uitgeverij Vleugels deze korte roman ‘Nachtpassagier’ uit. Het boek is vertaald door Mirjam de Veth. Het is de tweede vertaling van een boek van Pons in het Nederlands. Eerder bracht Coppens & Frenks ‘De seizoenen’ uit. Eveneens prachtig verzorgd en ook vertaald door De Veth.

In het verhaal ‘Nachtpassagier’ rijdt een jonge schrijver/journalist met een onbekende man vanuit Parijs naar Champagnole, tegen de Zwitserse grens. Een vriendin had gevraagd hem mee te nemen. Het is 1959. De net geklede jongeman is een Algerijn. Hij zegt niets en houdt angstvallig de hele reis een tas vast. Het is oorlog.

Het autorijden wordt uitvoerig en genotvol beschreven: de ronkende motor, het gas geven en inhalen, de kleppen en zuigers, de carburateur, enzovoorts. De chauffeur is dol op autorijden. Terwijl zijn passagier zwijgt voert hij het tempo op en haalt ander weggebruikers roekeloos in. De lezer wordt op de eerste pagina gerustgesteld: “alles wees op een voorspoedige reis.”

De chauffeur tast zijn medereiziger af. Hij vraagt zich af wat er in de tas zit en waarom hij op de vlucht lijkt. Bij het eten in een restaurant onderweg ziet hij de boze blikken en de verontwaardiging. Wanneer via de radio verslag wordt gedaan van een aanslag in Parijs, door Algerijnen. Voor hem speelt de oorlog in Algerije, maar voor zijn passagier is het in Frankrijk oorlog. Hij vraagt zich af of de Algerijn gezocht wordt.

“U wilt het niet begrijpen. We worden allemaal voortdurend gezocht, in de gaten gehouden, verdacht, gecontroleerd en gearresteerd door uw politie. We zijn met een half miljoen Algerijnen in Frankrijk. Een half miljoen gijzelaars.”

Pons bouwt de spanning voortdurend op. Je verwacht bij iedere bladzijde dat de ramp zich zal voltrekken. De passagier geeft beetje bij beetje wat informatie prijs. Het echte verhaal gaat niet over de autorit, maar over het groeiend besef van de angst van de ander. De twee houden elkaar in gijzeling.

Zij komen ’s nachts aan bij een hotel. De autorit is voorbij. De journalist neemt afscheid van zijn passagier, die in de lobby het vertrek van de eerste trein afwacht. Hij is opgelucht. Maar na een paar uur slaap biedt hij de man aan om hem na zijn eindbestemming te brengen. Hij is nieuwsgierig en wil zijn hele verhaal aanhoren.

‘Nachtpassagier’ is een prachtige korte roman van een auteur die meer bekendheid verdient. Zijn schrijfstijl is zakelijk en precies. En het boek is mooi uitgegeven.