Marijn Sikken – Probeer om te keren

‘Probeer om te keren’ is het romandebuut van Marijn Sikken. Het boek is prachtig uitgegeven door uitgeverij Cossee. Het verhaal speelt zich af in het dorpje Leem. Er wonen vijfduizend mensen. Wie weg kan gaat weg. Als je als achttienjarige niet weg gaat omdat je sowieso niet weet wat je met je leven aan moet dan blijf je.

Dat geldt voor Eline. Zij werkt in de lokale boekwinkel en heeft weinig ambitie. Haar moeder barst van de ambitie. Zij helpt ontspoorde jongeren en is zelden thuis. Eline heeft het aangelegd met een oudere man. Hij werkt in de kroeg en weet niet goed wat hij met haar aan moet. Iedereen in het dorp weet natuurlijk van deze relatie. Er wordt niet hardop over gesproken.

Sikken vertelt een groot deel van het verhaal door de ogen van Eline. Het tweede perspectief is Alma, de wat overspannen moeder van Michelle. Michelle is verstandelijk beperkt en helpt Eline in de boekwinkel. Zij speelt een belangrijke rol in het verhaal. Sikken beschrijft het ongemak dat mensen bij haar voelen en de worsteling van haar moeder, die de zorg om haar kind niet meer aan kan.

In Leem gebeurt nooit wat. Iemand zegt dat het een plek is om uit te vertrekken. Eline denkt: “Hij heeft gelijk. Om haar heen ziet ze alleen mensen die niets van het leven maken. Wie hier blijft, in een net-nietsdorp, stagneert.”

Twee elementen geven het verhaal spanning: er is binnenkort een dorpsfeest omdat Leem honderd jaar bestaat en Michelle heeft twee jaar terug iets naars meegemaakt. Sindsdien is zij zwijgzaam geworden. Het leven is uit haar weggelopen. Op het feest lijken de twee elementen samen te komen in een dramatisch hoogtepunt.

Voor die tijd bouwt Sikken de spanning goed op. Er komen veel karakters voor in het verhaal. Sikken verweeft hun levens meer en meer met elkaar. Kleine elementen keren terug: de spoorwegovergang, een Dalmatiër, een dode vogel, een gewond kind, etc. Ook de stem uit de routeplanner, die waarschuwt ‘Probeer om te keren’ klinkt tweemaal. In het begin van de roman staan de elementen wat los van elkaar. Verderop krijgt het boek meer een eenheid.

Sikken weet goed vanuit de twee perspectieven de verwevenheid uit te beelden. Over de verwikkelingen wil ik niet teveel vertellen. De stijl van Sikken is kort en krachtig. Dialogen, gedachten en beschrijvingen wisselen elkaar snel af. Daar doorheen lees je beschouwingen over het dorp. Een thema van het boek is opgroeien en je leven zelf richting geven. Dit lijkt niet te kunnen binnen de grenzen van Leem.

Barend is de baas van Eline. “Het is alsof Barend ooit zomaar in een rij is gaan staan en toen de winkel in zijn handen kreeg gedrukt. Hij nam hem aan, plichtsgetrouw en saai als hij is, en mocht hij de winkel onverhoopt kwijtraken, dan sluit hij gewoon weer netjes aan in een andere rij.”

Marijn Sikken heeft oppervlakkig gezien een eenvoudig verhaal over opgroeien in een dorp geschreven. De samenhang in de tekst is echter goed doordacht en de verwevenheid tussen de personages is complex. De situaties zullen herkenbaar zijn voor mensen die in een dorp zijn opgegroeid. Ter afsluiting nog eens een mooi citaat uit ‘Probeer om te keren’.

“Wie opgroeit in Leem houdt zijn verjaardagsfeestje in het zwembad of bij de vogelopvang. Later volgt de kroeg. Nog later gaan de meesten weg, het dorp uit, op zoek naar andere cafés.”