Marc Poorter - De waarheid en het koninkrijk

Dit boek kreeg ik van broer Lutek voor mijn verjaardag. Het speelt zich af in de wereld van de Jehovah’s Getuigen. Hoofdpersoon is Mario. Het eerste van de twee delen speelt zich af in 1975. Op 31 december zal de wereld vergaan. Mario is 15 jaar en gelovig. Hij komt veel in aanraking met de ‘wereld’. Op school ziet hij zijn domme klasgenoten plezier hebben en feest vieren. Zij pesten Mario en hebben geen weet van het aankomende einde.

Thuis drinkt de vader er lustig op los en zwaait af en toe met een bijl. De zus van Mario is mager en zit onder de pukkels. De moeder is een lieve vrouw, trouw aan haar geloof. Onverminderd zet zij zich hiervoor in, terwijl zij keer op keer aan de deur wordt uitgescholden en uitgelachen. Bij het langs de deuren gaan is vader minder enthousiast. En ook de voorgangers doen niet altijd hun uiterste best. Een groepje wordt afgezet bij een flat en  de begeleider ligt gewoon te slapen in zijn auto.

Wekelijks zijn er bijeenkomsten in de koninkrijkszaal, waar over het einde der tijden wordt gesproken. De wereld zal snel vergaan en de broeders en zuster moeten voorbereid zijn. Na 31 december begint het eeuwige geluk. Iedereen zal 30 jaar zijn en de hele dag in een weide kunnen rondhuppelen. Het klinkt behoorlijk kinderachtig.

Absurd en naïef is de scene waarin de geloofsgenoten brieven schrijven om te protesteren tegen het vervolgen van broeders en zuster in Malawi. Op de vraag in welke taal de brieven opgesteld moeten worden, besluit men tot Nederlands. In Malawi zullen er toch wel tolken zijn die onze brieven kunnen vertalen.

Ondanks zijn geloof is Mario diep onder de indruk van de wereldse billen van klasgenote Silvia. Hij achtervolgt haar en belt zelfs bij haar aan. Zij denkt dat hij wiet komt kopen. Samen drinken en blowen ze. Later pikt hij een laars en onderbroek van haar, waar hij zich thuis aan verlustigd.  Deze uitspattingen leiden tot uitsluiting.

Mario wordt veroordeeld, wat betekent dat de ouders en zus geen contact meer met hem mogen hebben. Zij negeren hem totaal. De moeder communiceert nog wel met briefjes waarop staat hoe hij zijn eten moet klaarmaken.

Hij ondergaat het zonder veel verzet. Marc Poorter laat niet veel zien van het gedachteleven van de jonge Mario, maar het is duidelijk dat hij Jehovah’s Getuige wil blijven. Zelfstandig gaat Mario naar een grote driedaagse manifestatie, waar zijn ouders ook zijn. Hij heeft zijn geloof niet verloren en mag uiteindelijk terugkeren in de Waarheid.

Hij doet een paar dagen voor het einde een ultieme poging om Silvia te bekeren. Het zou toch vreselijk zijn als zij straks verdoemd is. Mario wordt natuurlijk vierkant uitgelachen en hij keert  huiswaarts.

Armageddon is dan eindelijk nabij. Het gezin zit in de huiskamer. Overbodige spullen zijn weggegooid. De krat bier moet op voor 12 uur. Bizar is dat de poten van de tafels en stoelen zijn vastgebonden want het huis wordt straks opgetild en weggeblazen. De boel zou eens kunnen gaan schuiven.

In deel twee is Mario volwassen. Hij is getrouwd, heeft kinderen en gelooft nog steeds. Later gaat het mis met zijn zaak, hij is stevig aan de drank en raakt zijn vrouw kwijt. Dan verliest hij eindelijk het geloof. De familie wil niets meer met hem te maken hebben en Mario staat alleen in het leven. Hij is behoorlijk de weg kwijt, heeft geen huis en bivakkeert bij een coke-verslaafde vrouw.

‘De waarheid en het koninkrijk’ is sterk autobiografisch maar het blijft een roman. Het verhaal is objectief geschreven. De hoofdpersoon heeft bijna geen gedachten. Hoe hij iets ervaart lees je alleen maar indirect, vanuit zijn handelingen. De uiteindelijke breuk wordt niet aangekondigd met gepieker van Mario. Maar je voelt natuurlijk wel aankomen dat hij eruit stapt. Dit had hij veel eerder moeten doen, denk je als lezer. Maar ondanks alle vernederingen en waanzin blijft het ook zijn wereld. Alle contacten, zijn werk, zijn familie en zijn geestelijke leven zit in De Waarheid. Ermee breken, betekent breken met je hele leven. Dit is even lastig als loskomen van een coke-verslaving. Hoewel je leest over de meest krankzinnige dingen blijft Marc Poorter mild. Het boek is niet geschreven als een kritiek op de Jehova’s.

Mario bezoekt als aan lager wal geraakte volwassene de diepgelovige broeder Tenzer. Hij ziet tot zijn verbazing dat de broeder wereldse boeken in huis heeft. Als zij het hebben over het afbeelden van Bijbelse taferelen zie je toch enige twijfel bij de broeder: “Als er een foto van God zou zijn, hoefden we niet meer te geloven, want dan was er zekerheid.”

Het werkt ook andersom. Het niet vergaan van de wereld op 31 december 1975 was juist een beproeving. Diegenen die toen zijn afgevallen hadden ongelijk. Het is niet zo moeilijk te ‘geloven‘ in iets wat vanzelfsprekend en zichtbaar is. Juist in het onwaarschijnlijkste geloven is de grootste opgave en getuigt van een diep geloof.

De waarheid en het koninkrijk is een bijzonder boek. Het is een strak geschreven debuut. Marc Poorter heeft niet gekozen voor de makkelijk weg om zijn verleden af te branden en te bespuwen. Maar juist door de afstandelijke stijl wordt het groteske van deze sekte mij meer dan duidelijk.